Alþýðublaðið - 29.12.1926, Page 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
jALDÝÐUBLAÐIÐ [
< kemur út á hverjum virkum degi. [
' . ■ ...= ========== >
Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við ,
; Hveriisgötu 8 opin írá kl. 9 árd. ►
J til kl. 7 síðd. {
; Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
! 9Va—10 Vs árd. og kl. 8—9 síðd. >
■ Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ►
! (skrifstofan). I
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á j
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 t
j hver mm. eindálka. f
J Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan l
; (í sama húsi, sömu símar). r
Kolaverðlð.
Allmikið af kolum hefir komið
til bæjarins nýlega, enda þegar
nokkuð síðan, að fullyrt hefir ver-
ið, að Iitlír eða engir örðugleik-
ar væru á því að fá kol keypt í
Englandi. Mörgum pykir kola-
verðinu samt ganga illa að lækka,
og verður ekki neitað, að það sé
að vonum, því að frétt hefir kom-
jið í blöðum um, að kolasmálest-
in kosti ekki nema 28 shillings
í Englandi eða sem svarar rúm-
um 30 krónum, en hingað komin
er smálestin seld á 85 krónur. Að
vísu mun þetta verð í Englandi
vera stórkaupaverð, en menn eiga
örðugt með að skilja, að kola-
kaupmenn hér verði að sætta sig
við svo miklu verri kjör eða milli-
liða- og flutnings-kostnaður sé
svo mikili, að kolin þurfi að
vera meira en hálfu öðru hund-
raði á hundrað dýrari hér en þau
fást i Englandi. Mönnum finst,
að hér hljóti að vera eitthvert ó-
lag í vegi fyrir því, að kola-
verðið lækki, ef ekki sé því til
að dreifa, að kolaverzlanir færi
sér of mjög í nyt mikla eftir-
spurn fólks eftir kolum.
Hvort sem er, þá er brýn nauð-
syn almennings vegna að ráða
bót á þessu. Kol eru svo rnikil-
væg nauðsynjavara, að hún verð-
ur að fást með sem allra lægstu
verði. Ekki er sízt nauðsyn á því
nú, þegar óvenjulegt atvinnuleysi
hefir hrjáð allan þorra fólks mán-
uðum saman, svo að það hefir
úr litlu eða engu að spila, en á
hinn bóginn hefir kuldatíð og hátt
verð á lélegum kelum krept að.
Núverandi verð á kolunum úti-
lokar því marga fjölskylduna sem
næst frá því að geta fengið í eld-
inn, og þarf ekki að leiða rök að
því, hver háski má af því hljót-
ast, þar sem börn og veikiað fólk
er.
Kolaverdið má til að lækka
meira.
Ef svo er, sem ýmsir ætla, að
allálitlegur bluti af verði kolanna,
eins og það er nú, sé ætlaður til
hagnaðar kolasalanna af verzlun-
inni, þá þarf sá hluti að minka.
Það er gerð krafa til þeirra, sem
stopulli atvinnu hafa en kolasalar,
að menn geri vægari kröfur fyr-
ir sjálfa sig á örðugum tímum en
ella, og sýnist ekki ósanngjamt,
þótt menn beini þessari kröfu nú
til kolasalanna. Margir þykjast og
hafa þá ástæðu til þessa nú, að
sumir kolasalarnir að minsta kosti
hafi heldur hagnast á því, sem til
kunni að hafa verið af kolum,
þegar verð þeirra fór að hækka;
því rnuni þeir ekki nú þurfa að
vinna upp neitt tap undan farið,
heldur gætu miklu fremur sætt sig
við lítinn ágóða, þar til í ári batn-
ar fyrir fólki. Lítið álag á kolin
myndi og gera sölu þeirra held-
ur fljótlegri og innkaup og út-
sölu örari en ella.
Hvað sem um þetta er, þá væri
heppilegast til að byrja með, að
kolasalarnir skýrðu opinberlega
frá því, hvernig í því liggur frá
þeirra sjónarmiði, að verð kol-
anna, sem nýkomin eru, er ekki
lægra en raun ber vitni, og jafn-
framt, hverjar vonir þeir geri sér
um að geta lækkað verðið meira
og hvenær. Að fengnum slíkum
upplýsingum mætti sjá, hvort ekki
væri finnanleg leið að komast að
betri kaupum og innflutningsað-
stöðu en nú. Á stríðstímunum var
sú leið farin, að ríkið tók að sér
kolaverzlunina, og munu allir,
sem ekki hafa annara hagsmuna
að gæta en almenningur í þessu
efni, á eitt sáttir, að vel hafi gef-
ist. Gæti hið sama komið til mála
einnig nú. Annað ráð væri, að
bæjarfélagið leitaði fyrir sér um,
hverju það gæti komið til leiðar
annaðhvort með því að panta kol
sjálft og selja ágóðalaust eða á
annan hátt. Það er líka víst, að
bæjarfélagið á mikilla hagsmuna
að gæta i þessu kolaverðsmáli
bæði vegna stofnana sinna og
eldsneytisþarfar þeirra, sem eru
á framfæri bæjarins.
Að eins svo sem til inngangs að
almennum umræðum og kröfum í
þessu máli hefir hér verið drepið
á ofangreind atriði. Margt þarf að
upplýsast betur og þó sem fyrst,
en eitt er öllum ljóst þegar, og
það er kjarni málsins, það, sem
almenningur bæjarbúa hefir þeg-
ar hugsað sem kröfu, er knýj-
andi þörf almennings stendur
undir:
Kolaverðið má til að lœkka
meira.
28. dez.
„Á ég að gæía bróðnr míns?“
Þegar vér í einrúmi rennum
huga vorum yfir farinn veg og I
virðurn fyrir oss alt það, er borið
hefir við, alt það, er vér höfum
gert, þá verður oss oft að spyrja
sjálf oss, hvort vér ávalt höfum
gert rétt í hinu og öðru, hvort
vér glöð og ánægð megum um-
hugsunarlaust leggja út á kom-
andi veg og tíma, og hvort vér al-
gerlega megum láta hin liðnu at-
vik og tíma vera oss gleymd.
Vér lifum hér á jörðu tvöföldu
lífi, hinu innra og hinu yíra. I
hinu innra lífi er rót hins ytra
lífs, og það stendur ekki á sama,
hvort það er nokkuð eða ekkert
innra líf í oss eða hvernig það
líf er, sem hreyfir sig í brjósti
Voru. Enginn maður er að öllu
sviftur hinu innra lífi,’ en í mörg-
um er þetta líf svefnþrungið og
afllaust. Og margir eru þeir, sem
reyna að svæfa það og steypa sér
í iðukast hins ytra lífs, sem er
brjálsemi í auð og rnetorð.
En þar sem engin framför getur
verið til, nema hið innra líf vort
fái tíma og tækifæri til að þróast,
þá kallar það oss oft til einveru-
stunda, svo að vér fáum hugleitt
hð ytra líf vort og skilið illgresið
frá hyeitinu. í hinu daglega lífi
Voru rekum vér oss sí og æ á,
að heilsusamlegt er að halda sam-
an huganum, þvi að ef hugur vor
er á reiki, og vér framkvæmum
eitt eða annað hugsunarlaust, þá
er sá verknaður okkur skaðlegur.
Jafnvel smáatvik, er oss finnast
svo lítilfjörleg, að oss þykja þau
ekki ómaksins verð til umhugs-
unar, geta orðið þröskuldur í leið
vorri og eyðilagt hið stærra og
meira, er vér hyggjumst að fram-
kvæma. Smáatvikin megum vér
aldrei lítilsvirða, því að án þeirra
verður miklu starfi aldrei lokið.
Ef ferðamaðurinn gengi alt af út
í bláinn og horfði aldrei annað en
niður fyrir sig, myndi hann skjótt
villast. Þess vegna nemur hann
staðar og litast um, hvort hann
geti ekki eygt takmark sitt og
séð, hvort hann sé á réttri leið.
Ef húsasmiðurinn, sem byggir hús
úr steini, héldi viðstöðulaust á-
fram að hlaða steini ofan á stein,
þá kynni veggurinn að hallast og
má ske hrynja niður. Þess vegna
hættir hann á stundum starfi sínu
og gáir að því, sem hann er búinn
með, og ber það saman við hug-
mynd þá, er ha nn ætlaði að
byggja efíir. Á líkan hátt eigum
vér og að nema staðar og taka
saman huga vorn.
I hugleiðingum vorum eigum
vér ekki einungis að minnast
sjálfra vor, heldur einkum og sér
í lagi náunga vors, því að á ham-
ingju hans og drenglyndi voru
reisum vér oss þann grunn, er
vér svo í framtíðinni bygggjum á
hásæti hamingjunnar, kærleikans
og réttlætisins sjálfum oss og af-
komendum vorum til farsældar og
gæfu. En því er ver, að oss hættir
oftast við því að framfylgja þeirri
hugsun að skapa sjálfum oss ver-
aldleg gæði án þess að hafa
nokkra hliðsjón af náunga vorum.
Vér erum ánægð, ef ekkert amar
að oss, og virðum að vettugi
þarfir náunga vors, veikindi hans
og skort. Þá höfum vér svæft
hið innra líf vort og steypt oss
í iðukast hins ytra lífs.
Nær eingöngu á þetta við þá,
sem ekki vilja þekkja nema eina
hlið lífsins, þá hlið, sem er spegill
auðs og metorða. Þann spegil
elska þeir. í honum situr sjálfs-
elskan. Hún sýnir þeim glæstan
framtíðarveg; hún kitlar hégóma-
girnd þeirra. Hún lætur vafurloga
sína blossa upp. Hún býður þeim
með lævíslegu brosi að skara eld-
inn að þeirra eigin kökum. Hún
eyðir rödd hins innra lífs og hlúir
að hrævareldinum í huga þeirra.
Hún beinir þeim veg að skrautleg-
um höllum, í sali, sem skínandx
eru af gulli og gimsteinuin, leiðir
þá að borðum, er svigna undan
þunga hinna ljúffengustu rétta, og
á slíkum stað, við freyðandi vín-
glös og seiðandi bros og hlátra
glæsibúinna og fríðra svanna, er
hinni innri rödd fyrirfarið og hin
líðandi stund kvödd og látin
hverfa án hinnar minstu umhugs-
unar og hinn komandi tími boðinn
heill kominn í veigum víns og
nautna.
En endirinn verður sá sami og
hjá húsasmiðnum, sem byggir
steinhúsið athugunarlaust og sér
það svo hrynja til grunna niður.
Alt í kring um oss og á meðal
vor standa mæður, feður og böm
í látlausri baráttu við veikindi
og skort. Neyðin, hörð eins og
hin illfengasta frostnótt, steðjar
að þeim og lemur klæðlitla móður
og saklaus afkvæmi hennar með
hinum örgustu þrengingar- og
gadda-svipum. Börnin hljóða und-
an sársaukanum, og vesalings
móðirin hefir ekkert þeim til
verndar annað en bæn til guðs,
er í táraflóði skolast að fótskör
hins almáttuga.
Sollin tár þessara aumingja n&
stundum að snerta tilfinningu
þeirra, sem mega sín meira, og
þeir líta svo í náð sinni til smæl-
ingjanna og rétta til þeirra mola
af borðum sínuin. En þótt fá-
tækt og veikindi sé hörmulegt
hlutskifti, er þö hitt enn hörmu-
legra, sem þróast í skuggahverf-
unum, — áfengisnotkun og sið-
spilling.
Áfengisalda geysar nú um land-
ið fjöllunum hærra, og hún þyrm-
ir engum þeim, sem á einhvern
hátt verður fyrir brotsjóum henn-
ar. En þó verður útsog hennar
enn illfengara, því að það lætur
ekki stein yfir steini standa, held-
ur rífur alt ti! grunna niður. Björt-
ustu framtíðarvonir verða að hin-
um dimmustu skuggum syndar og
sorgar. Óhamingjan og illgresið
ná að spretta upp. Siðspillingin
nær hámarki sínu. Ungar þjóðfé-
lags-systur og -bræður falla unn-
tvðrpum í tálsnörur freistinganna.
Eldur hörmunganna geisar út frá
skuggahverfunum og eyðir heilsu..
vellíðan og hamingju.
Þegar vér í einverustundum
vorum hugleiðum iðukast hins
ytra lífs, þá hlýtur að vakna hjá
oss köllun til að bjarga þeim,
sem svæft hafa hina innri rödd
sína, veita þeim aðstoð, er bágt
eiga, og efla sjálf oss þannig, að
vér ætíð lifum eftir hinu helgasta
boðorði endurlausnara vors,
Krists: „Elska skaltu náungann
sem sjálfan þig.“ Og vér skulum
sem oftast gleðja hjarta vort með
þessum orðum Krists:
„Það, sem þér gerið einum min-
um minsta bróður, — það gerið-
þér og mér.“ ■