Alþýðublaðið - 10.08.1926, Blaðsíða 3

1
Svo er margt sinnið sem
maðurinn er.
i.
Þegar ég las grein Guðmundar R.
Ölafssonar úr Grindavík, sem stóð
í Alþýðublaðinu 31. júlí, þá sá ég,
að' hún var aðallega svar upp á
grein mína, sem stóð í sama blaði
daginn áður. Mér þótti þetta nokk-
uð einkennilegt. Ég gat vpnast eft-
ir, að kirkjustjórnin skrifaði mér,
ef hún sæi eitthvað athugavert við
grein mína, en ekki einhver og ein-
hver. En það er ekki svo að skilja,
honum var það velkomið hvað mig
áhrærir, því að hún móðgar mig í
engan máta. Nú ætla ég enn að fara
yfir greinina og láta hann heyra
álit mitt á henni.
Það er þá fyrst, að hann byrjar
grein sína með formála, seni mér
þykir óþarflega langur, (en það gerir
nú hvorki til né frá), sem mér finst
helzt vera ádeila til mín og minna
lika, aðallega út af því, hvað við
erum fastheldnir við það gamla og
tregir til að taka á móti því nýja,
og mér finst hann vera þó mest
hissa á þvi, hvað trúarbrögðin á-
hrærir, og hann endar formáíann
með með þessum orðum: „Og þá
[deila þeir| vanalega einkum á það,
sem gott er og gagnlegt." — Ekki
er vitnisburðurinn fallegur. Þá kem-
ur þetta: „Dálítið sýnishorn af nýj-
ungahræðslunni i trúmálum er grein
Sigurðar Halldórssonar." Er ekki
svolítil ástæða til að vera hræddur
í því tilliti?
Ég veit, að ég er ekki mikið fyrir
breytingar, og ég breyti ekki um,
ef ég er sjálfráður, nema ég sjái,
að það sé betra. Ég vil heldur hafa
það gamla; sem ég er orðinn vanur
við, heldur en það nýja, ef það
er ekki betra. Og um trúarbrögð-
in er það frá mínu sjónarmiði sagt,
að ég ráðlegg öllum að rannsaka
það vel, á hvaða grundvelli það
nýja er bygt, áður en þeir fara
að aðhyllast það. Mér finst það
vera einna ómerkilegustu mennirn-
ir, sem eru að kenna eitthvað, sem
alla áreiðanlega undirstöðu vantar.
Sumir segja e. t. v.: Ég held, að
menn ættu að gæta sin. — Ég held,
að menn ættu að tala varlega í því
efni, því að ef útvaldir leiðast i
villu, þá þarf ekki að furða sig á
því, þó að unglingar og hálfilla
upplýst alþýða geta ruglast, þegar
það eru vel mentaðir menn, sem
fara að kenna þeim og predika yfir
þeim. Þá er ekki að undra, þó ao
unglingar fari að hugsa sem svo:
Það má nærri geta, hvort þeir vita
ekki betur en mamma mín og pabbi.
Þó ætla ég að koma með dæmi,
sem ég furða mig á. Ég hugsa, að
Sigurður Kr. Péíursson, sem and-
aðist fyrir stuttu i Lauganesi, hafi
verið vel greindur. Hann var veik-
ur og átti erfitt' lengst af æfinnar.
Hann var góður piltur, svo að eftir
4LÞÍbbB La ti I xj
okkar trúarbrögðum var ekki unt
að sjá annað, en að hann ætti góða
heimvon. En hvað gerist? Hann fer
að trúa því, að þegar hann sé dá-
pnn, þá muni hann fæðast aftur og
ef til vill ótal sinnum, og þá ef til
vill veröa meiri aumingi og eiga
miklu erfiðari daga en áður. Ég'las
rit, sem hann hafði íslenzkað. Þar
er maður að segja frá liðan manna
eftir dauðann. Þar er sagt, að börn-
um líði vel á meðan þau eru þar, en
þegar þau deyi mjög ung, þá fæð-
ist þau oft af sömu foreldrum. Ég
er að hugsa, að það hafi sannast á
honum, að í villu muni leiðast jafn-
vel útvaldir.
Guðm. segir, að S. H. virðist hafa
gleymt boðorðinu um að rannsaka
ritningarnar. Getur verið, að ég
hafi gert það, en ég ætla að benda
á það seinna, hvernig íslendingum
hefir heppnast sú rannsókn. Guðm.
segir: „Það er jafnvel altítt, að
sumir trúflokkar þykjast eiga guð
einir, en kalla alla aðra trúvill-
inga, ef þeir trúa ekki nákvæmlega
hinu sama og þeir sjálfir." Ekki
get ég tekið þetta til mín, en svo
getur það stigið hátt, að ég geri það.
Loks ætla ég að minnast á kver-
in og grein þá, er séra Björn Ste-
fánsson á Auðkúlu skrifaði í „Tím-
ann“, en greinarhöfundurinn visaði
mér á. Mér skilst, að hann sé henni
samþykkur. Þar standa þessi orð:
„Biskup vor hefir sjálfur margsinn-
is dauðadæmt þá guðfræðistefnu,
sem mótar kverin okkar. Hverju
ætlar hann og prestastefnan að
svara kröfum almennings um, að
börnin séu Iosuð við að læra dauða-
dæmd fræði?“ — Biskupinn hefir
víst ekki gleymt boðorðinu: Rann-
sakið ritningarnar. Það er eins og
ég sjái hann sturla minn á dóms-
degi, þegar blessaður biskupinn sezt
niður til að semja nýja kverið. Mér
dettur í hug, hvort það muni nú
ekki geta borið við, að sá gamli
komi glottandi og gægist yfir öxl-
ina á honum og fari að grína í það,
sem hann er að skrifa.
Ef Guðmundur hefði ekki farið að
skrifa grein sína, þá hefði þessi
grein ekki verið skrifuð, svo að
það má nærri því segja um hana,
að við eiguin hana báðir. Ég er
ekkert hræddur um, að við getum
ekki borið hana báðir. Hún er ekki
svo þung.
5. ágúst 1926.
Sigurður Halldórsson.
II.
Það var alger óþarfi af S. H. að
láta það koma flatt upp á sig, að
ég benti á grein hans sem dæmi
upp á þröngsýni og nýjungahræðslu
í trúmálum. Hann var einmitt aðvar-
aður um, að ef hún yrði tekin í
Alþýðublaðið, þá mætti hann búast
við svari, sem bonum e. t. v. yrði
ekki meir en svo vel við. Hins veg-
ar get ég sagt honum, að hefði
hún komið i einhverju öðru blaði,
3
þá hefði mér sjálfsagt ekki þótt
ómaksins vert að minnast á hana;
en sem starfsmaður Alþýðublaðsins
taldi ég mér skylt að láta svo stein-
runninni. ihaldsgrein ekki vera ó-
svarað, úr því að það lofaði höf.
að létta henni af sér. Þegar S. H.
skrifaði síðari greinina, mun hon-
um þó hafa verið ókunnugt um, að
sá, er svarað hafði, var starfsmaður
blaðsins. Hins vegar gæti hann
manna sízt talað um móðganir við
sig, svo mjög sem hann sjálfur
brigzlar skoðana-andstæðingum sín-
um um hræsni.
S. H. viðurkennir að visu, að Sig.
Kr. Pétursson hafi verið góður
drengur. Það var og alment viöur-
kent af þeim, sem þektu hann. Hitt
er og líka kunnugt, að hann var
sæll í sinni trú. Það geta menn
sem sé verið, þó að þeir aðhyllist
trúarbrögðin í talsvert mismunandi
umbúðum.
í siðari grein sinni viðurkennir
S. H. tvent. Það fyrst, að ef nokk-
uð mikill skoðanamunur er, þá geti
átt við hann setningin: Þeir „þykjast
eiga guð einir, en kalla alla aðra
trúvillinga, ef þeir trúa ekki ná-
kvæmlega hinu sama og þeir sjálf-
ir,“ — sbr.: „Svo getur það stigið
hátt, að ég geri það.“ Það er og
helzt að skilja á greininni, að hinir
útvöldu séu nokkuð fáir að hans á-
liti. 1 öðru lagi kannast hann við að
vera djöflatrúaður og gerir ráð fyr-
ir, að „sá gamli“ kunni að vera á
vakki. Verið getur, að einhverjir
hafi gaman af að vita, hvað S. H.
heldur um útlit hans, hvort hann
muni t. d. hafa eitt auga i miðju
enni, horn, tagl og hrosshófa, eins
og honum var stundum lýst meðan
djöflatrúin var í algleymingi, og
hafa það e. t. v. til að öskra í
eyrun á mönnum, eins og séra Jóni
þumlungi forðum daga.
Eftir grein S. H. hér á undan
að dæma, virðist hann naumast bera
framfarir sérlega mikið fyrir brjósti.
Hann vill, að kenningar feðranna
ráði. Slík trú hefir EKnverjum orðið
til óbætanlegs tjóns og trafala.
Hvað yrði úr framförum og þroska
mannkynsins, ef enginn væri föð-
urbetrungur, en auðvitað allmargir
verfeðrungar? — —
S. H. ætti að athuga þetta áður
en hann semur meira í sama anda.
Að vísu getur værið, að slíkar grein-
ar verði að örlitlu gagni, en áhrif-
in verða þá gagnstæð því, sem S.
H. mun geðfeldast. Spartverjar fyltu
þræla sína, sonum sínum til við-
vörunar. Slíkt verður þó að teljast
mjög hæpin aðferð til þess að bæta
siði alménnings eða trúarbrögð.
Ef fylgt er kenningu S. H., þá á
hann bróðurpartinn í þessari grein.
Skyldi annars ekki vera betra, að
hvor okkar um sig gæti sinna
skrifa og kenninga, á meðan þær
eru ekki líkari en þetta?
Guðm. R. Ólafsson
úr Grindavík.