Bjarki - 23.01.1902, Page 1

VII, 2.
Eitt blað á viku. Verð árg. 3
borgist fyrir i. júlí, (erleodis 4
borgist fyrirfrara).
Uppsögn skrifieg, ógild nema komin j
sje t.i! útg. fyrir 1. okt. og kaupandi ] 1902,
sje þá skuldlaus við blaðið.
Biblían og bindindið.
Fyrirlcntur á sbnnudaginn kl. 5 síðdegis.
Eftir fyrirlesturinn umræður, ef menn óska.
D. Östlund.
"o oooooooooo 00 ooooooooooooeooo o 00'
BANNLÖQ QEQN ÁFEiNQI.
Sunnudaginn ig, þ, m. var haldinn málfund-
ur hjer í Bindindishúsinu, eins og til hafði ver-
ið boðað t Bjarka, til þess að ræða um, hvort
rjett væri að banna með lögum innflutning
alls áfeingis í iandið. Umræðurnar voru fjör-
ugar og stóéu yfir á 4. klukkutíma.
Bjarki hcfur beðið nokkra þá sem mestan
þátt tóku í umræðunum um stutta útdrætti af
því sem þeir töluðu og birtast þeir útdrættir
hjer í blaðinu, en þannig, að hver um sig tek-
ur fram aðalatriðin úr jæðum sínum í einni
grein án þesa að fylgt sje umræðunum á tund-
inum. Auk malshefjanda koma þá formælendur
bannlaganna, bindindismenniinir, lyrst fram á
sjönarsviðið, síðan andmælendur þeirra.
I'að er ekki óþarft, að þetta mál sje rætt
©pinberlega einmitt nh, af því að Stórstúka
Islands af I. O. G. T. hefur ákveðið að safna
nú í ár aikvæðum allra kjósenda á landinu nm
bannlög gegn áfeingj.
I.
Slg. lofcausen :
Enda -þótt jeg sjc bindindismaður og gjarnan
vildióska, aðalliraðrirværu það, verð jegaðscgja,
að jeg er ekki viss f því, að bannlög þau sem hjer
cr um að ræða sjeu rjettlát. Jeg lít svo á, að
skaparinn hafi sett vínið í beiminn, að vísu
ekki í því formi, scm vjer þyfum þag j'þ e
áfeingt), en það e r þar og mjer finnst, að
e,nn hluti mannfjelagsins geti eigi haft rjett
t'l að taka vínið eóa áfeingið frá öðrum á
þennan hátt, þ. e. með ]ögum. Látum það
vera, að áfeingið sje skaðlegt, en guð tekur
eigi hið vonda burt írá manninum með valdi,
heldur segir fiann við hann: »þetta áttu að
gera og þetta áttu að láta ögert.«
Svo framarlega sem jcg geti orðið sann-
færður um þ;;,:, að það gæti verið guís lög-
um sarrT.va.int, að menn legðu slik höft á
meðbræður sína, þá mundi jcg fy]gja hreif-
ingunni fyrir bannlögum, en á meðan það er
eigi, finnst mjer ísjárvert að vera her.ni fylgj-
andi.
Sjerílagi skal jeg taka það fram, að mjer
finnst ísjárvert að leggja slík bönd á þá mern,
sem vjer vanalega nefnum hófsemdarmenn.
Mjer finnst alveg rjett, að lögin tækju áfeingið
frá þcim mönnum, sem sýnt bafa, að þeir geta
eigi með það farið nema sjer i skaða, en hins
vegar þykír mjer það ófrjálslegt að taka það
frá þeirn. mönnum, sem sýnt hafa að þe;r geta
notað það sjer að skaðlausu.
II.
Ární Jóhannsson:
Takmark bindindismanna eða bindindismáls-
ins yfir höfuð er það, að eyða eða Iáta al-
gjörlega hverfa þau skaðsemdar áhrif, sem
nautn áfeingis hefur í för með sjer, — að
lækna þau óteljandi sár, sem mannkynið ber
af völdum áfeingis og koma ! veg fyrir allt
þess margbáttaða höl. En þá er spurníngin:
hver leið er heillavænlegust til þess að ná
þessu takmarki ? Mjer virðist hjer vera aðcins
um tvær leiðir að velja, þá aðra: að búa við
ástandið eins og það er og bíða með þolin-
mæði eftir þeim framförum í bindindismálinu,
stm kunna að verða, — bíða eftir því að þjóð-
in sannfærist- svo um skaðsemi áfeingisnautnar-
innar, að hún af sjálfsdáðum hætti að hafa
áfeingið um hönd á annan vcg en þann, sem
henni er engin vansæmd eða mein af. Hin er
sú, að fd lög er banni algjörlega innfiutníng
áfeingis til neyslu og tilbúníng þess í land-
inu.
Jeg skal nú játa, að jeg fyrir mitt leyti hefði
heldur viljað kjósa fyrri leiðina, mjcr hefði
þött miklu æskilegra að eingin höft heíði þurft
að leggja á tilhneigfngar okkar og að við vær-
um svo siðferðislega þroskaðir, að við befðum
vit og viljaþrek til þess að fara svo með þenn-
an voða að hann yrði okkur ekki að fjár-og
fjörtjóni. En jeg sje — og jeg vonaaðeing-
um dyljist það — að þrátt fyrm framfarir í
bind.málinu og vaxandi sannfæringu þjóðar-
innar fyrir skaða þeim og vansæmd, sem hver-
vetna fylgir áfeinginu, þá eru þó þessar framfar-
ir svo hægfara, að ekki er við unandi. Hag-
fræðisskýrslurnar sýna ■— þrátt fyrir tálmanir
þær, sem verslunarlöggjöfin leggur í veg fyr-
ir áfeingisverslan, — að áfeingi sem inn er
flutt í landið, fer vaxandi; þeim rmin meiri út-_
gjöld sem á áfeingisversluninni hvíla og þeim
mun dýrara sem áfeingið er, þeim mun minna
er ekki keyft af þvf, — nei, þeim rnun meira
fje er varið til áfeingiskaupanna. Og þó menn
sjeu nú frekar en áður farnir að bligöa’st sín
fyrir að láta sjá sig ölóða á strætum og gatna-
mótum, þá er þó blóðferill Bakkusar ennþá
augljósari en svo, að mjcr geti viist rjett að
láta málið aískiftalaust eða að una við fram-
farirnar, svo hægfara sem þær eru.
Af þessum ástæðum verð jeg að vera mcð-
mæltur lögum, er banni algjörlega innflutníng
áfeingis til neyslu, og tilbúníng þess í land-
inu.
Andmælendur slíkra bannlaga færa fram að-
alega tvær ástæður máli sínu til stuðnings
1) Að slík bannlög sjeu ófrjálsleg, »rússnesk«,
að þau grípi svo djúft inn í prívatlíf og pers-
ónulegt frelsí roanna. 2) Að þau baki land-
inu tilfinnanlegan tekjumissi.
; Það er því aðallega þetta tvennt sem þarf
að mótmæla og leiða rök að, ef hægt er, að
þessar ástæður sjeu vanhugsaðar.
Við vcrðum allir að viðurkenna það, að lcjg
vor, sem náð hafa staðfestfngu þings og stjórn-
ar, — þíngsins, sem er samansafn bestu manna
og fulltrúa þjóðarinnar, — sjeu í raun og veru
rjettlát, hagvænleg og æskileg, þótt sum þcirra
virðist máske i fljótu bragði óeðlileg og ein-
stakir menn geti ekki fellt sig við þau. En
þó mun það svo, að flest lög, ef ekki öll,
grípa að meíra eða minna leyti inn í persónu-
legt frelsi manna, jafnframt því sem þau miða
til að efla heill1 þjóðfjelagsins; enda eru öll
lög ekki annað en takmarkanir á frelsi, sem að
meira eða minna leyti hefur verið misbrúkað.
Nefnum t. d. — Er það ekkí haft á frelsi
sportmannsins að mega ekki skjóta æðarfugl
eða hreindýr, þó hann komist í færi við það ?
Er það ekki band á frelsi afbrotamannsins að
mega ekki óhindraður láta stjórnast af tilhneig-
íngu sinni ? Er það ekki skerðing á frelsi að
mega ekki óstraffaður segja það um náúngann
sem manni býr i brjósti, ekki einusinni sann-
leikann? Hvað gjöra sóttvarnar lögin ? Fyr-
irbjóða allar samgöngur og loka vægðarlaust
húsum og hýbýluro manna hvernig sem á
stendur. Jú, — flest gildandi lög snerta að
meira eða minna leyti við persónulegu frelsi,
eingu síður en umrædd bannlög gcgn áfeingi
mundu gjöra það.
Er það frelsi að vera svo háður sfnum eigiu
tilhneigingum, að rnaður getur eigi neitað sjer
um þann hlut, sem maður þó sjer, að hefur
að eins skaðleg áhrif og afieiðingar? Er það
ekki að vera þræll sinna eigin ástríðna? Þar
eru ástríðurnar orðnar að lögum, sem mað-
ur hlýðir í blindni, »rússneskari« lögum, en
nokkrum þjóðarfulltrúa hefði getað hugkvæmst.
Allir — og þá ekki síst »forretningsmerm« —
óska þess, að þjónar þeirra sjeu bindindis-
menn. En bversu fáir eru það þó eigi, sem
vinna svo mikið fyrir heill s:na og.þjöna sinna,
að þeir gángi sjálfir í bindindi og_ gefi öðrum
með því gott eftirdæmi. Jeg man eftir aug-
lýsingu, sem stóð í seyðfirsku blöðunum lyrir
rúrr.u ári síðan ; þar var lýst eftir duglcgum,
æfðum og liprum verslunarmanni,honum boðin
vel launuð staða sem'forstöðumanni við vfn-
verslun. En skilyrði fyrir því, að umsxkjandi
feicgi stöðuna, var það, að hann væri bind-
indismaður. Þetta er sláandi scnnun
fvrir því, að áfeingisvinurinn viðurkennir það
sjalfur óafvitandi, a ð heimurinn laus við
brjálsemi Bakkusar væri ekki eins fullur af
ófarsæld, eins og hann nú er, a ð viðskifta-
Kfið ómeingað áfeingiseitrinu mundi þróast o ^