Alþýðublaðið - 16.02.1920, Side 1

•8
Gefið út af Alþýðufiokkuum.
1920
irezka kolanámanálið
í parlamentiniu
Khöfn 14. febr.
^rá London er símaö, að parla-
rbentið hafl felt tillögu um að
§era kolanámurnar að þjóðareign,
329 atkv. gegn 64. Verka-
^enn (eða hluti þeirra?) hóta alls-
herjarverkfalli að sex vikum liðn-
en Lloyd George kveðst hvergi
^taaddur.
Xoitsduk skoiinn!
Khöfn 14. febr.
Lyltingamenn hafa skotið Kolt-
s®hak í Irkutsk 7. þessa mánaðar.
[Þar með er úr sögunni yfir-
^oringi innrásarheranna, gagnbilt-
lrigarmannanna rússnesku, og mátt-
arrnesti fjandmaður bolsivíka. Á
sítnskeytinu verður ekki séð, hvort
l>að eru bolsivíkar, eða sá ílokkur,
Sem nefnd'ur hefir verið stundum
^ íslenzku þjóðfélagsbyltingarflokk-
úrinn (flokkur Kerenskij’s), sem
raeður nú í Irkutsk, eða bolsivík-
ar, en báðir flokkar munu hafa
Iraft sömu óbeit á honum].
^ilja Bandamenn fá
tað sem eftiF ev af
verzlun&pflota
í»jóðverja?
Khöfn 14. febr.
í'rá Berlín er símað, að mælt
að stjórnin hafi fengið orðsend-
lQgu frá Bandamönnum þess efnis,
þeir krefjist að fá þann hluta
aí flutningaskipum Þjóðverja, er
'^ir eiga eftir.
Mánudaginn 16. íebrúar
Samkomul&g um
^útssuesMu f&ngana.
Khöfn 14. febr.
Samkomulag er orðið milli Kng-
lendinga og bolsivíka um skifti
á föngum. Englendingar sjá um
flutning Rússanna heim [og sækja
sína með til Rússlands].
L<ansing fariim!
Khöfn 14. febr.
Lansing [utanríkisráðh. Banda-
ríkjanna] hefir sagt af sér.
Yöruokurslögin (Englandi.
Eins og geta má nærri, hafa
margir reynt að færa sér í nyt
vöruskortinn á stríðsárunum og
skara sem bezt eld að sinni köku,
án þess að hafa mikla samvisku
af því, þótt neytendunum blæddi.
Voru gerðar ráðstafanir í flestum
löndum á stríðstímunum til þess,
að vernda hagsmuni neytendanna,
með því að sjá um að ekki væri
hægt að færa vöruna of mikið
fram. Verður það sagt kaupmanna-
stéttinni víðsvegar um heim til
einskis hróss, að hún hefir gert sig
seka í slíkum afbrotum, meira og
minna í hverju landi. Hér á landi
könnumst vér við hina gífurlegu,
ólögmætu, álagningu heiidsalanna,
sem hefir sýnt sig í hinni gífur-
legu auðsöfnun þeirra. En vart
ber þó að skilja þá úr, því óhætt
mun vera að segja, að íslenzka
kaupmannastéttin hafi öll gert sig
meira og minna brotlega um vöru-
okur á stríðsárunum og síðan, þó
til séu heiðarlegar undantekningar.
Hér hafa að vísu verið settar
verðlagsnefndir og lög um álagn-
35. tölubl.
ingu, en hver er árangurinn? Dýr-
tíðin vex, álagningin vex.
í Danmörku var á ýmsan hátt
reynt að stemma stigu fyrir of
mikilli álagningu, og með góðum
árangri, t d. með því að banna
„keðjuverzlun".
í ágúst í sumar settu Englend-
ingar lög um vöruokur (Profitering
Act). Með þessum lögum er verzl-
unarráðuneytinu enska (Board of
Trade) gefið svo að segja ótak-
markað vald yfir verðlagi og álagn-
ingu. Framkvæmd gæzlunnar hefir
svo miðstjórn í London, en undir
henni standa 1600 héraðsverðlags-
nefndir. Rannsaka nefndir þessar
svo vöruverð og hve mikið megi
leggja á vöruna í hverju falli og
birta síðan skýrslur um það. í
fyrstu beindust rannsóknirnar aðal-
lega að ýmiskonar lífsnauðsynjum,
en síðan var tekið til að rannsaka
verð á hrávöru. Sérstakar nefndir
hafa verzlunarhringi (trusts) og
annað slíkt með höndum. Hafa
slíkir óþarfagestir gert allmjög vart
við sig þar upp á síðkastið. Hefir
einn þessara hringa t. d. sprengt
allmjög upp verðið á fiski. Auk
þessara sérstöku nefnda, geta yfir-
völdin víðsvegar um landið sett á
stofn verðlagsnefndir, er sjá um
rannsókn á verðlaginu og dæma
um rættmæti kæra, er þeim eru
sendar. Finni slík nefnd ástæðu til
að taka kæru til greina, er ákærði
krafinn skýrslu um málið, og þyki
sýnt að um meiri álagningu sé að
ræða en verðlagsnefndirnar leyfa,
er honum stefnt fyrir rétt og þar
hægt að dæma hann í alt að
2000 kr. sekt og þriggja mánaða
fangelsi. Er gert ráð fyrir að kaup-
sýslumenn hræðist þetta svo, að
þeir geri ekki að gamni sínu að
lenda í klónum á nefndum þessum.
Hafa lög þessi þegar haft heppi-
legar afleiðingar.
í nefndum þessum sitja óhlut-
drægir menn og er starf þeirra
ólaunað og með frjálsum vilja gert.
Væri ekki vanþörf á að grípa
til slíkra vopna hér, því ekki lítur