Fróðskaparrit - 01.01.1959, Síða 82

88
Strandarrætturin í Føroyum
Hesar báðar málberingarnar eru tær einastu, ið finnast í
teimum fáu bókmentunum um føroyskan landbúnaðarrætt,
og tað er helst ivingarsamt, hvussu nógv ið kann leggjast
í tær. Eftir orðaljóðinum eru Lunddahl og Bærentsen samdir
um, at tað bert er flóðfría fjøran, ið er felags fyri bygdina.
Eftir tí, ið útleitt er frammanfyri, er hetta neyvan rætt, men
tað er møguligt, at tað er ein vissur munur á ræðinum yvir
flóðfríu fjøruni og ræðinum yvir fjøruni niðan fyri flóðar*
málan. Men hesin spurningur verður kannaður í sambandi
við frágreiðingini um, hvat ræðið yvir strondini hevur at siga.
Bærentsen sigur týðiliga, at rættindini liggja til marka*
talið í bønum, meðan málbering Lunddahls helst má skiljast
soleiðis, at rættindini verða at leggja til markatalið í bygd=
ini, men har aftur ímóti avmarkar hann rættindini til at
vera fyri »Strandbredden under Bøen«, meðan Bærentsen
tykist ikki vilja halda fast við hesa tilskilan.
Um strandarrættindini verða at leggja til markatalið í bygd*
ini ella bønum, er yvirhøvur uttan týdning, við tað at innan*
og uttangarðsmarkatalið yvirhøvur er hitt sama. Har tað
sum undantak er munur á markatalinum í bø og haga tykjast
strandarlunnindini at vera løgd til markatalið í bønum.1)
Við virðismetanini eftir lóg frá 10. apríl 1867 tykist tað
eisini sum strandarlunnindi (rekatari, jarðarhvalur og reka*
!) Soleiðis luttaka hinar 8 hagaleysu kongsmerkurnar í Sandavági
í rættinum til tara, sbr. Tax. B. s. 180 og 184. Somuleiðis hinar 4V2
mørk hagaleys jørð á Kjalnesi (Kollafirði), sbr. Tax. B. s. 147, og 4
merkur hagaleys jørð inni í Stovu, Bø (Kaldbak), sbr. Tax. B. s. 114.
Nærri upplýsingar vanta um 6 hagaleysar merkur í Hoyvík og 4
merkur á Nesi (Eysturoy) og um V2 mørk í Fuglafirði. Um síðstnevndu
verður tó sagt í Tax. B. s. 20, at hon luttekur í lunnindum, sostatt
helst eisini í strandarlunnindunum.
Ein partur av hagaleysari jørð tekur ikki lut í strandarlunnindum,
t. d. 4 gyllin í Miðvági (Tax. B. s. 180), 2 merkur í Miðvági (Tax. B. s.
172), 4 gyllin í Skálavík (Tax. B. s. 186) og 1 mørk í Gásadali (Tax.
B. s. 162), men her eru viðurskiftini helst tey, at hesar jarðirnar eru
traðir, ið settar eru í gamalt markatal.
Strandarlunnindi liggja til Argir og Sandagerði, ið ikki hava haga.