Alþýðublaðið - 23.07.1926, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
I ALÞÝÐUBLABIB
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiðsla í Alpýöuhúsinu við :
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ;
til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
9Va— iOl/a árd. og kl. 8-9 siðd.
Slmar: 988 (afgreiðslan) og 1294 {
(skrifstofan). !
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,00 á |
mánuði. Auglýsingaverö kr. 0,15 !
hver mm. eindálka. (
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan !
(í sama húsi, söniu símar). j
Ferð um Snæfellsnes og
Vesturland
eftir Björn Bl. Jónsson.
III.
Þegar ég komst loks á mánu-
dagskvöld í land á Sandi, tók
jrar á móti mér formaður Verk-
lýðsfélags Heííissands, Hjörtur
Sýrusson, og fylgdi mér til þess
staðar, jrar er ég skyldi eiga
samastaö, á meðan ég stæ'ár vlð. ;
Þar mætti ég hinni alkunnu gest- i
risni Jreirra hjóna frú Lilju Jóns-
dóttur og Kjartans Lárussonar.
Daginn þar á eftir, sem var 1.
júni, símaði ég til séra Jósefs á
Setbergi, sem er að austanverðu
við Grundarfjörð, og til Jóns í
Gröf, sem er fyrir botni fjarðar-
ins, og bað þá að táta berast
fundarboð, sem ég las fyrir þeim
í símann, eins og vanalegt er í
þeirra sveit, sem umburðarbréf,
og lofuðu þeir því báðir. Mið-
vikudaginn 2. júní hélt ég fund á
Sandi og talaði Jrar um verklýðs-
hreyfinguna hér á landi og nauð-
syn verkalýðsins á því að berjast
pólitískri baráttu, til jress að geta
unnið fuilkomna endurbót á kjör-
um sínum. Enn fremur sýndi ég
fram á hinar gífurlegu tolla- og
skatta álögur íhaldsins á lífsnauð-
synjar fátækra fjölskyldumanna
og hlífð viö auð og arð burgeisa.
Fyrir nærri þremur árum var
stofnað Verklýðsfélag Hellissands.
Stofnendur voru nálægt fimmtíu.
Nú er sem næst hver verkamaður
og verkakona komin inn í félagið.
Lífskjör þau, er verkafólkið á
Sandi átti við að búa áður en
samtökin voru hafin, voru mjög
1 ág, —íágt kaup, sem borgað var
með uppsprengdum vörum. Kaup
karlmanna var frá 75 aurum um
kl.stund, án tillits til þess, hvort
unnið var> á nóttu eða degi. Kaup
kvenna var frá 50 aurum á kl.st.
Fiskverðið var þá 5, 6 og 7 aur-
ar fyrir kg. upp úr salti og .alt
greitt með vörum. Peninga-
greiðsla frá þeim verzlunum, er
keyptu fiskinn og höfðu fólk í
vinnu, átti sér tæplega stað til
þeirra verka-manna eða -kvenna,
er unnu hjá verzlununum. En
með samtökunum breyttist þetta
þegar á fyrsta ári. Þá um vetur-
inn fengu verkamenn kaup sitt
hækkað upp í kr. 1,25 um stund-
ina í dagvinnu og að sama skapi
í eítirvinnu og næturvinnu, en
kaup kvenfólksins hækkaði þó
ekki, af því að þær voru þá ekki
gengnar . inn í verklýðsfélagið.
Nokkur tilraun hafði verið gerð
til þess að fá þær inn í félagið,
en ekki tekist. Þær hafa e. t. v.
hugsað sem svo, eins og svo
margir gera enn í dag, að þær
fengju kaup sitt hækkað á kostn-
að þeirra, sem félagsskapinn
höfðu myndað. En reyndin varð
önnur. Konum þótti súrt í broti,
er karlmenn höfðu fengið kaup-
hækkun, að fá hana ekki líka og
sameinuðu sig því og gengu í
Verklýðsfélag Hellissands og
fengu á Jrann hátt bætt kjör sín
þannig, að kauphlutfallið milli
kvenna og karla varð eins og
J)að áður hafði verið.
Verkamennirnir á Sandi sáu
fljótt, aö Jrað var ekki einhlítt
að fá hækkað kaup. Meira þurfti
að gera, ef lífskjörin áttu að
batna svo, að viðunanlegt væri.
Eins og verzluúinni var fyrir
komið, þá Jmrftu kaupmenn ekki
annað en hækka vörur sínar lit-
ið eitt tit þess'að halda kauj)inu
eins í reyndinni og það áður var.
En verklýðsfélagið kom í veg fyr-
ir það með þvi að koma sér upp
pöntunarfélagi. Svo heimtaði
verkafólkiö vinnu sína greidda í
peninguin. Kaupmenn voru enn
ekki fúsir á peninga-greiðslur, en
lækkuðu vörur sínar að miklum
mun. Áður höfðu sjómenn lagt
afta sinn inn hjá kaupmönnum
fyrir öákveðið verð. Nú snérist
þetta við. Þeir heimtuðu ákveðið
verð og peningagreiðslu fyrir
fiskinn, til þess að þeir gætu leyst
út vörur sínar hjá pöntunarfélag-
inu. Að öðrum kosti kváðust þeir
selja fiskinn þeim kaupanda, er
gæti greitt hann í peningum. f
fyrstu ætluðu kaupmenn að
Jrverskallast og hótuðu því að
láta þá ekki fá salt i fiskinn,
nema því að eins, að þeir fengju
þann fisk, sem saltaður væri úr
„þeirra“ salti. Hinir svöruðu því
þannig, að þeir gætu fengið salt
hvaðanæfa. Létu kaupmenn þá
undan síga og gengu að kröfum
félagsins eða félagsmanna, enda
sagði ein» kaupmaður á Sandi við
mig, að nú væru það ekki kaup-
mennirnir, sem réðu þar lengur.
heldur verkamennirnir sjálfir, og
selstöðuverzlanirnar væru að
teggjast niður. (Frh.)
Um dagfinn og vcginn.
Naeturlæknir
er í nótt Guðmundur Thoroddsen,
Fjólugötu 13, sírni 231.
Hundadagar
voru lengi i almanökum hér á
landi taldir byrja í dag samkvæmt
þýzku og dönsku tali, og vóru þá
að eins taldir 32 dagar tll 23. ág.,
en stundum 33 til 24. ágústmán-
aðar,
Veðriö.
Hiti 13—3 stig. Átt norðlæg.
Snarpur vindur í Vestmannaeyjum
og á Raufarhöfn. Annars staðar
lygnara. Víðast þurt veður. Loft-
vægislægð fyrir austan land. Út-
lit: Norðanátt, allhvöss á Suður-
og Austurlandi, hæg á Norðvest-
urlandi og i nótt á Vesturlandi.
Þokuloft og úrkomá sums staðar
á Norður- og Austur-landi, þurt á
Suður- og Vestur-lahdi.
Hjónaefni. *
t gær opinberuðu trúlofun sína
ungfrú Jónbjörg Björnsdóttir, Njáls-
götu 58 B, og Magnús Mefgnússon
stúdent, Þingholtsstræti 1.
Skipafréttir.
Suðurlandið kom vestan af
Breiðafirði i nótt. Gullfoss er vænt-
anlegur liingað að vestan árdegis ,
á morgun. Hann fer aftur á mánu-
dagskvöld til Leith og Kaúpmanna-
hafnar, en Lagarfoss síðde.gis á
morgun til Hull og Leiih.
Hanna Granfeldt
óperusöngkona lagði af stað með
„Lyru'* frá Björgvin á fimtudaginn.
Mun hún væntanlega láta hér til
sín heyra í' næstu viku.
Glímufélagið „Ármann"
heldur íþróttaæfingar á íþrótta-
vellinum alla mánudaga, miðviku-
daga og föstudaga kl. 8 síðdegis.