Føringatíðindi - 17.06.1897, Síða 1
FØRINGATIÐINDI
Nr. 12.
17. JÚNI 1897.
8. Ár.
Latið smáfuglar og heiðafuglar hava frið!
Seyðahús.
Endamálið við seyðahásum má antin
vera bert at veita seyðinum skíli edla hartil
eisini halda hann í góðum holdum við at
geva nonum hoyggj og annað fóður.
Tað krevur mikla umhugsan at velja
tey bestu plássini til at seta seyðahúsini á.
í veðurringum fjadlahaga kunna seyðahús
gagna nógv til at halda seyðin nar, sum
besta bitið er; samaleiðis kunna seyðahúsini
hjálpa til at halda seyð frá at leggjast
niður á vatnhaga edla søkja til skaðiligan
bakka og onnur vandafudl pláss. Har
sum kavamikið er og enn meiri har sum
veðurringt edla ørðugt er og ivirhøvur har,
sum seyður einki fóður fær, er best at
hava smá hús. Stundum kann tað vera
passaligt at lata eitt hús vera til 6 edla
io seyðir.
Har, sum ov nógvur seyður verður
rikin saman til seyðahús, kunna tey vera
drepandi, tí at skavið verður ov litið.
Eisini kunna seyðahús gera skaða, tá ið
tey en,i ov tøtt edla mirk og kvalin, so at
lísnar nørast og seyðurin etur av sær edla
tó troystar sær ringari út i kulda og ill-
vegri. Er tá ikki botnurin í seyðahúsinum
turrur í seg sjálvt og verður væl røktaður,
so blotna kleyvarnar og seyðurin verður
harvið óskikkaður til at skava.
Tað, at seyðahúsini vera rangt sett,
ópassaliga gjørd og seyðurin idla røktaður
í og vió teimum, er ofta roknað seyðahúsum
ivir høvur til last. Seyðahús eiga at hava
tættar veggir í javnhædd við seyðin í
teimum stendur, men mugu verða dugliga
opin ovari, so at ikki verður ov heitt inni.
Gluggar í mønuni eru hentir bæði til at
firibirgja ríving og til at geva ljós, sum er
lívganđi firi seyðin. Tað ið inn kann rúka
av kava er skaðaleyst er altið minnið enn
tað, ið legst í bólini. Tað er eisini í royndum
víst, at seyður, sum stendur í góðum seyða-
húsi troystar sær betri út at søkja føði,
enn tann í bólum stendur.
Stundum hoyrist, at ber seyðahús er
»bæði matur og drekka*, og hartil hevur
verið sagt, at tey eru serskilt góð »í
lembingini*. Skila menn vita tó, at seyða-
hús verða ikki brúkt til »barsilsstovu«, og
væl røktaður seyður, sum fær mat úti,
trívist betri enn tann seyður, sum hevur
hús, men fær lítið edla einki til at liva av.
í Scotlandi verður ivir høvur ikki brúkt
seyðahús til fjadlaseyðin, men hann fær
altíð væl av fóðri attur at tí, hann kann
vinna sær av haganum. Tað er ikki bert
i Scotlandi, men i ødlum okkara granna-
londum, at vetrafóður verður goymt til
seyðin, og eingin kann siga góðar grundir
firi, kví hetta ikki skuldi passa í Førjum.
Tí má hopast, at tað kemur meir og meir
i brúk at gera seyðahús, kvarí seyðurin
kann fáa hoyggj edla annað fóður. Slik
hús hóskar tað væl at hava við bøgarðarnar,
— tey kunna tá eisini nítast sum neytahús
heyst og vár —, edla longri burt í haganum,
har sum passaligt kann vera at hava viður-
birgir til at vinna fóður av.
Ettir sum vetrafóður er dirt og idla
kann ivirkomast at fáa tað til, so verður
sum nú stendur, ikki hugsandi um at fáa
fóður til adlan seyðin; men var vetra-
skipanin minni og røktin i aðrar mátar góð,
so livdu seyðurin í mongum fjadlahaga væl,
av tí hann kann vinna sær sjalvum. Tá
kundi eisini í summum plássum summar-
skipanin verið nógv størri, og tað størsta
partin av seyði, sum var lívgaður við
hoyggji um veturin.
Har, sum kavamikið er og tó lítið
hoyggj til at geva seyðinum, klagast ivir,
at hann spiđlur dagin burtur við at stanđa
inni og eta ístaðin firi at vinna sær skav,
ti seyður er bæði vitugur og vanafudlur,
so at hann søkir til húsið, tá ið seyða-
maðurin hevur verið og lagt hoyggj í
krubbuna. Hetta kann tó lættliga bøtast
við at hava hurð firi, sum er so innrættað,
at hon fer upp í skímingini. Seyðurin vil
tá skjótt venjast til at níta dagin til skav-
ing og søkja til húsið, tá ið mirkt verður.
Uppá henđan mátan kann ein birða — edla
um hon ikki er meir enn hálv — til vetra-
fóður firi kvønn seyð gera góðan mun til
at halda hann í betri holdum.
Fólkafundur var hilđin annan kvítu-
sunnudag á Knúkinum í Traðarhaga, ein
stívan fjórðing sunnan firi Skopum. Vegrið