Fróðskaparrit - 01.01.1959, Qupperneq 84

90
Strandarrætturin í Føroyum
Kanska gera serlig viðurskifti seg galdandi í Vestmanna,
og tað skerst ikki burtur, at tað í einstøkum bygdum eru
siðir, ið bróta av við teir vanligu; men hin vanliga aðab
reglan, at strondin undir bønum hoyrir tí gamla marka*
talinum til, tykist vanliga vera góðtikin allastaðni í Føroyum.
í teimum útskiftu bygdunum fellur markatalið í bønum
burtur, men har er undir útskiftingini ofta tikin avgerð um,
at tey lunnindi, ið liggja til markatalið í bønum, í fram*
tíðini skulu fella til markatalið í haganum,1 * * 4 5) strondin tó
viðhvørt til skattamarkatalið innangarðs.
Har aítur ímóti finnast mótstríðandi avgerðir viðvíkjandi
rættindunum til strondina undir haga og traðum. I einum
saa vidtgaaende, at Ejerne af Bygdens Jordegods kan betragtes som
Ejere af Strandbredden som Fællig.
Hvad særlig angaar Bygden Vestmanhavn, findes det efter det under
nærværende Sag foreliggende, navnlig det under en i Sagen foretagen
Vidneførsel oplyste, at maatte antages, at Strandbredden ikke kan anses
som Tilbehør til Bygdens samlede Jordegods, men maa betragtes som
hørende til den ovenfor liggende Grund, hvilket dog ikke udelukker,
at der kan bestaa en vis Fællesret med Hensyn til Stranden; saaledes
synes Drivtømmer — derimod ikke Drivtang — at være bleven be=
handlet som Bygđens samlede Marketals Ejendom.«
4. Undir útskiftingini gjørdi kommunan vart við, at Heyganes*
strondin var ikke felagsogn. í kennilsi útskiftingarnevndarinnar frá
21. august 1928 verður sagt um strondina — vísandi til Lunddahl — at
ognarrætturin til hennara er hjá eigarunum til tað gamla markatalið í
bønum, »medens Brugsretten til denne tilkommer samtlige Bygdens
Beboere«, tó hoyra jarðarhvalur, rekaviður, rekatari o. s. fr. eigarunum
av bømarkatalinum til. Tó helt ein av nevndarlimunum, at eigarin til
tað omanfyri liggjandi økið hevði framíhjárætt til at nýta strondina
niðanfyri til byggigrundir.
5. I einum amtsskrivi frá 16. juli 1934 (j. 1934 nr. 218) verður sagt,
at rætturin til at taka grót og eyr hoyrdi øllum bygdarmonnunum til,
at rekaviður, rekatari o. a. lá til tað gamla markatalið í bønum, og
at skattamarkatalið hevði ognarrættin til Hóðfríu fjøruna. Tó verður
viðmerkt, at spurningurin hoyrir undir avgerð dómstólsins, men nakar
seinri dómur sæst ikki at vera.
■) Sbr. t. d. útskiftingina í HvalbasSandvík 8. 12. 1933 (s. 33—35)
og í Hovi 26. 9. 1945 (s. 26). — (Ávísingarnar eru her eins og i viðmk.
3, s. 91 til viðkomandi útskiftingargerðabók).