Alþýðublaðið - 08.10.1926, Side 3

8. október 1938.
ALÞ ÝÐUBLAÐIÐ
3
Út af kröfu skólanefndarinnar
um að iosa barnaskólann við ná-
grenni Litla-Klepps sýndi St. J.
St. enn frekar fram á, hve illa
Litla-Kleppi er í sveit köniið, —
í miðjum bænum og rétt hjá
barnaskólanum —, einnig, að
Laufásvegurinn þarfnast viðgerð-
ar, og til þess að lagfæra hann
þarf að taka Litia-Klepps-húsið
burtu. Þá spurðist hann fyrir um,
hver hefði starfrækslu Litla-Klepps
og eftirlit með honum, hvert væri
daggjald fyrir sjúklinga þar, og
hve þeir væru margir. Því svaraði
Þ. Sv. læknir þannig, að hann
hefði umsjónina, en annar maður,
er það hefði tekið að sér, ann-
aðist starfræksluna. Daggreiðsla
fyrir dvöl sjúklinga þar væri 7
til 10 kr. á mann. Væru þeir
oftast 8—9, en flestir heiðu þeir
orðið 10. Þeir/bæjarfulltrúar, sem
til máls tóku þar um, virtust sam-
mála um, að brýna nauðsyn beri
til að flytja geðveikragæzluna út
úr aðaibænum. Haraldur Guð-
mundsson spurðist fyrir um, hvort
Litla-Klepps þyrfti með áfram,
þegar viðbótarbygging geðveikra-
hælisins á Kleppi sjálfum yrði
fullger. Neitaði Þ. Sv. því; þá
myndi aðalhælið nægja. En G. Ás.
kvað það geta dregist í 1—2 ár
enn þá, að verkinu yrði lokið.
Hallbjörn Halidórsson beindi því
þá til borgarstjóra og Þ. Sv.,
hvort þeir vildu ekki reka á eftir
því við íhaldsstjörnina, að Klepps-
byggingunni sé flýtt sem allra
mest. Þ. Sv. væri nú orðið í svo
miklu áliti hjá Ihaldsflokknum, að
líklegt væri, að hann gæti haft
þhrif í þessu efni. Gefst Þ. Sv. nú
tækifæri til að reyna, hve mikils
hann má sín þar í sveit.
í sambandivið fundargerð hafn-
arnefndarinnar hreyfði. Hallbjörn
Halldórsson því, hve iþipskipun-
argjöld hér i Reykjavík eru há,
mikiu hærri en í sámræmi við
dýrtíðina. Það mál hefði áður leg-
ið fyrir hafnarnefndinni, og ósk-
aði H. H. þess, aö borgarstjór-
inn athugaði, hvar því væri kom-
ið, og lofaði G. Ásbj. því. Ól. Fr.
benti á, að togararnir greiði að
eins 12—14 kr. á sólarhring fyrir
að liggja við bólvirki, hafnarinn-
ar, og myndi það ekki, sagði
hann, nema sliti bólvirkisins, livað
þá sanngjarnri leigu. Það gjald
stæðist engan samanburð við
sams konar greiðslur vöruflutn-
ingaskipanna. Þetta ætti að jafna,
og .væru 25 kr. á sólarhring fyrir
legu togara við bólvirki hafnar-
innar ekki of hátt né heldur til-
finnanlegt gjald útgerðarfélögun-
um. Hins vegar væru uppskip-
unargjöld þau, er eimskipafélög-
in hér taka, alt of há. Jón út-
gerðarmaður reyndi að verja lág-
greiðsiu togaranna, en tókst ves-
allega vörnin og ósannaði hann
mál sitt í misgripum. Hallgr. Ben.
þakkaði þeim H. H. og Ól. Fr.
sem kaupmaður fyrir að hafa
hreyft því í bæjarstjórninni, hve
há uppskipunargjöldin eru. Har-
aldur Guðmundsson benti á, að
'bezta lausn þess rnáls er sú, að
bæjarfélagið sjálft láti byggja
vörugeymsluhús og taki uppskip-
unina í sínar hendur.
Samþykt var, að skifta kjós-
endum í Reykjavík i 16 kjör-
deildir við alþingiskosningarnar í
haust, og einnig lagði bæjar-
stjórnin samþykki sitt á skipun
undirkjörstjórna.
Lesið vaf upp erindi frá fundi,
sem rætt hafði um stofnun fram-
haldsskóla fyrir Reykjavík og
samband milli nokkurra sérskóla
samkvæmt tillögúm Jóns Ófeigs-
sonar kennara og áður hefir ver-
ið getið hér í blaðinu. Af hálfu
bæjarstjórnarinnar voru kosnir
tveir rnenn í nefnd, sem ætlað er
að undirbúa þetta mál: Hallbjörn
Halldórsson (af lista jafnaðar-
manna) og Pétur Halldórsson (af
iista hinna).
Loks var lesið upp erindi frá
Finni Ólafssyni, þar sem hann
býðst til að útvega bæjarfélaginu
efna eða tvær almenningsbifreiðar
til kaups, og sé hver með 25—30
sætum, en verð bifreiðar 1200 til
1400 sterlingspund. Að öðrum
kosti óskar hann, að bæjarstjórnin
veiti honum einkaleyfi í 25 ár til
að starfrækja hér almenningsbif-
reiðar. Erindinu var vísað til
veganefndarinnar.
E spera ní o jil n gið.
Eftir Ól. Þ. Kristjánsson.
9. Edinborgar-kastali.
í Edinborg miðri gnæfir hamra-
hæð ein mikil. Hún er snarbrött á
þrjá vegu og lítt eða ekki kleif
og var auk þess í fornöld því nær
algirt vötnum, en þau hafa nú
verið þurkuð upp. Þarna var því
vígi gott, enda var þar virki reist
löngu áður en sannar sögur hóf-
ust og kallað Meyjaborg, því að
höfðingjunum mun hafa þótt þar
hæli gott fyrir dætur sínar. En
það vita menn fyrst um virki
þetta með sanni, að Auðun (Ed-
win) Norðymbrakonungur vann
það árið 626. Reisti hann þar
kastaia mikinn, og halda sumir,
að þaðan dragi Edinborg naftr
sitt, en aðrir telja það miklu eldra.
Var nú kastalinn um langt skeið
í höndum Norðymbra, sem og
héraðið alt og reyndar fleiri sveit-
ir á Suður-Skotlandi. Er t. d. al-
kunn vísa Sighvats skálds um
konungana, sem höfðu „færð af
Fífi norðan“ höfuð sín til Knúts
konungs ríka. Fif er fyrir norðan
Forth-fjörð. En 1020 misti Auð-
ólfur Norðymbrajarl Edinborg í
hendur Skota. Seinna komst kast-
alinníhendur Englendinga (1296),
en Skotar unnu hann aftur 1312.
Klifuðu þeir neðan hæðina um
miðja nótt, og var það hin mesta
glæfraför, og er af henni merki-
leg saga. Urðu síðan oft harðar
orrustur við kastalann, því að þá
var agasamt mjög í suðurhluta
Skotlands, því að Englendingar
gerðu þangað herhlaup öðru
hvoru, en þegar á milli varð, þá
börðust höfðingjar Skoía sín
á meðal. Voru þar unnin ótalmörg
afreksverk, en einna frægust mun
þó vörn Kirkaldys frá Grange.
Hann var einn af köppurn Maríu
Stúart og héit tryggð við hana
eftir að hún var flúin til Eng-
lands og allur almenningur á
Skotlandi hafði sagt henni upp
holiustu. Kirkaldy varði kastal-
ann gegn ofurefli liðs í þrjú ár
(1570—73) og gafst loks upp, þeg-
ar kastalinn var nærri allur skot-
inn í rústir, menn flestir fallnir
og vistir þrotnar. Var honum og
mönnurn hans heitið griðum, en
það var svikið og Kirkaldy sjálf-
ur lrengdur, en hermenn hans sett-
ir í varðhald.
Margt er merkilegt að sjá i
kastalanum, enda munu fáir ferða-
rnenn koma svo til Edinborgar, að
eigi leggi þeir leið sína þangað.
Skal nú með fáum orðum minst
á það helzta, sem þar er mark-
vert.
Fram undan kastalanum er flöt