Alþýðublaðið - 23.06.1926, Side 2

ALK'T?ÐUiáL!At>Ii3
2
4LÞÝÐÚBliAÐIÐ |
kemur ut á hverjum virkum degi. >
Afgreiðsla í Aifiýðulnisinu við >
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. |
til kl. 7 siðd.
Skrifsíofa á sama stað opin kl. ►
9Va — 10Va árd. og kl. 8 — 9 síðd. í
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 f
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,00 á [
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 t
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(i cama Vnisi sftmu címar^
FráSiSs*
sænskn verkamanna"
stjórnariimar.
Eftir Kctrl Bergström,
ritstjóra og ríkispingsmann.
Stjórnarskifti hafa orðið í Svi-
pjóð nýverið. Jafnaðarmanna-
stjórninni hefir verið steypt af
stóii af meiri hluta borgarafiokk-
anna í ríkisjtinginu, en frjálslyndu
flokkarnir tekið við völduin.
Mái það, sem varð verkamanna-
stjórninni að falli, var jráttur einn
í atvinnuleysismálunum. Að minsta
kosti lá sú ástæða á yfirborðinu.
En öfl frau, sem mestu réðu um
stjórnarskiftin, voru menn, sem
sjáifir sótiust fast eftir völdun-
um og notuðu ákvörðun, sem
stjórnin gerði í atvinnuleysismál-
um ríkisins sem tylliástæðu til
að konta vilja sínum fram. Alt
jretía ár hafa ýntsir stjórnmála-
inenn í þinginu, einkanlega nokkr-
ir úr frjálslynda fiokknum, gert
sér mjög mikið far um að leita
höggstaðar á stjórninni. Viðleitni
peirra hefir einkum gengið í þá
átt að gera stjórninni svo erfitt
fyrir í meiri háttar málurn, að
hún neyddist lil að segja af sér.
Á þessu hefir mjög borið í al-
mermu tryggingarmálunum, sem
stjórnin hefir gert míkils varðandi
lillögur um. Má nefná jiar til sér-
staklega umbaetur á slysatrygg-
ingarlöggjöíinni og sjúkiatrygg-
ingarlöggjöfinni og framkvæmd
sængurkvennastyrks til fátækra
barnsmæöra, einkanlega þeirra
kvenna, sem með vinnuhindrunar-
lögum er bannað að stunda vinnu
fyrstu sex vikurnar eftir barns-
burð. Stjórnin samdi iagafrum-
varp unr atvinnuleysistryggingar,
er bygðist á frjálsum atvinnuleysis-
styrktarsjóðum, styrktum af rík-
inu. En frumvarp þetta var ekki
lagt fyrir þingið, með því aö það
þótti fyrir fram sýnt, að meiri
hlutinn myndi beita bölmagni og
láta flokkshagsmuni mestu ráða í
meðferð frumvarpsins.
Mál j>að. sem verkamanna-
stjórnin, hin þriðja í röðinni, féli
á, var ákvæði eitt í atvinnuleysis-
málunum, eins og áður segir.
Ríkisþingið hafði 1922 samþykt
reglur um ríkiSaðstoð í atvinnu-
leysi, sem að mestu var fóigin
í jiví að veita atvinnulausu folki
svo kallaða nauðþurftarvinriu. En
vinnu þessa mátli ekki samkvæmt
reglunum veita aívinnulaus-
unr mönnum, þar sem almenn
kaupdéiia st.óð yfir, verkfail eða
verkbann. Á þenna hátt vildi ríkið
sýna hlutleysi í deilunni á vinnu-
inarkaðinum. Aftur á móti var svo
ákveðið, að jressari reglu skyldi
ekki beitt í minni háttar eða stað-
bundnum deilum, sem ekki gátu
haft áhrif á vinnuskilyrði eða
launakjör í iðninni yfirleítt.
Fyrir nokkrum mánuðum kom
upp staðbundin deila við Strípa í
Nora Bergslag. Á sama tíma svo
að segja hafði verið gerður samn-
ingur um launakjör verkamanna
við aðrar námur um alt landið. At-
vinnurekandinn í Strípa viidi ekki
greiða sömu laun, sem ákveðin
voru í þessum samningi, og var
það tiiéfnið til vinnud'eilunnar við
Stripa-námu, sem síðan hafði svo
miklar stjó nmálalegar afltiðingar.
Dag einn gerði atvinnurekandinn í
Strípa jrá kröfu til atvinnuleysis-
nefndar ríkisins áð fá senda 15
nauðþurftarverkamenn til Strípa-
námu til jiess að vinna ákveðin
verk, sem verkfallsmenn höfðu
bannað vinnu við. Atvinnuleysis-
nefndin neitaði pc't að verða við
þessari kröfu og bar það fyrir, að
þessi vinnudeila væri einmitt þess
eðlis, sem gerð var undantekning
upr í áður nefndum reglurn. Pá
tók atvinnurekandinn það ráð að
bjóða verkamönnunum, sem í
deilunni áttu, sama tímakaup,
sem verkamenn höfðu ' í öðrum
námuhéruðum. Pes.su boði höfn-
uðu verkamennirnir. Þá sneri at-
yinnurekandinn sér i annað sinn
til atvinnuleysisnefndarinna/ og
fór þess á leit, aö hún sendi til
Strípa-námu .atvinnulausa verka-
menn, sem ríkið veitti forsjá, og
í þetta sinn fékk hann vilja sinn.
Atvinnuleysisnefndin svaraði já-
yrði. Hún leit svo á, að verka-
mönnunum hefðu verið boðin
sömu laun, sem aðrir riámuverka-
menn í landinu höfðu, en með
skerðing launanna hefði deila
þessi verið þess eðlis, að áfleið-
ingar hennar hefðu getað haft á-
jhrif á launakjör í Jressari atvinnú-
grein í öllu ríkinu. í þessu máli
horfði atvinnuleysisnefndin mjög
fast á bókstaflegar reglur. Við
Strípa-námu var sem sé alls ekk-
ert unnið fyrir timakaup. Ö!1
vinna þar var ákvæðisvinna, þann-
ig, að verkamennirnir fengu á-
kveöið \ærð fyrir hverja smálcst
af málnigrýli, sem þeir tóku upp;
þaö skifti því í raun og veru alls
engu máli urn hag verkamanna,
hve hátt tímakaup. þeim var boðið.
Ákvæðiskaupið eitt hafði gikli
fyrir þá, en það vildi atvinnurek-
andinn ekki hækka svo mikið, aó
tekjúr verkamannánna kæmust í
jafnhæð við tekjur verkamanna
við aðrar námur í landinu. Dag-
tekjur verkamanna við Strípa-
námu áttu eftirleiðis að vera sem
næst 1 kr. lægri en tekjur verka-,
manna við aðrar námur. Við þetta
bættist, að atvinnurekandinn vildi
hækka að mun endurgjald verka-
mannanna fyrir Ijósmeti, ieigu af
íbúðum þeirra og verð á eldivið.
En þessar nauðsynjar aiiar selja
atvinnurekendur í Strípa verka-
mönnum fyrir umsamið verð.
Ríkisstjórnin er yfirboðari at-
Vinnuleysisnefndarinnar, og stjórn-
in leit á mál þetta með meiri
sanngirni. Hún leit svo á, að ráðn-
ing atvinnulausra marína til nám-
junnar í Strípa kæmi í bága við
eigin ákvæði ríkisþingsins frá
1922. Hun gat ekki betur séð en
verkamennirnir í 'Strípa berðust
fyrir því að ná sömu afkomu, sern
verkamenn við aðrar námu'r í hór:
aðinu höfðu, og hlaut því að skoða
ráöning atvianulausra verkaman.ia
til Stríþfl sem hiutdræga ráðstöfun
af ríkisins hálfu í vinnudeilu
þessari, atvinnurekendum í vil.
Stjórnin feldi því úr gildi úrskurð
atvinnuleysisnefndarinnar og á-
kvað, að engir atvinnulausir verka-
menn skyldu sendir til Strípa.
En með þessu var tækifærið
fengið, senr nokkrir frjálslyndir
menn í þinginu höfðu lengi þráð.
Þeir hófu árás á stjórnina í þing-