Alþýðublaðið - 28.04.1926, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐID
! ALÞÝÐUBLAÐIÐ j
< kemur út á hverjum virkum degi. ►
J Afgreiðsla í Alþýðuhúsinu við í
< Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ►
5 til kl. 7 síðd. {
< Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
5 9Va—10V2 árd. og kl. 8—9 síðd. I
J Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ►
< (skrifstofan). í
< Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,00 á ►
j mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 í
| hver mm. eindálka. f.
< Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan ►
) (í sama húsi, sömu símar).
Alplngl.
Neðri deild.
Þar var í gær frv. um skatt af
lóðum og húsum í Siglufjarðar-
kaupstað, til greiðslu kostnaðar
bæjarsjóðsins af sjóvarnargarðin-
um jrar, afgreitt sem lög, og
„hlerabrota“-frv. vísað til 3. umr.
Fossavirkjunin.
Við 3. umr. þess máls vitnaði
Jón Baldv. til þess ákvæðis í lög-
um um vatnsorkusérleyfi, að í sér-
leyfisbréfi getur ráðherra trygt
íslenzkum verkamönnum vinnu,
sem við virkjunina verður, og
beindi hann þeirri fyrirspurn til
M. G. atvinnumálaráðherra, hvort
slíkt skilyrði yrði sett i sérleyfið,
svo sem sjálfsagt væri. M. Guðm.
kvaðst gera ráð fyrir því, að sér-
leyíishafa yrði bannað að flytja
inn „óþarft“ verkafólk, en ekki
mætti taka of mikið af vinnukrafti
frá öðrum atvinnuvegum landsins,
sagði hann. Þó kvaðst hann ekki
gera ráð fyrir öðrum erlendum
verkamönnum en sérfræðingum,
ejtir að virkjuninni væri lokiö.
Jón Baldv. bjöst ékki við, að fleiri
menrt myndu vinna við virkjunina
en svo, að erlendra verkamanna
þyrfti við, annara en sérfræðinga,
ef þá nokkuð yrði af henni. Nær-
sveitamönnum þar myndi þykja
hart undir því að búa, ef þeir
yrðu t. d. að víkja fyrir pólskum
vinnulýð, sem fær yfirleitt mjög
Jág vinnulaun. Einnig minti hann
á hinn ónotaða sérleyfasæg, sem
alþingi hefir áður veitt til hins
og annars, og kvað undarlegt að
leggja á -móti tryggingum gegn
göbbunum. Svo fór, að br.till. frá
Sveihi í Firði um að krefjast 50
þús. kr. tryggingar frá leyfishafa,
fyrir efndum á virkjun og sérleyf-
isskilyrðum, var samþykt með 13
atkv. gegn 12 að viðhöfðu nafna-
kalli. Með henni voru Jón Baldv.,
Jakob, M. T„ P. Ott., J. Sig. og
„Framsóknar“-flokksmenn, nema
Ásg. og Klemenz, sem voru á móti
henni ásamt Ben. Sv. og 9 íhalds-
mönnum, en Öl. Th. og Þórarinn
voru ekki viðstaddir. Einnig var
samþ. sú till. S.veins, að virkjunar-
fresti megi ráðherra að eins lengja
um eitt ár, svo að framkvæmdirn-
ar verði ekki dregnar á langinn
von úr viti, en feld var 3. till. Sv„
um að fella burtu það ákvæði, að
ráðherra megi leyfa framsal sér-
leyfisins í hendur öðrum mönnum
eða félögum. Var frv. svo breytt
afgr. tií e. d. með 17 atkv. gegn 2
(J. Baldv. og Sveins).
Einkasala.
Um einkasölu á áburði var rætt
lengi dags, og bar þá margt á
góma. M. a. lagði Tr. Þ. þær
spurningar fyrir M. Guðm., hvort
Jón Þorl. hefði selt ríkinu sement
á meðan hann var landsverkfræð-
ingur og hvort hann seldi ríkinu
byggingarefni nú síðan hann varð
ráðherra, og um hvors hag honum
myndi þá vera annara, rikisins
eða verzlunarinnar „J. Þorl. og
Norðmann", og hvor aðilinn
græddi á þeim viðskiftum. Loks
spurði hann, hvort ekki væri á-
stæða til að vernda ríkið og ein-
staklinga gegn einokun á sementi
og setja upp ríkiseinkasölu á því.
M. Gdðm.: Ég var ekki ráðherra
þegar Jón Þorl. var landsverk-
ingur og skifti mér ekkert af
stjórnmálum þá. — Jón Þorl.
hafði verið í e. d„ en hann kom
að í þessu. Neitaði ,hann því að
hafa selt ríkinu sement á meðari
hann var landsverkfræðingur, og
óskaði, að deildin framseldi Tr. Þ.
til að bera ábyrgð orða sinna,
ef hann hefði borið á sig sakir á
þeim vettvangi. Hitt kvaþst hapn
ekkert vita um, hvort verzlun sin
hefði selt sement í einstakar opin-
berar byggingar síðan hann varð
ráðherra, t. d. í Laugaskólann.
Tryggvi sagðist þá að eins hafa
verið að launa fyrir sig, — því
að M. G. stríddi honum sem for-
manni Búnaðarfél. við 2. umræðu
málsins, en fyrirspurnirnar kvaðst
Tr. Þ. gjarna skyldu birta. Hann
ber varla fram frv. um einkasölu
á sementi.
Þetta er rakið sem dæmi um
deilur „Framsóknar“- og íhalds-
flokkanna. Stríðni, karp og glam-
uryrði á báðar hliðar, á milli þess
sem liðin mynda alls konar sam-
bönd við atkv.gr. um mikilvæg
þjóðmál, eða þeir sameinast alveg
gegn alþýðunni, svo sem um fest-
ingu verðtollsins, sem að eins einn
„Framsóknar“-maður var á móti
í n. d. í fyrra dag.
Magnúsi dósenti þótti áburðar-
málið tekið að gerast alvarlegt:
Einkasala í vændum! Hélt hann
tvær stórskotaræður til að reyna
að snúa íhaldsmönnunum frá
þeirri villu. Kvað hann aðalatriðið,
að útsöluverðið væri rétt. „Hvað
er rétta verðið?“ spurði Hákon.
Það áleit Magnús ekki koma
þessu máli við. Hákon bar honum
lika það vitni á eftir, að hann
væri duglegur að flækja mál, e»
kvaðst þó vænta þess, að undir
vissum kringumstæðum vildi hann.
unna sannleikanum viðurkenning-
ar. Magnús dósent bar fram dag-
skrártill. um að vísa málinu frá,
í því trausti, að ríkisstjórnin léti
hafá nákvæmt eftirlit með verð-
lagi áburðarins og sæi um, að
það yrði sanngjarnt, en M. Guðm.
kvað stjórninni það ekki unt. Jafn-
vel Jón Þorl. kvað þarna þurfa
að girða fyrir misnotkun sam-
kepninnar; hjá einkasöluheimild
yrði ekki komist, því að samkepn-
in væri úr sögunni hvort sem
væri. Fremur væri þó búandi við
einkasölu ríkisins en ábyrgðar-
lauss einstaklings. Þó kvaðst hann
vera með frv. í þeirri von, að
til einkasölunnar þurfi ekki að
grípa, en Búnaðarfél. endurheimti
umboð sitt. Enn fremur mintist
hann á, að svo geti farið, ef til-
efni gefist, að einhvern tíma síð-
ar flytji hann frv. gegn einokunar-
hringum, þar sem útilokun sam-
keppni á einhverri vörutegund
varði sennilega missi söluleyfis
þess félags á henni, en síður gerði
hann ráð fyrir, að slíkar verzl-
anir yrðu leystar alveg upp af
þeim sökum. Skyldu íslendingar
eiga eftir að sjá hann bera slíkt
frv. fram? Það verður gaman að
athuga. — Svo fór, að dagskrár-
till. Magn. dós. var feld með 17
atkv. gegn 5, en frv. afgr. til e. d..
með 17 gegn 3 atkv.