Alþýðublaðið - 07.12.1926, Blaðsíða 2

2
ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
4 kemur út á hverjum virkum degi.
2 Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
| Hverfisgötu 8 opin irá kl, 9 árd.
^ til kl. 7 siðd.
j Skrifstofa á sama stað opin kl.
í 9Va —10J/a árd. og kl. 8—9 siðd.
5 Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
2 (skrifstofan).
j Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
j mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
J hver mm. eindálka.
* Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
2 (í sama húsi, sömu símar).
Frá bæjarstjórnarfundi
2. pessa mánaðar.
(Frh.)
í ár voru útsvaratekjur bæjar-
ins áætlaÖar kr. 1 529 229,20, en
nú kr. 1 146 404,00 (eða kr. 1106-
404,00 ef skattur samvinnufélaga
og annara samkvæmt sérstökum
lögum er ekki talinn með).
Héð'inn Valdimarsson talaði
gegn lækkun útsvaranna á peim,
sem rnest hafa efnin, svo sem var
í ár, og Ól. Fr. benti á, að við
síðustu niðurjöfnun var hækkað á
flestum bæjarbúum, að meðaltali
um J/s hluta, en lækkunin var öll
á nokkrum útgerðarfélögum.
Flestir Reykvíkingar hafi þannig
verið látnir skjóta saman til að
borga útsvarið fyrir h.f. „Kveld-
úlf“. E:*;ki mintist þó Ólafur þess
að hafa séð samskotalistann birt-
an í blöðunum, svo sem venja
er til um sum önnur samskot,
þó að minni séu. Héðinn benti á,
að það er hlægilegt, að leggja
einar 1000 kr. á togarafélag í út-
svar eftir efnum og ástœðum, þó
að harðni í einu ári. Bæjarfélagið
þurfi á sinu fé að halda. Einmitt
þegar illa árar eða krepputímar
eru, ætti bæjarfélagið aö láta
vinna sem allra mest, til þess að
auka atvinnuna í bænum, en ekki
að ieggja nú á kreppuári niður
verklegar framkvæmdir. Þau uifi-
mæli kvað Ól. Fr. vera nauðsyn-
legustu orðin, sem sögð hefðu
verið í bæjarstjórninni. Ágúst Jós-
efsson benti einnig á, að ef út-
svör teknamannanna yrðu lækk-
uð, þá myndi sú lækkun koma
hart niður á alþýðunni, einkum
þeim tekjuminstu.
Haraldur Guðmundsson benti á,
að í fjárhagsfrumvarpinu væru
flestir gjaldaliðirnir lækkaðir frá
því, sem er þetta ár, nema tveir
einir væru hækkaðir, svo að telj-
andi væri; en það eru laun borg-
arstjórans og framfærslufé af
sveií. Lý. ti hann því, hve óheppi-
leg og ómannúðleg sú stefna er
að íáta menn fara á sveitina í
stað þess að verja sama 'fé til að
framfleyta þeim án sveitar. Fjár-
hagsfrumvarpið gerði ekki ráð
fyrir neinum þeim framkvæmdum,
sem framtíðurnot væru að. Kvað
hann alveg ójarft að lækka útsvör
togarafélaganna enn á ný; en út-
svaraíúlgan þyrfti jaínvel ekki að
lækka svo mjög, sem frumvarpið
gerir ráð fyrir, þó .að þau væru
alveg strikuð út, því að þau væru
orðin smámunir.
Ólafur Friðriksson minti á, að
áður fyrr var algengt hér á landi,
að mikill hluti þorpsbúa fór á
sveitina, þegar illa áraði. Það kom
til af því, eins og hann sagði, að
verkamenn höfðu engan félags-
skap með sér, og kaup þeirra var
svo lágt, að hve nær sem út af
bar, þá var ekkert fyrir hönd-
um annað en sveitin. Þá benti
hann á, að heppilegra væri að
bæta lífskjör fjöldans, heldur en
að freista manna til að drýgja
glæpi út úr neyð, setja þá svo
í fangeisi og sleppa þeim það-
an aftur út á götuna athvarfs-
lausum, sem oft yrði til þess,
að þeir drýgðu glæpi á ný. —
Fjárhagsnefndinni hafði borist
erindi frá Starfsmannafélagi bæj-
arins, þar sem það óskaði, að
dýrtíðaruppbótin, sem greidd er
á laun þeirra, yrði ekki lækkuð
meira en í 57 %. Tók K. Z. mála-
leituninni ekki ólíklega, en kvað
fjárhagsnefndina eiga eftir að at-
huga hana á ný. Síðar rninti Ág.
Jós. hann á, að vonandi verði þá
úr því, að erindið verði tekið til
;,greina. Héðinn sýndi fram á, að
dýrtíðin hefir ekki lækkað að
sama skapi og uppbótinni er ætl-
að að gera, og munar það mestu,
að húsaleigan er ekki tekin með
í reikninginn. Ól. Fr. skoraði á
fjárhagsnefndina að leiðrétía þetta
við starfsmenn bæjarins og að
láta barnflestu mennina halda
launum sínum óbreyttum. Stefán
Jóh. Stefánsson tók dæmi af því,
hve illa lækkunin kæmi niður á
Jögregluþjónunum, sem hvorki
geta geíið sig við öðrum störf-
um né heldur er ætiað að gera
það. Eftir nýjárið yrðu mánaðar-
laun þeirra urn 300 kr., ef upp-
bótin yrði að eins 44°/o. Nú yrðu
sumir þeirra að greiða alt að
helminginn af þeirri uppnæð í
húsaleigu; og hvernig ætti þá stór
fjöískyida að geta lifað af hinurn
helmingnum? Tók hann undir á-
skorunina til fjárhagsnefndar um
að sinna erindinu eða bæta starfs-
mönnunum upp lækkunina, og
snéri hann máli sínu einkum til
formanns hennar, borgarstjórans.
Þá benti hann á, að hátt verð á
lóðum og innlendu byggingareíni
væri einn af aðalþáttunum í að
gera húsnæðið í bænum svo dýrt,
sem það er, og að þá væri fé vel
varið, ef bæjaríélagið notaði það
til að lækka byggingarkostnaðinn
með því að útvega þeim, er
byggja vilja, ssm allra ódýrast
innlenda byggingarefnið, sand og
grjót, og veita þeim kost á ó-
dýrum lóðum til leigu.
Héðinn og Ágúst sýndu fram á
nauðsyn þess að koma upp al-
menningssalernum í borginni, og
að það er hreinlætis- og siðmenn-
ingar-mál.
Haraldur benti á, að eitt af því
nauðsynlegasta og hagkvæmasta,
sem bærinn getur látið fram-
kvæma, er- ræktun bæjarlandsins,
og myndi aukin ræktun m. a.
verða til að minka dýrtíðina.
Þá sýndi hann fram á, að beinn
fjársparnaður er að koma upp
heimilum fyrir munaðarlaus börn
og gamalmennahælum. Með því
að bæta þeirri upphæð, sem jafn-
aðarmennirnir ætlast ti', við gam-
almennahælissjóðinn, þá væri
fengip sú upphæð, sem frakkneski
spítalinn myndi vera falur fyrir.
Ól. Fr. lýsti nauðsyn elliheimilis,
sem Reykjavíkurbær eigi, og kvað
það að sínu áliti ekki eiga að
vera fyrir utan bæinn, því að
flestir bæjarbúar kjósi að vera
áfram inni í bænum, gamalmenn-
in líka.
Um styrkinn til styrktarsjóðs
verkanranna- og sjómanna-félag-
anna benti Héðinn á, að þar eð
alþingi hefði veitt slíkan styrk
skilyrðislauit, þá aetti bæjarstjórn-
in að geta það engu síður, enda
hefði sjóðurinn komið mörgum
bæjarmanna að haldi.
Ól. Fr. skýrði nauðsyn þá, sem
er á byggingu sundhallar í bæn-
um. Nú þegar húsnæði fjölda
manna væri miklu minna heldur
en því svaraði, sem læknisfræðin
krafðist fyrir hundrað árum, þá
veitti ekki af að hafa sundhöll til
að varðveita heilsuna, enda muni
ekki af veita, ef menn eigi að
geta haldið heilsu til að vera á
togurunum, eins og sú atvinna er
rekin hér nú. Flutti hann tillögu
úm, að á fjárhagsáætlun næsta
árs verði veittar 50 þús. kr. til
sundhallarbyggingar. Kemur sú
tillaga síðar til atkvæða eins og
hinar. Haraldur mintist og á þetta
mál og nauðsyn þess, að bæjar-
félagið geri eitthvað til þess að
hvetja almenning til að iðka ýms-
ar hreinlætis- og heilbrigðis-regl-
ur.
Ól. Fr. beindi því til veganefnd-
arinnar, að hún þyrfti að flokka
götur borgarinnar eftir því, hve
þær eru og munu verða fjölfarn-
ar, og væri síðan mest vandað
til þeirra fjölíörnustu, og svo koll
af kolii þannig, að hver gatna-
flokkur heíði sína gerð í hlut-
falli við notkunarþörfina. Tók Jón
Ásbj. undir það með honum.
Annars kvað J. Ás. garnan að
vera með ýmsu, sem til fram-
fara horíir, svo sem gatnabótum,
— ef ekki væru örðugir tímar,
o. s. írv. — alt þetta, sem kunn-
ugt er úr venjulegum íhaldsræð-
um. Og Pétur Halldórsson vildi
jaínvel heldur láta bæinn veita
vinnulausum mönnum vaxtalaus
lán en vinnu, hvernig svo sem
hann hefir ætlað þeiin að geta
endurgreitt þau.
Loi s hélt liallgrímur Benedikts-
son afsökunarræðu fyrir ihalds-
mennina í bæjarstjórninni, sem
hann forðaðist raunar að kalla
íhaltísmenn, heldur að eins and-
stæðinga ja.naðarmannanna. Lauk
hún í lofsöng um tvö stærstu
togara élögin, — ,;sem vér eigum
áð fagna að eiga hér í bænum“,
eins og hann komst að orði —,
„Kveldúlf“ og „Alliance". Eigend-
ur þeirra hefðu, sagði hann, oft
gert „rneira en þeir gátu til að
veita öðrum vinnu“(!). Hitt slepti
hann alveg að minnast á, hve
miklu alþýðan hefir fórnað fyr-
ir þau og önnur stórútgerðarfé-
lög, og þær skyldur, sem á þeim
hvíla við verkalýðinn, bæði sjó-
rnenn og landverkamenn, ef rétt-
lætið er tekið með í reikninginn.
Jón Ásbj. komst inn á að tala
um, að nauðsynlegt sé að knýja
þá menn til vinnu, sem ekki vilja
vinna. Héðinn kvað nú liggja nær
að hugsa um að láta þá mörgu
fá að vinna, sem óska þess, held-
ur en að bollaleggja að eins um
hina fáu, sem ekki vilja vinnæ
Atvinnubæturnar.
I morgun átti einn maður úr
nefnd þeirri, sem atvinnulausir
menn kusu um daginn til að finna
stjórnina, tal við atvinnumálaráð-
herra. 1
Hafði ráðherra hin beztu orð;
lofaði að láta sækja mulningsvél-
arnar hið bráðasta og setja þær
niður í grend við bæinn, þar sem
bezt gegndi, svo og hitt, að leggja
til skýli yfir fólkið og lána verk-
færi. Hinu lofaði hann og, að sjá
svo til, að verkamenn bíði ekki
neinn halla af því, ef vinnuaðstað-
an væri sérstaklega óhagstæð.
Sömuleiðis Iofaði hann að láta
byrja á skurðgrepti við lands-
spítalann þegar, er hann hefði átt
tal við húsameistara ríkisins.
Virtist ráðherra sanngjarnast við
verkamenn, að það yrði tíma-
vinna, en ekki samningsvinna.
Loks lofaði ráðherra að gera alt
hið bezta í þessu efni, sem hann
gæti.
Atvinnuleýsi og örbirgð.
„Öreigarnir geta engu tapað
nema fjötrunum, en þeir getct
unnið alla veröldina.“
Karl Marx.
Veturinn er genginn í garð með
'óvenjulega miklurn frosthörkum.
Skammdegismyrkrið grúfir yf-
Ir vel upplýstum skrauthýsum og
glingurbúðum auðmannanna og
skuggalegu og köldu kjallarahol-
um hungruðu og klæðlitlu öreig-
anna.
Auðvald og burgeisadót í há-
borg íslenzkrar menningar situr
nætur og daga í leikhúsum, á
hljómieikj'um, „klíku“-þingum og
kaffihúsum, þvaðrandi urn hé-
góma, þtandi og drekkandi langt
fram yfir það, sem almenn, heil-
brigði krefst.
Þar er krónum kastaö.
Verkalýðurinn í röku og Ijös-
vana kjallaraholunum og köldu
og óvistlegu hanabjáikaloftunum
hímir kaldur og kvíðandi yfir
þjargarlausum heimilum, beygð-
'ur af erfiði og áhyggjum fyrir til-