Alþýðublaðið - 02.09.1926, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
jALÞÝÐUBIAÐIÐj
j kemur út á hverjum virkum degi. ►
J Afgreiðsla í Alþýðuhúsinu við |
j Hverfisgötu 8 opin írá kl, 9 árd. ►
J til kl. 7 siðd. . í
< Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
I5 9»/a—ÍOVa árd. og kl. 8—9 siðd. {
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ►
(skrifstofan). >
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,00 á ►
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 >
j hver mm. eindálka. [
< Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan I
j (i sama húsi, sömu símar). ►
< _____ ___________________ ►
Jarðeign og fátækt.
Laust fyrir 1880 kom út bók
ein í Vesturheimi: „Framfarir og
fátækt“, eftir Henry George. Höf.
var þá miðaldramaður og lítt
þektur. Síðan er nafn hans orðið
víðfrægt, og kenningar hans hafa
unnið fylgjenclur í öllum n?enn-
ingarlöndum.
Bók þessi vakti þegar afarmikla
eftirtekt. Má jafnvel segja, að hún
réði straumhvörfum í hugsunar-
hætti manna um þjóðfélagsmál.
Orsökin var sú, að hér var úr-
lausnarefnið: fátœkt, athugað og
rökrætt frá sjónarmiðum, er þá
voru ný og ókunn.
Fram að þeim tíma höfðu menn
litið svo á, að fátækt einstakling-
anna .yæri ekkert annað en’sjálf-
skaparvíti. Hún stafaði eingöngu.
af því, að þessir menn væru öðr-
urn ónýtari að hafa sig áfram.
Það, að sumir ættu við fátækt og
þröng kjör að búa, kæmi bara af
þeirra eigin dugleysi og leti. Borð
náttúrunnar væri vanhlaðið af
vistum og hver yrði að krafsa til
sín eftir mætti. Að eins þeir dug-
legustu gætu fengið nægju sína,
og einhverjir yrðu ávalt að verða
út undan. Að sumir væru rikir og
aðrir snauðir væri því ekkert ann-
að en einfalt náttúrulögniál, sem
engin breyting gæti á orðið, nema
með því einu móti að auka fram-
leiðsluna svo mikið, að nóg yrði
handa öllum, — ef það væri þá
unt.
Hér kemur nú Henry George og
setur fram staðhæfingar, sem fóru
í algerðan bága við fyrri tíma
skoðanir. Að minsta kosti höfðu
þær aldrei fyrr verið sagðar jafn-
skýrt og það, sem meira var,
undir byggðar með jafnóhrekj-
andi rökum. Það sýnir sig, heldur
George fram, og hefir sýnt sig
á öllum tímum, að því meira sem
framleiðslan , eykst, þvx stórstíg-
ari sem framfarirnar verða, því
svartari verður og örbirgðin og
eymdin. Það er .samhengi á milli
framfara og fátæktar gegn um
alla söguna. Með aukinni frarn-
leiðslu og vaxandi auðlegð fylgir
örbirgðin og neyðiþ eins og
skugginn sólinni.
Er nú þetta forsjón guðs eða
náttúrulögmál, sem ekki er hægt
að hreyfa við? Eða er það mönn-
unum sjálfum að kenna?
Þessari síðustu spurningu svar
ar Henry George hiklaust játandi.
Mennirnir hafa einmitt rofið lög-
mál náttúrunnar og með því skap-
að það ástand, er þeir eiga við
að búa.
Forsjónin gaf þeim sólina, loft-
ið, hafið og jörðina til sameigin-
legra afnota. Sólin skín yfir rétt-
láta og rangláta, loftinu öndunx
við öll að okkur ókeypis, og haf-
ið er öllum frjálst, sem út á það
vilja fara. En hvernig er því farið
með jörðina? Jú; á hana hafa ein-
stakir menn kastað eign sinni.
Hún gengur kaupum og sölurn.
Einn maður getur meinað öðrum
að njóta ávaxta hennar. Þar ligg-
ur hundurinn grafinn.
Jörðin er alls staðar og á öllum
tímum aðalframJeiðsluIindin, auðs-
uppsprettan. Samkvæmt lögum
náttúrunnar tilheyrir hún öllurn, á
sama hátt og loftið, hafið og sól-
in. En þessari náttúrugjöf hafa
mennirnir stolið og rænt. Þeir
hafa rænt henni frá náttúrunni og
frá meðbræðrum sínum. Þeir hafa
Ieitt í lög eignarrétt einstaklinga
yfir jörðinni, og þessir einstak-
lingar nota nú þennan þjófarétt
sinn til okurs og alls konar kúg-
unar gagnvart þeim félögum sin-
um, er ekki hafa fengið hlut-
deild í ráninu.
Þess vegna fylgjast framfarir
og fátækt að. Því meir sem jörð-
in framleiðir við ræktun og aðrar
umbætur, því meir eykst verðgildi
hennar. Hún hækkar í verði. Og
þar sem jörðin hefir verið gerð
að verzlunarvöru, rennur sá á-
góði, er af verðhækkuninni flýtur,
í vasa þeirra, sem eru svo heppn-
ir að eiga hana. Hinum, sem út
undan hafa orðið, veitir æ örð-
ugra að ná sér í jarðarblett til
þess að framfleyta lífi sínu á.
Þeir verða annaðhvort að leigjá
af eigenclunum með afarkostum
og þannig óbeinlínis vinna fyrir
þá, eða þeir verða neyddir til
áð ganga beinlínis í þjónustu eig-
endanna og yrkja jörð þeirra
gegn daglaunum. Því allir verða
að síðustu að lifa á jörðinni og
því, sem hún framleiðir, — á
einhvern hátt.
Á þenna hátt skapast það á-
stand, er alls staðar blasir við
augum vorum. Öðrum megin vax-
andi auðlegð, hinum megin vax-
andi eymd. Öðrum megin
'herrar, hinuiú megin þræl-
ar. Og herrarnir láta þrælana
vinna fyrir sig fyrir umsamið
kaup, og stinga miklum hluta af
arðinum af vinnu þeirra í sinn
eigin vasa. Og þrælarnir eiga að
sínu leyti einskis úrkostar ann-
ars en að ganga í þjónustu hinna
og láta þá skamta sér úr hnefa.
í þessu liggur, að áliti Georges,
aðal-undirrótin að þjóðfélags-
meinurn vorra tiiua. Þaðan stafar
misréttið og ójöfnuður sá um lífs-
kjör manna, er hvarvetna mætir
auganu. Fátækt mannanna er ekk-
ert annað en hefnd náttúrunnar
fyrir það, að þeir hafa brotið
lög hennar. Það ér villa, að
halda, að fátæktin stafi af leti
og ómensku einstaklinga. Auðvit-
að getur hún stafað af því í
einstökum tilfellum, en þau til-
felli heyra frekar til undantekn-
inganna. Við sjáum einmitt, að
það eru þeir, sem vinna mest, sem
eru fátækastir. Fátæktinni verð-
ur aldrei útrýmt xueð öðru móti
en að breyta skipulaginu. Auknar
framfarir, aukin framleiðsla gera
að eins ilt verra, eins og nú er
ástatt. Við það eykst bara ör-
birgðin enn xueira, að sama skapi
sem auðlegðin vex hinum meg-
in. Andstæðurnar koma að eins
greinilegar í Ijós, og gjáin, sem
skilur stéttirnar, verður æ breið-
ari og dýpri.
Veðrið.
Hiti 10 — 7 stig. Átt austlæg, víðast
fremur hæg. Dálítið regn á Austfjörð-
um (Seyðisfirði), en þurt annarsstaðar.
Loftvægislægð við Suðausturland.
Útlit: Austlæg átt. Hægviðri og þurt
á Vestur- og Norður-landi í dag og
sennilega einnig þurt i nótt. Regn á.
Suður- og Austur-landi.