Alþýðublaðið - 17.07.1926, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
höll og hreysi um allan hinn
mentaða heim blasa við auganu
frásagnir og stórmerki um lífið
í alls konar myndum listarinnar
ungu, — frásagnir og lofsöngur
um að.. vera til, — um að skreyta
á einhvern undursamlegan hátt —
helzt fagurt — og heilnæmt og
bjart. petta er lis'tin unga — um
allan héim, um víða veröld, —
úti um móa og — uppi í Listvina-
félagshúsi.
Listvinafélag islands er einn
laukinn í menningarlífi okkar, eins
og vera ber, og góður vottur sam-
hygðar listinni ungu, — en að-
staða félagsins er dálítið undar-
leg, — líkt og ný tegund gróðurs
í óreyndum jarðvegi. Vöxtur List-
vinafélags Islands getur að' eins
orðið góður, — ef listamennirnir
sjálfir eru Iistvinir, ef þeir unna
hugsjón þeirri, sem listin byggist
á, — að prýða, — að skreyta.
Islenzkir íistamenn hafa nú orð-
ið samtaka um sýningu í List-
vinafélagshúsinu,, þó á annan hátt
sé en í Iistvinafélagshúsum er-
lendra stórborga, og getur það
vel verið, að mannfæð okkar sé
þess valdandi, — en þá má með
sanni segja, að stakkur sé snið-
inn eftir vexti.
Sýni.ngin í Listvinafélagshúsinu
er að öllu jöfnu ekki verri en
vorsýningar í stórborgum n§-
grannaþjóðanna, — og ,þó gat
þessi sýning okkar orðið enn
meiri og fjölskrúðugri, ef þátt-
takan hefði orðið meiri, og er
það aðalgallinn, að húsið er helm-
ingi of lítið til þess að geta þoð-
ið höfuðstaðarbúum okkar inn á
jafngóða Iistasýningu og tíðkast í
milljónaborgunum. — En þessir
ágallar- eru auðvitað af þessu
sama, — að listin íslenzka er ung;
— hún á menn sina á víð og
dre'if úti um alla heima, Gunn-
laug í París, Jón Stefánsson í
Höfn, Nínu í Ameríku og Kristínu
við húsmóðurstörf í Reykjavík, —
Einar Jónsson í Skjaldborg og
Guðjón í önnum víð bygg'mgar
r-Msins.
Listin unga verður íslands heill.
Hún mun yngjast með aldrinum
eins og góðu börnin, — og hún
mun þroskast og dafna á hinum
mörgu krókaleiðum milii listvina
og sleggjudóma, — því hún á nóg
ónumið Iand til þess að frjóvga
og byggja. — Hún á nóg af 'Ás-
gríms bláfjöllum og voguðum lit-
um þessa merkilega brautryðj-
anda, sem ekki lætur skámmir né
skilningsleysi hafa áhrif á sjálf-
sagdar sfefnubreytingar.
Listsýningin í Reykjavík, eins
og hún er nú, er fyrstu alhliða
straumskiftin í sameiginlegri, is-
lenzkri list, — íslenzkum listastefn-
um til böta í allri framtíð. —
Pessi sýning er byltingin mikk,
sem enginn vissi um og tæplega
listamennirnir sjálfir, — atvik,
sem enginn skilur, hvernig hef-
ir átt sér stað, en sem listsýningin
glögglega ber merki um. — Og
viti það nú öll hin íslenzka borg,
að þessi listsýning er fyrsta sýn-
ingin hindurvitnalausa; — með
öllum sínum öfgum og alþýðu-
syndum er hún alúð Iistamann-
anna innbyrðis, — þar^sém þeir
ekki metast um fleti né rúm né
heimta skatta, sem ekki eru til.
Þessi sýning er sú, — þar sem
listamennirnir sjálfir hafa gerst
milljónerar og bjóða borgarbúum
inn fyrir hundrað aura til þess að
gefa þeim þátttöku í dýrðinni,
til, þess að hafa einföldustu og
skiljanlegustu reglur fyrir alvöru-
menn þjóðarinnar, þar s sem hver
og éinn gestur á kost á áð verða
listvinur, listamaður og almátt-
ugur meistari, — svo framarlega
sem hann vogar og kann.
En sýning þessi er fyrst og
fremst sú, þar sem listamennirnir
horfa á annað en sjálfa sig, —
þar sem þejr í innsæi og aðdáun
horfa á listina ungu og reyna að
skilja hana.
Þessi sýning er sýning á meist-
araverkum hins fákunnandi og
þroskaða hlið við hlið, — þar
sem granninn. á eld handa þeim
unga, sem langar til þess að eiga
Ijós á kerti.
Þessi'sýning er vísirinn mikli
með Ijósrákina í hinum heilögu
samtöku'm, sem bæði listamenn og
þjóðirnar undrast, — samtakið
mikla, sem hugsjönamenn hefir
dreymt um í Jónsbók og annál-
um Espólíns, — sýningin, sem
er sagan um eldritin austan frá
Pyrfjallstindi yfir Meðalland,'þar
sem foreldrar flúðu sandorpna
jörð ýt á annes við Reykjavík,
þar sem menningin á aö búa.
Þessi sýning er bygð upp úr
kreddum og trúgirni listamanns-
ins, — dg hún er afspringur,
stjórnmálaþroskans íslenzka við
erlenda skóla og íslenzkt víðsýni
í skýjum himins, yfir vanræktu
landi.
Með þessari sýningu byrjar ný
öld á íslandi í listum, — nýr
þroski íslenzkra nýyrkjumanna
hjá listinni ungu og fyrir hana. —
Heill ykkur, listvinir!
Heíll þér, listin unga!
Útvarpað í Reykjavík 6. júlí 1926.
Jóhannes Sveinsson KjarvaU
Hiigleiðmpr Tryggs
eftir Anatole France.
I.
Menn, dýr og steinar verða stór-
ir, er þeir nálgast, og gnæfa him-
inhátt, þegar þeir eru komnir að
mér. Það er ekki svo um mig. Ég
helzt jafnstór, hvar sem ég er.
II.
Þegar húsbóndi minn réttir mér
— undir borðinu — mat, sem
hann er að því kominn að setja
upp í sig, þá gerir hann það til
þess að freistamín, svo að hann
geti hegnt mér, ef ég læt undan
freistingunni, því að ég get -ekki
trúað því, að hann myndi sýna
sjálfsafneitun mín vegna.
III.
Þefurinn af hundum er sætur
fyrir vitin.
IV. •
Húsbóndi minn heldur mér heit-
um, þegar ég 'ligg fyrir aftan hann
í stórum stól. Það er vegna þess,
að hann er guð. Fyrir framan eld-
stóna er heitur steinn. Sá steinn,
er guðdómlegur.
' V.
Ég tala, þegar mér sýnist. Út
úr munni húsbónda míns koma
líka skynsamleg hljóð. En mein-
ing hans er ekki eins skýreins
og meiningin, sem kemur fram í
hljóðum raddar minnar. Hvert
hljóð, sem ég mæli, hefir sína
meiningu. Af vörum húsbónda
míns kemur margvíslegur mein-
ingarlaus hávaði. Það er erfitt ea