Alþýðublaðið - 31.07.1926, Síða 4

4
í mannúðlegra horf.
Pegar vér rennum huganum til
liðinna tíma og athugum, hve
mikið hefir áunnist, — að ýmsu
hefir fariö fram og að á sumum
sviðum er veldi grimdarinnar
minna en áður, að minsta kosti á
yfirborðinu, — þá megum vér
aldrei gleyma {rví, að þó nokkuð
hafi áunnist, er þó svo mikið enn
aflaga, að ekki veitir af að láta
hendur standa fram úr ermum
og vínna kappsamlega að bættum
kjörum fjöldans á hverju sviði
sem er. Auðvaklskúgun vorra
daga er svo mikið böl, að ekki
dugir að hugga sig við það, að
verra hafi þó þrælahaldið verið í
fornöld og lengst fram eftir öld-
um sums staðar í heiminum.
Sama er að segja um meðferð
fanga og sakfeldra manna. Það
er að vísu rétt, að skánað hefir
hún víða og það að mun, en enn
þá er sú vitlausa stefna ríkjandi
í löggjöfinni, þar á meðal hér á
landi, að sökunautum skuli refsað
í stað þess að reyna að betrci þá,
sem ætti þó að vera tilgangurinn,
ef góðleikur og hyggindi réðu
stefnunni. Þessu vill Alþýðuflokk-
urinn gerbreyta, og því er eitt
atriðið í stefnuskrá hans þetta:
„Hegningarlöggjöfin sé e'ndur-
skoðuð og breytt í mildara og
mannúðlegra horf. Sé stefnt að
því að bæta þá brotlegu, en ekki
hegna þeim.“
Lögin eiga að vera lög frjálsra
manna, en ekki þrælalög. Þau
eiga að stefna að mannbetrun.
Gamait fei'eísnlmerk-
lugarvottorð.
Oft er um það talað nú á dög-
um, hvað hegningar þær, sem lög-
in leggja á menn, séu ómannúðleg-
ar. Þó að það sé að vísu satt, er
hitt þó víst, að miklu voru hegn-
ingar ómannúðlegri hér á landi í
fyrri daga, og þarf ekki að líta
nema iiðuga öld aftur í tímann til
að sjá, að menn voru brendir og
hengdir, brennimerktir og flengdir
fyrir afbrot, sem nú er lögð við
vatns- og brauðs-hegning eða betr-
unarhúsvinna.
Þó mann nú ói við hegningum
þeirra tíma, er ekki laust við, að
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
það komi á þær háíf-hjákátlegur
blær þrátt fyrir griindina, þegar
þær komast í klærnar á kancelli-
stíl þeirra tíma; svo var hann af-
káralegur, og er hér gott dæmi.
Skömmu fyrir miðja 18. öld
varð Jón nokkur'J nsson úr Gull-
bringusýslu uppvís að ýmiss konar
smáhnupli, en játaði þá einnig á sig
að hafa stolið Ijósahjálmum nokkr-
um úr Bessastaðakirkju. Var það
sjálfsagt ekki illa leikið, því að
kirkjunnar þar hlýtur að hafa verið
óvanalega vel gætt, þareð miðstjóm
landsins sat þar, en hins vegar var
þar ekki svo maigt um manninn, að
ekki hlyti flest, sem þar fram för,
að vera á allra vitorði. Líklegast
er, að hjálmarnir hafi verið úr eiri,
og hafi Jón ætlað að bræða þá
upp og gera sér mat úr málminum,
sem er dýrmætur. Þetta hefir hon-
um sennilega tekist, því að spurð-
ur er hann fyrir lögþingisréttinum
(þar sem „delinqventen (þ. e. saka-
maðurinn) Joon Joonsson, laus
og Iiðugur af réttinum, exam-
ineraður (þ. e. prófaður) var“) að því,
hvað af hjálmunum hafi orðið
svo að þeir hafa bersýnilega ekki
komið í leitirnar. Hann svarar þvi
til, að hann hafi íengið þá Guð-
laugi nokkrum Magnússyni. Auð-
séð er þó á öllu, að Guðlaugur
þessi hefir ekki viljað við það kann-
ast eða, sem er öllu semiilegra,
ekki fundist og Jón logið honum
upp.
15. júlí 1749 staðfestir lögþingis-
rétturinn héraðsdóininn yfir Jóni, og
hljóðar hann svo á hinu hjákátlega
máli þeirrar tiðar, og er orðalagið
ekki síður skemtilegt:
Héraðsdómur I ögsagnarans Guðna
Sigurðssonar og meðdómsmanna,
afsagður að Kópavogi þann 17.
Maii næstliðna, um þjófnaðarmál
Delinqventens Joons Joonssonar,
er hér með staðfestur, og skal nefnd-
ur Delinqvent fyrir meðkendann
smáþjófnað, þrisvar sinnum fram-
inn, og kirkjuþjófnað í fjórða sinni,
sér til velforþénts straffs, en öðr-
um til viðvörunar kagstrýkjast, með
þjöfsmarki brennimerkjast og til
Kaupmannahafnar schlaveriis (þ. e.
þrælkunar) til erfiðis í járnum
sína lífstið að yfirstandandi sumri
útsendast. Ifandfógetinn Drese sem
sakafallsforpagtari í Gullbringu-
sýslu skal sorga fyrir execution
(þ. e. framkvæmd) þessa dóms
innan 14 daga frá dags dato og
siðan útfærslu Delinqventens til
schlaveriet með þeim til Kaup-
mannahafnar á yfirstandandi sumri
frá landinu siglandi skipum.
Drese landfógeti, sá, er i döm-
inuin getur, var nafntogaður fylli-
raftur á sinni tíð, og segir það
nokkuð, því að þá þótti jafnlítill
vansi að drekka, eins og nú þykir
að reykja. Lét hann ekki neitt
verulega á sér standa, því að
hann Iét framkvæma það, sem
hann átti að gera, eftir þrjár vik-
ur og þvi ekki nema sjö dögum
of seint. Fékk hann sér vottorð
þeirra, sem það gerðu, um fram-
kvæmdina. Vottorðið er enn til í
Þjóðskjalasafninu og einstakt í
sinni röð. Það er á dönsku og
sizt óskemtilegra en dómurinn og
hljóðar svo:
Anno 1749 d. 5te Augusti var
laugrættes dommen over kirke-
tyven Jon Jonssen exeqveret, da
hand var kagstryget og brænde-
mærket ved Bessestæd paa land-
foged Christian Dreses bekostning;
attestere ut supra.
G. Sigurðsson. Erlendur Eyvindsson.
Pétur Guðmundsson.
Jón Bjarnason. Jón Brandsson.
(þ. e.: Ár 1749, þann 5. ágúst,
var framkvæmdur Iögréttudómur-
inn yfir Jóni Jónssyní kirkjuþjóf,
þvi að hann var kagstrýktur og
þrennimerktur hjá Bessastöðum á
kostnað Kristjáns landfógeta Drese.
Það votta sama dag og að ofan
greinir.)
Athugasemdin um kostnað Iand-
fógetans er óborganleg, enumhyggj-
unni fyrir Jóni lýkur þar með ekki.
25. ág. skipar Pingel amtmaður
Windekilde Eyrarbakkakaupmanni
að flytja hann til Kaupmanna-
hafnar og skila honum á Brimar-
hólm „alt paa det Justitien udi
det ubehindrede Löb ingen Op-
hold lider“ (þ. e. svo réttvísin tefjist
ekki frá óhindraðri framrás) eins
og það er orðað. En þegar Winde-
kilde var búinn að skila honum,
þá er hann kominn á sinn stað
alla leið i Snjóholtshlað.
br.
Athugasemd.
Eftir ósk Ó. G. Eyjólfssonar átti
Alþýðublaðið tal við hann út af
smágrein, „Einstaklingsframtak-
ið“, sem birtist í 174. tölublaði.