Alþýðublaðið - 25.02.1920, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIB
Xoli kðBBifHr.
BQRUBAMM
um |>in g,mannalj ölg,un í Heykj avík
verður haldinn í kvöld kl. 8^/2 í Bárubiið.
Pingmönnunum er hérmeð hoðið á fundinn, og
jafnframt er skorað á þá að koma og heyra skoðun
Reykvíkinga á málinu.
Eftir Upton Sinelair.
Önnur bók:
Þrœlar Kola konungs.
(Frh.).
IV.
Samræðurnar héldu áfram. Þau
töluðu um alla þá illu meðferð
og misbeiting, sem námumennirnir
yrðu fyrir, og loks sagði Hallur,
að hann héldi að ekkert ráð væri
við þessu nema verkamannafélag.
Hann sá, að dökku, þokulegu
augun í Edström, horfðu rannsak-
andi á hann og því næst beind-
ust þau að Mary.
,Joe er ágætur", sagði hún
hvatskeytlega, „þér er alveg óhætt
að treysta honum“.
Edström svaraði þessu ekki, en
sagði að hann hefði ætíð verið
verkamannafélagssinni, en að hann
væri brennimerktur maður, og
fengi ekki leyfi til að halda stöðu
sinni, nema hann væri algerlega
utan við alt slíkt. Þátttaka hans í
stóra verkfallmu tnyndi aldrei
gleymast. Verkstjórarnir hefðu að
eins tekið sig aftur af því að þá
vantaði fólk, og vegna þess, að
verkstjóri hans var vinur hans.
„Segðu honum frá verkfallinu",
sagði Mary, ,hann er nýlega orð-
inn kolahöggsmaður “.
Öldungurinn treysti Mary ber-
sýnilega, þegar hún sagði að
Hallur væri öruggur, því hann
fór að segja frá hinum hræðilegu
atvikum, sem menn mintust ekki
á í kolahéruðunum án þess, að
þeim rinni kalt vatn milli skinns
og hörunds. Tíu þúsund þrælar
sem börðust fyrir frelsi sínu höfðu
gert geysilega uppreist. Uppreistin
var bæld niður með slíkri grimd,
að sliks voru ekki dæmi. í meira
en þrjátíu ár, frá stofnun námanna,
höfðu eigendurnir haft yfirvöldin
þar á staðnum í vasa sínum —
lögreglustjórana, lögregluþjónana,
dómstólana og kjörstjórnirnar.
En við þetta tækifæri hafði það
ekki einu sinni verið nóg — þeir
höfðu líka fengið hervaldshjálp og
notað hana á hinn svívirðilegasta
hátt, til að reka verkfallsmennina
aftur til vinnu. Þeir höfðu látið
taka aðalmennina fasta og varpa
þeim í fangelsi kærulaust, án
dóms og laga. Og þegar ekki
komust fleiri fyrir í fangelsunum, >'
höfðu þeir lokað nokkur hundruð
inni í opinni girðingu, sem kölluð
var .nautakvíar" og loks höfðu
þeir hrúgað þeim upp á vöru-
flutningsvagna, ekið þeim út fyrir
landamerki ríkisins að næturlagi
og skilið þá eftir langt frá manna-
bygðum, matarlausa og vatns-
lausa.
Jón Edström hafði sjálfur tekið
þátt í þessu og gat lýst því út í
ystu æsar. Hann lýsti því hvernig
einn af sonum hans var barinn
og limlestur í fangelsinu, og öðr-
um, sem var barn að aldri, var
haldið vikum saman í saggafullum
kjallara, og þegar hann loks var
látinn laus var hann örkumia
maður æfilangt af gigt Það voru
herforingjarnir, sem svona fóru að
ráði sínu. Og þegar einstaka yfir-
vald, sýndi þeim fram á, að þeir
færu of langt, voru þau líka tekin
föst — jafnvel dómararnir höfðu
um stundarsakir verið settir af og
þeim hótað fangelsi. „Til helvítis
með löginl" hafði verið viðkvæði
yfirhershöfðingjans. Og máltæki
undirmanna hans hafði verið:
„Fjandinn hafi lögvernd einstakl-
ingsinsl Við gefum þeim bara
sálumessu með byssustingjunum".
Rólyndi Toms Olson hafði gert
Hali undrandi, en þessi öldungur
hafði enn þá dýpri áhrif á hann.
Halli fanst það óskiljanlegt, að
Jón Edström gæti sagt frá þessu,
án beiskju í rómnum og að því
er virtist einnig án réttlátrar
gremju inni fyrir. í hrygð og
skorti, með fjölskylduna dreyfða
og niðurbeygða, með hungrið við
dyrnar, gat hann horft til fortíð-
arinnar án þess að hata þá, sam
ollu þessu. Og það var ekki vegna
þess, að hann var orðinn gamall
og hrumur, óg uppreistareldurinn
var kulnaður i honum. Það var
frekar vegna þess að hann hafði
myndað sér einskonar Kfsspekis-
kerfi. Hann hafði lesið töluvert
um þjóðfélagsmál, og hann var
sannfærður um, að drotnandi fyrir-
komulag var ótækt, og hefði eitr-
að sálir manna og gert þá að
óvinum. En dagur var nú í að-
sigi, sagði hann, og einn góðan
veðurdag mundi þetta fyrirkomu-
lag kollvarpast gersamlega, og
mönnum mundi gert kleyft að
vera samúðarfullir hver við annan.
Auglýsiiigar.
Auglýsingum í blaðið er fyrst
um sinn veitt móttaka hjá Ouð-
geir Jónssyni bókbindara, Lauga-
vegi 17 (bakhús). Sími 286 og á
afgreiðslunni á Laugavegi 18 b.
Auglýsingaverð í blaðinu kr.
1,50 cm. dálksbr.
Kaupið
Fæst h]á
Guðgeiri Jönssyni.
Sjómannafélagar!
Öllum tillögum til félagsins,
eldri og yngri, er veitt móttaka
á afgr. Alþbl. (Laugav. 18 B) alla
virka daga kl. 10—7.
Gjaldkerinn.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Ólafur Friðriksson.
Prentsmiðjan Gutenberg.