Alþýðublaðið - 17.07.1926, Blaðsíða 3
I
17. júlí 1926.
síðan 1917 í augum verkalýðsins
verið land morgunroðans, sem
boðar komu hins mikla dags, þá
er réttlæti, jöfnuður og bræðra-
lag á að ríkja á jörðu. Þýzkaland
virðist og að ýmsu leyti sjáifkjör-
inn bandamaður Rússlands að því
hlutverki að brjóta auðvaldshlekk-
ina af þjóðunum og ryðja jafnað-
arstefnunni braut. Það má teljast
vagga þessarar stefnu, og jafn-
aðarhreyfingin hefir átt öflug ítök
í þjóðinni og á það enn. Það mun
mál margra, að þessar tvær þjóð-
ir hefðu átt að taka höndum sam-
an þegar íyrir löngu, en jafnaðar-
menn á Þýzkalandi báru eigi
gæfu til þess, meðan þeir áttu
óskastundina. En þótt horfurnar
séu ekki mjög vdmlegar, eins og
stendur, getur þö sá tími komið
fyrr en varir, að Þýzkaland aftur
standi í fylkingarbrjósti í heims-
baráttunni milli vinnu og auð-
valds, milli réttlætis og ójafnaðar.
14.—6,—’26.
— rn —.
Meumann
stiptamtmaðui'.
einn af fulltrúum Dana á embætt-
ismannamótinu, sem nú er háð
hér í bænum, flutti á fimtudaginn
fyrirlestur, er hann nefndi „Dan-
marks sociallovgivning“ (félags-
málalöggjöf Dana). Fjallaði fyrir-
lesturinn aðallega um trygginga-
iöggjöf og tryggingastarfsemi í
Danmörku. Var hann hinn fróð-
legasti og lærdómsríkt fyrir oss
íslendinga, sem erum enn svo
skamt komnir á þessu sviði, að
sjá, hve Danir standa þar framar-
lega. Flestar greinir almennrar
tryggingastarfsemi eru þar nú
starfræktar og skilningur alþýdu
á því mikilvæga málefni hennar
sjálfrar orðinn ágastur. Mintist
fyrirlesarinn á hverja grein trygg-
inga sérstaklega og eins samband-
ið milli hinna einstöku trygginga-
stofnana. Nefndi hann í því sam-
bandi nokkrar tölur, sem bezt
sanna hina stórkostlegu þýðingu,
sem tryggingastarfsemin hefir fyr-
ir afkoinu danskrar alþýðu, og
hve ólíkt öruggari hún getur tek-
ið móti sjúkdómum og atvinnu-
leysi, ef að ber, en t. d. íslenzk
alþýða, sem þar stendur aiveg
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
berskjöiduð og á ekkert athvarf
— nema sveitina.
Elli- og slysa-tryggingarnar eru
þar konmar í fastar skorður, og
starfsemin fer fram eftir reglum,
sem settar eru af þingi og stjórn.
Þær eru lögboðnar. Sjúkra- og at-
vinnuleysis-tryggingar eru aftur á
móti ekki lögbodnar, en mjög er
fyrir þeim greitt af hálfu ríkis og
sveitafélaga og mikið fé til þeirra
lagt. Mikil rækt er og lögð við
tryggingu ekkna og einstæðinga.
Þakkaði ræðumaður það aðallega
verklýdsfélögunum dönsku, hve
öflugir sjúkra- og atvinnuleysis-
sjóðirnir væru, því að þar i landi
teldu félagar verklýðsfélaganna
sér skylt að tryggja sig í sjóðum
þessum, bæði gegn algengum
sjúkdómum og eins gegn hinum
ægilega þjóðfélagssjúkdómi, at-
vinnuleysinu. Enn fremur mintist
fyrirlesarinn á sáttasemjara og
gerðardóm í vinnudeilum, og
taldi sáttasemjarana hafa komið
að mjög miklu Jiði í Danmörku.
„í Danmörku má heita, að hver
einasti verkamaður sé í verklýðs-
félagi,“ sagði ræðumaður. Þessi
setning lýsir því betur en langt
mál, hve langt danskir verkamenn
eru á undan okkur hér heima á
sviði verklegra og þólitískra sam-
taka. Og enga dul dró hann á
það, að 'svo mjog hefði ástandið
þar í landi batnað hin síðustu
ár, síðan verklýðshreyfingin fór
að hafa meiri áhrif á löggjöf og
stjórn lands og sveitafélaga, að
ekki væri sambærilegt við það,
sem áður var.
Einkennilega fáir voru áheyr-
endurnir að þ’essu snjalla og fróð-
lega erindi stiftamtmannsins, og
ekki er áhugi vor ísiendinga mik-
ill í þjóðíélagsmálum, ef honum
er rétt lýst í þeirri sókn.
J. G.
Á morgun
eru 199. ár frá dánardegi Páte
Jónssonar Vídalíns lögmanns: Sama
mánaðardag — 18. júli — 1839
fæddist sagnaritarinn síra Þorkell
Bjarnason, prestur að Mosfelli og
Reýnivöllum.
Listasýningin
verður opin á morgun kl. 10 f.
m. — kl. 9 e. m. í síðasta skifti að
þessu sinni. Notið tækifærið!
3
Llstin niaga.
Útvarpserindi Kjarvals fyrra
þriðjudagskvöid.
Ég færi þér þökk fyrir yndi
þitt, — fyrir alla þína prýði, þó
nú sé tízka að kveða sleggjudóma
fyrir almenningsálitinu um, að
listin sé ung og þess vegna ófull-
komin.
Það er orðið mjög algengt í
blaðagreinum að telja það sjálf-
sagðan galla um list okkar, að
hún er ung, og jafnvel ekki trú-
andi því, sem listsýningarnar hafa
að bjóða, — en ekki er heldur
trútt um, að sleggjudómur þessi
verði fyrr en varir að fastri sann-
færingu fólksins yfirleitt um iengri
eða skemmri tíma, — og mun
það verða til þess, að einungis
örfáir menn innan þjóðfélagsins
verða færir um að fylgjast með
seinþroskanum hinnar ungu grein-
ar, — en vafasamt mun þá einnig,
hvort þessir fáu raunsæisvinir
hafa tíma og efni á að hlynna
að byrjendunum mörgu, sem
vinna í alvöru að veruleik list-
anna. —
Þegar svo þessir fáu listvinir
deyja, deyr einnig þekkingin út
á listunum í landinu, — og verða
þá listir þjóðarinnar fornmenjar,
en viðhaldið vantar, — hinn si-
unga, ræktaða kraft, vísindin í
liststarfinu, sem er frjóið í hinu
starfandi sköpunarverki. —
Nær alt okkar daglega líf er,
mótað lífi lista og vísinda, ef
við gáum aö, — í varningi og
vöru, aðferðum og athöfnum, máli
og byggingarlist. Þessu gleymum
\ið að sjálfsögðu vegna þess, að
þetta er svo sjálfsagt. — Pell
og dúkar kaupmannsins, — kryst-
all hans og postuiín, — er mótað
listinni, voðir og strangar klæð-
skerans, auglýsingar og letur um
.hinar margþættu samgönguleiðir
menningarinnar, — alt saman
mótað hugsjónum frá hærri list-
um. — Kápur kvenna, blúsur og
skrautofin sjöl og æfintýralituð
silki, hattar og hálsbindi æsku-
lýðsins bæði í sveitum og við sjó,
— alt er þetta verk lista-manna
og -kvenna víðs vegar um heim;
alt eru þetta nothæfir eiginleik-
ar frá beinum leiðum list-vísind-
anna fyrir unga og gamla.
En á veggjum og við loft í