Alþýðublaðið - 28.07.1926, Blaðsíða 2
2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Ilþýðuslaðið I
kemur út á hverjum virkum degi. í
Afgreiðsla í Alfiýðuhúsimi við i
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ;
til ki. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
9V3—10i/a árd. og kl. 8-9 síðd.
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ;
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,00 á ;
mánuði. Auglýsingaverö kr. 0,15 I
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(i sama húsi, sönru símar).
Ferð um Snæfellsnes og
Vesturland
eftir Björn Bl. Jónsson.
VI.
Við komum á Patreksfjörð um
kvöldið, og par fékk ég mér gist-
ingu á gistihúsinu og var feginn
að kornast til hvíldar eftir að
hafa riðið svo langa leið á veg-
leysum. Á Patreksfirði er ekkert
verklýðsfélag, eins og sjá má af
pví ástandi, sem þar er í kaup-
greiðslum og hér segir á eftir.
Á Patreksfirði eru aðailega tveir
kaupmenn, sem atvinnukaupendur
mega kallast. Það eru peir Pétur
Á. Ólafsson á Geirseyri og Ólafur
Jóhannesson á Vatneyri. Báðir
þessir menn hafa nokkur seglskip
með mótorvélum í, sem þeir gera
út á handfærafiskveiðar. Kjör
fiskimannanna á þessum skipum
eru hálfdrætti; 20 kr. greiða þeir
í salt og verkun á hverju skip-
pundi, sem þeir draga, og þess
u!an helming af þeirri beitu, sem
þeir nota, og helming af þeim ís,
sem notaður er til frystingar og
viðhalds þeirri beitusíld, sem höfð
er í skipi. Enn fremur hefir Ólafur
Jóhannesson einn togara, „Leikni"
aö nafni. Á honum voru alt .aö
helmingi sunnlenzkra manna.
Kaup karlmanna þeirra, er í landi
vinna, er 99 aurar um klukku-
stund, en kvenfólks 60 aurar. Eft-
srvinna þekkist þar ekki að launuö
sé með hærri kaupgreiðslu en dag-
kaupið er. Báðir þessu vinnukaup-
endur eru fylgjandi „hinni frjálsu
samkeppni“, sem þeir og stétt-
arbræður þeirra, kaupmennirnir,
eru alt af að guma af. Hvernig
varð nú þessum mönnum við, þeg-
ar þessi svo.kallaða frjálsa sam-
keppni hélt innreið sína í kaup-
túnið, sem þeir eru í? Voru þeir
henni fylgjandi? Gerðu þeir þá
ait, sem þeir gátu og unt var að
gera, til þess að hún þróaðist
þar og dafnaði? Nei. Þaö gerðu
þeir ekki, heldur þvert á móti.
Á Patreksfirði eru kaupmenn,
áem ekki eru vinnukaupendur, en
hafa sett sig þar niður til þess
fyrst og fremst að skapa sjálfum
sér atvinnu af þeirri vérzlún, sem
þeir reka þar, og í öðru lagi til
þess að létta undir dýrtíðarbyrði
íbúa kaupstaðarins með því að
selja þeim ódýrari vörur. Þetta
kont við kaun stærri kaupmann-
anna, þannig, að með lækkuðu
vöruverði og minkandi verzJun
var minkaður sá gróði, sem þeir
höfðu hugsað sér að hafa af verzl-
unum sínum. Nú var samkeppnis-
hugsjónum þeirra á glæ kastað,
og nú voru góð ráð dýr. Sam-
keppnispostularnir sinn á hvorri
eyri, sem stundum hafa verið
sundurþykkir, vor.u nú sameinaðir
og hafa svarað þessari samkeppni
á þann veg, að kaupgreiðsla til
verkafólksins fer ekki fram, eins
og landslög mæla fyrir um, — í
peningum, nema þá að sára litlu
leyti. Svarið er vanalega þetta,
þegar um peninga er beðið: „Við
höfum þá ekki til, en vörur getið
, þið fengið eða þá millumskrift, ef
sú vara er ekki til hjá mér, sent
þér ætluðuð að fá.“ Þessi svör eru
vitanlega ekki höfð við aðra en
þá, sem eiga inni fyrir því, sem
þeir eru að biðja um. Af þvi,
sem nú hefir verið sagt, má sjá,
að ekki skirrast þeir við að brjóta
landslög, þegar um eiginhagsmuni
er að ræða, og þá um leið er
drepið það, sem þessir menn
frjálsrar samkeppni hrópa hæst
um í öllum kosni.ngum, — frjálsa
samkeppnin. Það vita þó allir, að
peningagreiðsla á vinnulaunum er
lögboðin, og að það er ofbeldis-
verk, sem vinnukaupendur fremja
við verkalýðinn, þegar þeir neita
honum um peninga fyrir vinnu
sína.
Stórhópur manna stundar sjálf-
stæða atvinnu á Patreksfirði þann-
ig, að þeir róa á opnum bátum af
ýmsri gerð, sumir á færeyskum,
aðrir á norskum o. s. frv. Allir
þessir bátar eru með þriggja eða
fjöguira hesta rafmagnskveikjuvél-
um, og þykir Patreksfiröingum
munur á æfi sinni nú og áður var,
þegar þeir urðu að sækja þessa
sömu leið á árum.
Sunnudaginn 13. júlí hélt ég
fund í barnaskólahúsinu á Pat-
reksfirði. Fundurinn var vel sótt-
ur, og tóku fundarmenn mjög
undir það, að nauðsynlegt væri,
að stofnað yrði verklýðsfélag þar
á staðnum; ástandið, sem þar
ríkti, væri óþolandi lengur fyrir
verkafólkið, og það myndi ekki
lagast öðru vísi en með öflugum
verkalýðsfélagsskap. Það talaðist
þar svo til, að undirbúningur und-
ir félagsmyndun skyldi fara fram
á áliðnu suinri, en félagsstofnunin
í haust.
Otsölumaður Alþýðublaðsins á
Patreksfirði er Ólafur Þórarins-
son pöntunarfélagsstjóri.
(Frh.)
„Vítaverð framkoma“.
Alþbl. flytur 5. júlí síðast liðinn
grein með þessari fyrirsögn, og
er henni að miklu leyti beint til
mín. Mér þykir við eiga að svara
þessari grein með nokkrunt orð-
um, mest fyrir þá sök, að svo
lítur út eftir undirskriftinni, að
nokkrir hásetar mínir séu í vit-
orði um ósómann. Ég á bágt með
að trúa, að þeir séu „nokkrir",
miklu líklegra, að þar sé að eins
einn maður að verki, sem ekki
hefir hug til að láta nafns síns
getið. Honurn hefir þótt áhættu-
minna að láta sem nokkrir hásetar
mínir bregði mér um lubbalega
framkomu, kalli mig „refjahund“,
að ég misbeiti réttindum mínum
til þess að hefna mín á þeim há-
setum mínum, sem ekki taki fús-
lega á móti svikum og prettum
o. s. frv. Þessu hefi ég ekki átt
að venjast hjá hásetum mínum,
og hafa þeir þó verið margir, setn
með mér hafa róið um dagana. Að
eins einn af öllum hópnum get
ég hugsað mér ekki óvísan til að
koma svona frarn.
Atvik sögunnar eru þessi:
Síðast liðna vertíð tók ég mann
einn að norðan, Lárus Elíasson,
er þóttist vera þaulvanur sjómað-
ur, hafa siglt til Spánar og stund-
að fiskveiðar hér við land víst
ein tvö ár. Það varð að samkomu-
lagi, að hann fengi 1000 — eitt
þúsund — krónur í kaup yfir ver-