Alþýðublaðið - 03.03.1920, Síða 1

Alþýðublaðið
Crefið út aí AlþýðuíLokkimm.
1920
Miðvikudaginn 3. marz
49. tölubl.
Stéttarípr og stéttastríð.
Verkalýðurinn vill fá eins mik-
íð kaup og hann getnr fengið,
°S mun engum þykja það óeðli-
5,egt, því, þvi hœrra kaup sem
hann fær, þess meir getur verkam.
veitt sér og fjölskyldu sinni af
^ægindum lífsins.
Atvinnurekendurnir vilja helzt
borga það minsta kaup, sem
h<egt er, og mun engum heldur
frykja það óeðlilegt, því þeir reka
atvinnuna til þess að græða á
^enni, og peningarnir eru með
báverandi þjóðfélagsfyrirkomulagi
8>nasti mælikvarðinn á það, hvort
^tvinnufyrirtæki hepnast eða ekki.
^ví meiri sem gróðinn er, því
'a®tur hefir fyrirtækið hepnast. En
í>vi hærra, sem kaup verkalýðsins
ör. því minni er gróðinn; þetta
er reglan, þó undantekningar séu
(sbr. gróða af prentun og bók-
'°ar>di hér í Eeykjavík, sem hefir
Qtðið því meiri, sem verkakaupið
^efir stigið).
■En af þessu, sem sagt var að
v®eri reglan, skapast andstœða
bfilli verkalýðsins annars vegar,
8eto vill hækka kaupið sem mest,
atvinnurekenda hins vegar, sem
jafn skiljanlegum ástæðum vill
^alda kaupinu niðri. Þessi eðlilega
^ndstaða, sem á þennan hátt
akapast milli verkamannsins og
^tvinnurekandans, leiðir af sér sí-
íeldan reipdrátt milli verkalýðsins
atvinnurekendanna, en sá reip-
^ráttur er öðru nafni kallaður
stéttarigur eða stéttastrið.
Sumstaðar ber mjög lítið á þessu
Stéttastríði, og reipdrátturinn hér
Utfi bil ekki til, af því að önnur
^téttin — atvinnurekendurnir —
efir bæði töglin og hagldírnar.
^Öa er pa5 t. d. svo út um land,
j atvinnurekendurnir (sem vana-
jafnframt eru kaupmenn) ráða
C|,llr hvað verkakaupið er. Verka-
^öfin eru svo bældir og uppburð-
árlitlir á þessum stöðum, að þeir
máske spyrja alls ekki um hvað
kaupið sé, heldur taka þegjandi
við því, sem að þeim er rétt.
Þegar svo verkamennirnir þrosb-
ast og mynda félagsskap til þess
að geta einhverju ráðið um þetta
sjálfir, þá er strax hrópað upp um
stéttaríg og stéttaæsingu. Og það
er rétt, að það bar ekki mikið á
stéttastríðinu meðan atvinnurek-
endurnir réðu öllu svo gersam-
lega, að engum datt í hug svo
mikið sem að ympra á því, að
verkalýðurinn ætti nokkru að ráða.
En alt um það var andstæðan
þarna, annar flokkurinn hafði hag
af því að kaupið væri hátt, hinn
af því að það væri lágt. „Hér er
ekki deigur dropi, hvað þá straum-
ur“, sagði kerlingin, sem kom að
frosnum bæjarlæknum. Og þegar
karlinn hjó vök á ísinn, hélt hún
að það væii hann, sem hefði búið
til vatnið og framkallað straum-
inn í vökinni, datt ekki í hug að
vatnið hefði streymt óðfluga undir
köldum og óhreyfanlegum ísnum.
En þeim sem hrópa að okkur
jafnaðarmönnum að við sköpum
stéttaríg og stéttaæsingu, þeim er
varið eins og kerlingunni. Þeir sjá
ekki það, sem dýpra liggur, ekki
strauminn, sem rennur undir, og
halda að þeir, sem vakirnar höggva
á vonleysis- og samtakaleysis-ísinn,
skapi hinn sterka straum, er þeir
alt í einu verða varir við.
En við skulum í annari grein
athuga, hverjir hafa hag af því,
að það sé breitt sem mest yíir
stéttastríðið, og hverjir hafa hag
af því, að það sé leitt sem greini-
legast fram í dagsljósið.
r
o.
Leitaðu að því málefni, sem
mestn varðar, gaktu ór skugga
nm að þú haflr fanðið það, og
starfaðn svo að því af öllnm
mætti þxnum.
H. G. Wells.
Útlenðar fréttir.
fiafmagnsrekstur járnbrauta f
Engiandi.
Englendingar hafa reiknað út
að ef þeir breyta rekstri járn-
brauta sinna þannig að það verði
raforka sem reki þær, þurfi eigi
að eyða nema 40% þeirra kolsc
sem nú eru brend í eimreiðum
járnbrautanna. Alls megi spara
7 til 8 milj. smálesta af kolum
(70 til 80 sinnum það ,sem Is-
lendingar nota til skipa og heima-
notkunar), En það kostar 300
milj. sterlingspunda að breyta
rekstrinum: reisa orkustöðvar (er
framleiði raforkuna með kolum)
og búa til raforku-mótorvagna til
þess að draga járnbrautarlestirnar
í stað eimreiðanna. Eimreiðir kosta
nú að meðaltali 7 þús. stpd. (140,000
kr.) en raforku-mótorvagnarnir
fimmfalt það.
Síbería.
Að því er bezt verður séð af
útlendum blöðum er hingað hafa
borist, er nú öll Síbería á valdi
Bolsivíka, nema Vladivostok og
nokkuð svæði þar um kring. Ef
þetta er rétt, mega Japanar naga
sig í handarbökin fyrir það hvað
seinir þeir hafa verið á sér. Þeir
ætluðu, eins og sagt hefir verið
frá hér í blaðinu, að taka austur-
hluta Síberfu (vestur að Baikal-
vatni) undir því yfirskini að þeir
gerðu það til þess, að haida þar
uppi lögum og reglu.
Skilnaðarmennirnir
írsku, þ. e. Sinn-Fein flokksmenn,
sigruðu við bæjarstjórnarkosningar
í ýmsum helztu borgum írlands,
svo sem Cork, Waterford og Du-
blin og kusu borgarstjóra af sín-
um flokki í þessum borgum. t
Dublin kusu þeir mann í borgar-
stjóraembættið sem er í varðhaldi
Englendinga.