Alþýðublaðið - 11.09.1926, Blaðsíða 3

11. september 1926.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
ar þeirra nái öllum pingsætum
eða alt að þvi, þótt hann hefði
ekki nema iítið eitt fram yfir
helming allra kjósenda, ef hlut-
föll milli flokkanna væru lík í öll-
um kjördæmum. Þó er enn meiri
möguleiki á því, að sami flokkur
taki því nær öll sætin, ef flokk-
arnir eru þrír. Þá gæti svo farið,
að sami flokkurinn tæki öll sæt-
in, þótt hann hefði ekki nema
litið eitt fram yfir þriðjung allra
atkvæða, ef allir flokkar bjóða
fjam í öllum kjördæmum.
Þegar einnig er athugað, hve
kjördæmin á landi hér eru mis-
jöfn að fólksfjölda, þá er hugsan-
legt, að einhver flokkur geti náð
meiri hluta þingsæta, þótt hann
hefði næsta iítið fylgi með þjóð-
inni. Ef hann að eins gæti marið
kosningu í öllum minstu kjör-
dæmunum, þar til fullur helm-
ingur þingmanna væri fenginn, en
væri gersamiega fylgislaus í öll-
um hinum kjördæmunum, þá
styddist hann aö eins við lítinn
hluta af öllum kjósendum landsins.
Af öllu þessu verður séð, að
sigur flokkanna við kjördæma-
kosningar er ekki eingöngu undir
gengi þeirra kominn með þjóðinni,
heldur veltur mest á því, hvernig
fylgi þeirra er skipað niður í
kjördæmum. Það er því mjög
langt frá því, að lýðræði geti
að fullu notið sín, þar sem full-
trúar eru kosnir á þenna hátt.
Er það brot gegn anda lýðræðis-
ins, að sá flokkur, sem ekki hefir
meiri hluta þjóðarinnar að baki
sér, fari með meirihlutavald á
þingi. Og eigi er hitt síður brot,
að flokkur sá, sem á mikil ítök
með þjóðinni, þótt í minni hluta
sé, sé sviftur skilyrðum til að
geta átt fo'rmælendur sinnar
stefnu á löggjafarþingi þjóðarinn-
ar og algerlega lokaður frá því
að geta þar nokkur áhrif haft.
Það ætti öllum að vera ljóst, að
það er óhæfa hin mesta, að sigur
flokka við kosningar sé að miklu
leyti undir þeirri tilviljun kominn,
hvernig fylgi þeirra er skipað nið-
ur í kjördæmin. Til þess að full-
nægt sé réttlæti lýðræðisins, þá
verður að koma því þannig fyrir,
að full trygging sé fyrir því, að
ætíð verði hin sömu hlutföll milli
flokkanna í þingi ,og meðal kjós-
enda. Verður það gert með því,
,að allir þingmenn séu kosnir með
hlutfallskosningu. Verður ekki hér
farið nánara inn á leiðir til úr-
lausnar í þeim efnum, enda er
auðvelt að afla sér þar dærna til
fyrirmyndar frá nágrannaþjóðum
okkar, sem þegar hafa lagt niður
þessa einmenningskjördæmaskip-
un. Ætti það að verða metnaðar-
mál allra flokka í þinginu, að
þessari réttarbót sé komið á hið
bráðasta, og léti enginn sitt eftir
liggja í þeim efnum. Væri næsta
ólíkiegt, að nokkur þingflokkur
væri svo aumlega staddur sið-
ferðilega, að hann reyndi fyrst
að reikna það út, hvort hann
hefði hag af breytingunni eða
ekki og legðist á móti fyrir það,
að honum gæti í hug komið, að
breytingin gerði honum erfiðara
um að ná völdum í þingi. Það
ætti enginn ágreiningur að geta
verið um það, að þánn vég beri
að skipa þessum málum, að sem
öruggast sé, að þingið sé sönn
mynd af vilja og stefnu þjóðar-
innar. G. Ben.
(,,Verkamaðurinn“.)
Esperantoþingið.
Eftir Ól. Þ. Kristjánsson.
8. Edinborg.
Ég hefi nú sagt nokkuð frá
þinginu í stórum dráttum og ætla
þá að efna loforð mitt við for-
ráðamenn Alþýðublaðsins og fara
fáeinum orðum urn Edinborg og
ef til vill fleiri staði. Auðvitað
verður það hvorki heilt né hálft.
En á sjálfri höfuðborginni byrja
ég, enda dvaldi ég þar þennan
hálfa mánuð, sem ég var í Skot-
landi.
Svo sem kunnugt er, liggur
Edinborg sunnan til við Forth-
fjörðinn, ekki langt frá sjó. Borg-
in stendur á fögrunr stað, hæðum
og dældum. Þar voru áður smá-
vötn, en hafa nú verið þurkuð
upp. Verður síðar sagt nokkru
nánara frá sumum þeirra. Um-
hverfi borgarinnar er fagurt mjög.
Að sunnan eru akrar og engi; að
austan er hæð ein mikil, en í
norður sér yfir Forth-fjörðinn og
alt norður á Five.
Edinborg er hvort tveggja í
senn, merkur sögustaður og ný-
tízkuborg. Þar eru margar og
merkilegar byggingar, og eru þær
flestar úr steini gerðar og gnæfa
hátt, því að grunnur er dýr. Verð-
ur síðar sagt nokkuð frá sumura
merkustu byggingunum.
Það hefir lengi bagað Edinborg,
að hún hefir ekki haft greiðan að-
gang að sjó. Leith (iíþ) hefir ver-
tð sérstæð borg og alls ekki vilj-
að sameinast Edinborg. Höfðu
þær báðar af þessu óhægindi ýms.
Þess má t. d. geta, að hús ýms
stóðu yfir borgarmærin, og urðu
eigendurnir að greiða skatta til
beggja borganna. Urðu oft deilur
út úr þessu. En árið 1920 varð
loks af sameiningu, og runnu þá
einnig fleiri þorp undir nafn Edin-
borgar. Nær Edinborg nú yfir svo
stórt landflæmi, að að eins tvær
borgir í Stóra-Bretlandi eru víð-
lendari, Lundúnir og Birmingham
(bör-). En jbúarnir eru rúmar 400
þúsundir, óg þykir það ekki mikið
í Bretlandi.
Taiið er, að þessi sameining
borganna hafi talsverða þýðingu
fyrir báðar og það til góðs. Er
nú búist við, að Edinborg geti
kept við Glasgow sem verzlunar-
borg, en sem ferðamannaborg
stendur hún miklu framar.
(Meira síðar.)
I vokulok.
(Klettaijallaskáldinu mikla, Step-
hani G. Stephansson, hélt Þjóðrækn-
isfélag Vestur-lslendinga heiðurssam-
sæti. Fluttu honum þar ávörp m. a.
forsetí félagsins, séra Jónas A. Sig-
urðsson, og ritstjórar beggja Winni-
peg-biaðanna íslenzku, Sigfús Hall-
dórs frá Höfnum (,,Hkr.“) og Jón J.
Bíldfell („Lögb.“). Skáldið svaraði
með ræðu þeirri, er hér fer á eftir,
tekin eftir „Hkr.“)
Góðvinir, konur og karlar!
I.
Löngum hefir mér virzt það
vandaminna að svara fyrir sig,
þegar að manni var hnýtt, en
væri manni hrósað, — éins
heimskt og það þó er að bila,
þegar bezt er til marins gert, og
skorta hug til að heyra sitt eigið
lof, — að heykjast við að verða
öðrum margskyldugri en áður og
óánægðari við sjálfan sig, að vera
þess viss, að aldrei hafi maður
náð tám verkanna, þangað sem
hann hafði hæla viljans og von-
anna. Á þeim gatnamótum til-