Føringatíðindi - 18.03.1897, Síða 1

FØRINGATÍÐINDI.
Nr. 6. 18. MARS 1897. 8. Ár.

Lond og fólk.
(Av J.)
IV.
Asar, Gotar.
Sunnanfiri Svartahavið gongur ein
langur og høgur (til 18,000 føtur) fjadla-
riggur, sum menn kadla Kavkasus, eystur
og vestur edla i landsunning og útnorðing.
Við eystara endan av hesum fjadlariggi er
eitt ógvuliga stórt vatn, sum er kadlað
»kaspi.ska havið«, tað er størsta vatn í
verðini, tí tað er 7400 □ mílir stórt (tað er
meira enn 10 ferðir so stórt sum Danmark
og meira enn 4 ferðir so stórt sum ísland);
dípið er í støðum meir enn 550 favnar, og
vatnið er nakað salt. Nakað norður frá
hesum vatni er slæt land, men so kemur
attur ein langur fjadlariggur, sum gongur
suður og norður; han eitur Ural og skiljir
Europa frá Asia. Slættan ímidlum fjadla-
riggin og vatnið kadlá menn: »uralska fólka-
liðið« og munnu mong fólkasløg í Europa
hendan vegin vera komin frá Asialandi.
Nakrar áir renna í hetta vatnið, ein av
teimum er rættuliga stór og er nú kadlað
Válga; hon kemur norðanettur vestantil
við Ural-fjødlini og mann vera tann áin,
sum »Heimskringla« sigur at renna í
Svartahav. Søgumaðurin i íslandi kann
væl hava verið somikið vidlur í landafrøði,
um lond, sum eru so langt burtur. Hiðani
munnu osara forfedrar vera komnir. Herum
stendur i »Heimskringlu«:
». . . . Norðan frá teimum fjødlum,
sum eru eystanfiri adla bigdir, rennur á
um Svítjóð (Rusland), áin eitur at røttum
Tanais; hon var áður kađlað Tanakvísl
edla Vanakvísl; hon rennur í Svartahavið
(Kaspiska havið?), í Vanakvíslum var
tá kadlað Vanaland edla Vanaheimur.
Henda áin skilur ímidlum heimstriðjung-
anar: eitur firi eystan Asia og firi vestan
Europa. Firi eystan Tanakvísl í Asia
var kađlað Asialand edla Asaheimur,
men høvuðsstaðurin (-borgin) í landinum
var kadlaður Asgarður. I borgini var
høvdingi tann, sum Oðin var kadlaður;
har var stórur offurstaður (hof). Tað var
siður, at tólv offurprestar (hofgoðar) vóru
hægstir; teir skuldu ráða firi ofringum
(blótum) og døma manna ímidlum. Teir
eru kadlaðir diar edla drottnar (harrar);
teimum rskuldu alt fólk veita tænastu og
lídni. Oðin var herma^ur mikil, fór víða
um og ognaðist mong rikir. Hann var so
sigursælur, at í kvørjum stríði (orrostu)
fekk hann gagn, og harav kom, at menn
hansara trúðu tí, at hann altíð átti sigurin.
Tað var hansara háttur, tá ið hann sendi
menn sínar í bardagar edla til aðrar
ferðir, at hann legði hendur á høvdið á
teimum og vælsignaði teir; trúðu teir tá
at alt mundi ganga teimum væl. So var
eisini við monnum hansara, at kvar teir
vóru stađdir i neyð, á sjógv edla landi,
so kadlaðu teir á hansara navn, og hildu
teir seg javnan fáa lætta av tí; har, sum
hann var, tóktist teir hava alt treysti.
Hann fór ofta so langt burtur, at ferðin
varđi mong ár.............Firi sunnan
fjadlið [Kavkasus] er ikki langt til
Turkalands, har átti Oðin stórar ognir.
Um tann tíma fóru Romara-høvđingar
víða um heimin og løgdu undir seg ødl
fólk, og mangir høvdingar flíddu undan
hesum rófriði frá ognum sínum. Men av
tí, at Oðin var ógvuliga vitugur (alvitur)
og framsiggin, so visti hann, at avkom
hansara átti at biggja í norðurlondum.
Hann setti tá brøður sínar Ve og Vila
ivir Asagarði; men hann fór, og Diar
adlir við honum, og nógv fólk. Fór
hann first vestur í Garðaríki og síðani
suður i Saksland. Hann átti mangar
sinir; honum ognaðist ríkir víða um
Saksland, og setti hann 'har sinir sínar til
landagoymslu. Tá fór hann norður til
sjóar og tók sær bústað á einari oyggj;
tað eitur Oðinsoy í Fjóni (Fyn).......
Men tá ið Oðin frætti, at góðir landa-
kostir vóru eystur kjá Gilfa, fór hann
hagar, og gjørdu teir, Gilfi, sætt sína
midlum, ti Gilfi helt seg ikki hava kraft
til at standa ímóti Ásunum. .... ... Oðin
tók sær bústað við I.øgin (Mælaren), har
sum nú eitur fodnu Sigtúnir, og gjørdi
har stórt hof (offurstað) og stórt blót
(offur) ettir siðvenju Ásana. .... Hann
gav hofgoðunum bústaðir: Njørður búði
í Nóatúnum, Freyr í Upsølum, Heimdađlur
á Himinbjørgum, Tórur á Trúðvangi,
Baldur á Breiðabliki; ødlum gav hann
teimum góðar bústaðir.«
,Soleiðis sigur henda gamla søgan frá,
at Ásanir komu til norðurlondini. Kvussu
mikið av hesum, ið nú er satt, og kvussu