Alþýðublaðið - 13.01.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÍALÞÝÐUBfiAÐie
! kemur út á hverjum virkum degi.
i Afgreidsla i Alpýðuhúsinu við
■ Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
i ■. til kl, 7 síðd.
j Skrifstofa á sama stað opin kl.
i 9Va —10Va árd. og kl. 8—9 síðd.
< Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
: (skrifstofan).
] Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
I mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
■ hver mm. eindálka.
: Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
; (í sama húsi, sömu símar).
Vélbátaútvetgiii*
fssfirðinga.
ÆtSa bankarnir að stöðva
hann?
Lífsnppeldi 12 — 1500
manna í veði!
Vélbátaútvegurinn er hiö sama
fyrir ísafjarðarkaupstað eins og
togaraútgerðin fyrir Reykjavík.
Þaðan hafa nú um alllangt skeið
gengið um 20 stórir vélbátar, 30
smálesta og stærri. Hafa þessir
bátar sótt hingað suður á vetrar-
vertíð og gengið frá Sandgerði
eða hafst par við. Nú í fjölda-
mörg ár hafa þessir bátar verið
komnir hingað suður og oft verið
búnir að fá rífan afla í byrjun
janúar.
Enginn véibátur af ísafirði
kominn á veiðar.
En nú hefir enginn þess-
ara vélbáta- lagt út til fiskveiða.
Liggja þeir enn á ísafirði, og
hefir eigi heyrst, að nein hreyfing
sé í þá átt að láta pá ganga í
vetur.
Bankarnir eiga bátana.
Meginhluíi bátanna er að sögn
nú orðið eign Islandsbanka. Hefir
hann tekið þá af fyrri eigendum
mpp í skuldir, og fylgja báíunum
víst eigi alllitlar fasteignir I ísa-
fjarðarkaupstað.
Jafnvel pótt ætla megi, að tap
hafi verið á útgerð þessara báta
síðast liðið ár, pá er þö vitanlegt,
að mörg árin munu þeir hafa
gefið eigendum sínum góðar tekj-
ur, enda munu það ekki vera
saltfiskveiðarnar, sem komið hafa
eigendum bátanna á kné.
tslendingar geti ekki hætt
fiskiveiðum.
Það liggur í hlutarins eðli, að
við íslendingar getum ekki lagt
niður fi;kveiðarnar, pótt eitthvað
blási á móti í svip. Af hverju
ætti þá sá helmingur pjóðarinnar
að lifa, sem nú stundar fiskveið-
arnar? Þótt Islandsbanki haíi tek-
ið bátana af eigendum peirra, pá
getur hann 'ckki tekið pá í sínar
hendur til pess að láta pá liggja
ónotaða.
Það er farið að ísaxast á bezta
veiðitímann.
Það er pegar liðið hjá nokkuð
af hinum ágæta veiðitíma hér við
Faxaflóa, og hvað sem lengur líð-
ur, pá er pað þjóðarskaði, pví
að vertíðin hér sunnanlands mun
undantekningarlítið hafa verið
hagkvæm fyrir afkomu vélbát-
anna. Fiskurinn (stórfiskurinn),
sem pá aflast, er fyrst og fremst
einhver auðseldasta markaðsvara
okkar, og svo eru aflauppgripin
pá venjulega mest.
Bankinn skaðar sig, ísafjarðar-
kaupstað og verkamenn
ef bátarnir ganga ekki.
Bankinn gerrir pví sjálfum sér
skaða með því, að láta bátana
liggja; hann gerir bæjarfélaginu
skaða. Fólkið, sem á rétt á að
hafa atvinnu við pessi fyrirtæki,
sviftir bankinn atvinnu, og Iand-
inu gerir bankinn skaða, pví að
miklar tekjur myndu af p-essari
útgerð falla til rikissjóðsins.
Bankinn hefir engar afsakanir.
Bankinn getur ekki afsakað sig
með því, að hann hafi svo nýlega
fengið yíirráð bátanna, að hann
hafi ekki fengið ráðrúm til þess
að ráðstafa þeim. Bankastjórn ís-
landsbanka er vafalausí svo vel
að sér um atvinnuhætti, að hún
víssi, að á nýjári byrjaði bezíi
veiðiíimi fyrir þessa báta, og hún
átti tök á pví, að taka bátana í
sínar hendur svo snemma í haust,
,að alt hefði verið tilbúið til ver-
Aíðarútgerðannnar eins og vant er.
Áskorun isfizkra sjómanna.
ísfirskur verkalýður og pá fyrst
og fremst sjömennirnir eiga mik-
Ið I húfi, að úr þessu rætist með
bátaútgerðina á ísafirði. Fyrir pví
boðuðu peir til almenns sjó-
mannafundar á Isafirði 7. p. m.
og samþyktu par áskorun til rík-
isstjórnarinnar, sem í fyrsta lagi
fór fram á pað, að „fiskiskipaflot-
inn verði eigi fluttur burtu af ísa-
firði“ og í öðru lagi er skorað á
ríkisstjórnina, að „gera alt, sem
í hennar valdi stendur, til pess,
að haldið verði út á vetrarvertíð
peirri, er í hönd fer, fiskiflot-
anum hér.“
Barnabrek útibússtjórans
á ísafirði.
Væntanlega er pað ástæðulaus
ótti hjá sjómönnum á Isafirði að
flytja eigi burt fiskiflotann. Þó
skal pví ekki neitað, að pað hefir
flogið fyrir, að útibússtjóri ís-
landsbanka á ísafirði muni eins-
is óska frekar en að bátar þeir,
er Islandsbanki ræður yfir, verði
paðan fluttir og gerðir út annars
staðar. Og ástæðan til pessa eigi
að vera of lítill velvildarhugur
bankastjórans til peirra, sem ráða
í ísafjarðarkaupstað.
Sé nokkuð til í pessu ,þá má
þó ekki ætla, að petta sé annað en
barnabrek í útibússtjóranum, og
hinir fullorðnu bankastjórar í að-
albankanum láti slíkt og því líkt
ekki koma lil tals.
Skylda ríkisstjórnarinnar.
Vitanlega er páð skylda ríkis-
stjórnarinnar að bregðast hér
skjótlega við og sjá svo um, að
íslandsbanki láti nú pegar gera
ráðstafanir til þess, að ísfirsku
bátarnir komist sem fyrst á veið-
ar.
Landsbankinn á líka báfa.
Bátar peir, sem Islandsbanki
ræður yfir, munu vera um 11—12
alls. En auk pessa hefir Lands-
bankinn á Isafirði umráð yfir eitt-
hvað 5 stórum vélbátum. Hafa peir
heldur ekki farið á veiðar enn,
en sagt er, að þeir séu allir í
góðu lagi, og geti lagt fyrirvara-
laust eða fyrirvaralítið á veiðar.
Verður l;ka að vænta pess af
Landsbankanum, að hann beri
,ekki svo fyrir borð hagsmuni hér-
aðsins, sem pað mundi vera, ef
bankinn stöðvaði þessa báta nú
á bezta bjargræöistíma ársins.
Á priðja hundrað manna
sviftir atvinnu.
Á bátunum frá Isafirði vinna á
priðja hundrað manns, og sjái
hver þeirra fyrir fjögurra manna
fjölskyldu, sem líklega er ekki
dí í lagt, pá er hér ekki um neitt
smáræði að tefla, og síðan kemur
til atvinnu peirra manna í landi,
karla og kvenna, sem vinna aÖ
verkun fiskjarins.
Eitthvað bogið við reksturinn.
Það er nógu mikið gerræði af
bönkunum og rikisstjórn að sitja
aðgerðalausir hjá, þegar togararn-
ir liggja bundnir við land mikinn
hluta árs. En það mundi þó senni-
lega vekja enn fleiri til vitundar
um pað, að pað er eitthvað bogið
við atvinnurekstur einstakling-
anna, ef togararnir væru látnir
tiggía bundnir Iíka yfir vertíðina;
en petta er pó pví líkt, sem nú
virðist vera efst á baugi með ís-
firsku bátana.
En pað verður að vona, að bet-
ur rætist úr pessu en nú á horíist.
Alþýðublaðið mun veita pessu
máli nána athygli og flytja fiegnir
af því jafnskjótt og eitthvað verð-
ur ák1eðið. —
Vlð p|éð¥@gsissi
hei ir saga eflir séra Gunnar Ber.e-
diktsson. Er hún prentuð á Akur-
eyri 1926.
Þetta er efni bókarinnar: I. inn-
gangur, II. heima, III. nýr heimur,
IV. reikningsdæmið, V. barátta,
VI. yfirunnin, VII. næstu árin,
VIII. vandinn mikli, IX. prests-
hjónin, X. á Siglufirði, XI. Jón
kubbur, XII. voðaleg nótt og XIII.
sögulok.
Séra Gunnar ritar slétt og felt
mál víða í bók þessari. Frásögnin
er oft ljós og skipuleg. —
Höfundur kemst svo að orði á
blaðsíðu 29: „Inst í einni álmu
skólahússins var stofan, sem mín
deild var í. Þar voru öll börn
alt af fallega til fara; klæddust
pau hlýjum skjólfötum, pegar
kalt var, voru alt af hrein um
hendur og andlit, höfðu vel hirt
hár og hvítar neglur. Þar voru
öll börn með gljáandi skó. Þar
sást. aldrei gat á nokkrum sokk
og aldrei hrukka á nokkru fati.
Þar voru stúlkur með alls konar
skraut á kjólum sínum, og var
það ávalt endurnýjað, pegar eitt-
hvað var tekið á pví að sjá.
Önnur deild var í næstu stofu
við. Hún leit út á alt annan veg.
Það var eins og par væru öll
börn alt af óhrein. Sunt andlitin
gljáðu af þvotti, pegar pau komu
í skólann á morgnana. En pegar
þau komu út í næsta kensluhléú
pá voru pau öhrein. Það var pví
líkast, sem óhreinindin spryttu út
úr hörundinu á þeim. Þótt eitt-
hvert þeirra væri í nýjum fötum,
pá voru pau einhvern veginn öðru
vísi en pau áttu að vera. ÞaÖ var
vitlaust snið á peim, pau voru
krympuð og kuskug (og pví um
líkt). Skór sumra báru þess
merki, að ekki var sverta á pá
borin dögum saman. Og pótt á
pá væri borið, pá gljáðu peir
ekki, en fyrir gat pað komið, að
svertan lægi í haugum á þeim.
En ógeðslegt pótti mér pað eink-
urn við þennan barnahóp, hve
mikinn ódaun lagði úr úr kenslu-
stoíunni, pegar opnað var og hóp-
urirm kom út. Fanst mér stundum
ég þurfa að snúa mér undan eða
flýja inn j kenslustófu mína,
meðan ég klæddi mig í kápuna.
Þennan flokkinn nefndi ég „fá-
tæku börnin“. Mörg þeirra báru
fátækt með sér. Sum höfðu ekk-
ert hlifðarfat, pótt rigning væri.
Lagði svo upp af þeim gufu-
mökkinn, pegar þau komu út úr
bekknum, par sem pau höfðu set-
ið í prjátíu barna hópi í blaut-
um fötunum. Svo leið þeim oft
illa í kensluhléinu. Einkum man
ég eftir pví í eitt skifti í kalsa-
veðri, Þá stóð ein stúlka úti í
horni á Ieikvellinum og hnipraði
sig par og beið eftir pví, að
hringt yröi íil kenslustundar og
henni (á þann hátt) boðið húsa-
skjól.“
Þannig farast Brynhildi orð,
pegar skap hennar er í jafnvægi.
En, pegar henni rennur í skap,
mælir hún svo:
„Ég hefi sagt pér pað, að ég*
tek ekki á móti neinum fermingar-
gjöfum. Þú getur sagt kunningj-
um okkar það. Þú getur pað vel..
Og þú þarft ekki að hugsa um
neina veizlu. Þú hugsar ekki um
veizlu fyrir mig. Ef veizla verður
fermingardaginn minn, þá kem ég
ekki nálægt boðinu.-----------Ég
var reið. Ég var reið við mömmu,
að hún skyldi ekki skilja hjartans
málið mitt.“
Væri pvílík orðskipun og setn-
ingaskipun sem pessi á allri bók-
inni, bæri hún af ýmsu, sem nú
er ritað.
Sagan er ádeila á ýmislegt, er
miður fer í pjóðlífi voru. En á-