Bjarki - 14.02.1902, Page 1

VII, 6.
Eitt blað á viku. Verð árg.
borgist fyrir i. júlí, (er)endis
borgist fyrirfram).
3
4
kr.
kr
Seyðisfirði, 14 .febr.
PÓLVERJAR OQ ÞJÓÐVERJAR. í
—o—
DElL’cR UM ÞJÖBERNISRJETTINN.
—o—
Meðal Pólverja í Þýskalandi, Rússlandi og
/lusturríki hafa verið miklar æsingar nú á síð-
ustn tímum út af þjóðernisrjettindum þeirra.
Upjitökin eru í þýska fylkinu Posen.
j bænnm Torn var bafin pólitísk málsökn
gegn fjölmennum hóp af pólskum skólapiltum
0g í bænum Posen gegn pólskum stúdentum.
J>eir voru, hvorir um sig, sakaðir um svikræði
gegn föðurlandinu. Sökin, sem þcimvar gefin,
var sú, að þeir hefðu myndað leynifjclög til
viðhalds pólsku þjóðerni. Þetta var af þysku
dómstólunum álitið hegníngarvert og bæði skóla-
piltarnir og stúdentarnir dæmdir í fángelsi.
Skólapiltarnir voru einnig reknir frá skolanum
og þeir útilokaðir frá að halda námi áfram.
Stúdentarnir voru spurðir, hversvegna þeir hefðu
haldið fjelagsskap sínum leynilegum. Peii svói |
uðu: »Af því okkur er bannað að stofna fje- j
lög opinberlega, en við hinsvegar tundum hjá j
okkur laungun til innbyrðis fjelagslífs*. Peir j
bættu við, að þjóðerni þeirra væri fótum troð- j
ið mcð frekju og fyrirlitningu. Málsöknir þessar j
vOktu mikla eftirtekt, en þó» hafa þæi nu að j
niestu horfið í skugga þriðja málsins af sama j
tægi, sem nýlega er komið á flakk.
Til i april 1901 fór trúmálakennslan f :
skólunum í þýska Póllandi fram á pólsku. (Svo
er og enn í rússneska Póllandi.) En allt í
einu kom sú fyrirskipun, að eftir það skyldi
hún fara fram á þýsku. Skólabörnin kynokuðu
sjer í fyrstu við að svara spurningum barnalær-
dómsins og þylja bænir sínar á þýsku, og for-
eidrar þeirra hvöttu þau til mótstöðu. I il
þess að brjóta hana strax á bak aftur, gripu
kennararnir til gaunguprika sinnaog börðu þau
sem móti mæltu. í bænum Inowraslaw var
úngur skóladreingur fyrir þessar sak.r barinn
til óbóta. í öðrum bæ hjeidu margir kenn-
arar dreing meðan einn þeirra barði hann.
Líkt og þetta kom víða fyrir og vakti mikla
óánægju-
Yfirvöldin í smábænum Wreschen tóku sig
þá til og hugsuðu sjer að láta til skarar skríða
og gera enda á þessan þrætu allt í einu. 20.
maí voru allir kennarar hjeraðsins kallaðir sam-
an og í stað venjulegrar kennslu var ákveðið,
að þennan dag skyldi börnunum kennt að
hlýða. 14 pólsk fcöm, piltar og stúlkur, tfbru
sett í röð fiammi fyrir kennurunum og síðan
voru þau leidd, eitt og eitt í einu, inn í hlið-
arheibergi til að taka á móti refsingu. Fyrsta
barnið kom fram aftur með blóðuga fingur, en
hin ljetu sjer ekki bilt við verða og stóðu kyr
í röðinni án þess að vilja lofa yfirbót, og voru
siðan öll dregin inn og barin. En hljóðin
heyrðust út á göturnar og foreldrar barnanna
feingu njósnir um, hvað fram fór í skólanum;
þau þustu inn. Einkum voru konúrnar æfar.
Barsmíðarnar höíðu geingið svo lángt, að hend-
ur barnanna voru stífar: þau gátu ekki beygt
fingurna. Eitt af . börnunum var veikt fjóra
daga á eftir. Einn af drcingjunum hafði kom-
ist í svo mikla æsing, að hann stamar síðán
og heíur það ekki læknast. Enn eitt af börn-
unum fjekk gylliniæð og dó nokkrum dögum
á cftir.
Þegar konurnar komu inn í skólann, helltu
þær skömmum yfir kennarana, en ekki lögðu
þær hönd á nokkurn þeirra. Landráðið í
Wreschen ætlaði að leiða þessi móðgunaryrði
hjá sjer, en þegar prússnesku blöðin höíðu
gert málið að umtalsefni og sagt frá förkven-
fólksins í skólann, þá var höfðað máí. Sex af
konunum og nokkrir af feðrum barnanna voru
tekin föst og þeim stefnt fyrir dómstólinn I
Gnesen. Þeim var gefið að sök, að þau hefðu
truflað almennan frið og reglu, haft í hótun-
um við embættismenn meðan þeir voru að
gegna cmbættisvcrkum, eggjað til morða og
manndrápa, ráðist á opinbera bygging o. s.
frv. Verjandi þeirra bað um að ekkjan Wia-
setzka, sem átti að sjá íyrir sex börnum, yrði
látin laus, þar sem hún væri mikiðveik. Læknir-
inn staðfasti þetta. En málafærslumaður hins
opinbera heimtaði, að ekkert tillit væri tii þess
tekið og úrskurður rjettarins gekk honum í
vil- Fyiir rjettinum sagði ekkjan: »Það sem
við viljum er, að börn okkar læri trúarbrögðin
á pólsku, því annars getum við ekki beðist
fyrir með þeim.« Hún var dæmd’ í 2r/a árs
strángt fángelsi. Aðrir af þeim sem kærðir
voru ieingu álíka hegningu. Maður einn, sem
hafði leyft sjer að spaugast að barsmíði kenn-
aranna, var dæmdur í 2 ára fángelsi.
i’egar þessir dómar urðu kunnir, vöktu þeir
alstaðar megna heift meðal Pólvcrja. ] Var-
sjov og Lemburg rjeðust pólskir stúdentar á
hin keisaralegu þýsku sendiherrahús, glugg-
arnir voru brotnir og hinir keisaralegu merki-
skildir rifnir niður. En slfk tiltækj eru þeim
verst sem taka þátt í þeim. Hitt var meira
um vert, að víða, bæði í Prússlandi og nágranna-
löndunum, voru haldnir fjölmennir opinberir
fundir, sem víttu frarnferðið gegn skólabörn-
unum með hinum hörðustu orðum og mótmæltu
kröftuglega aðförum stjórnarinnar og dómstól-
anna. Einn af ráðgjöfum Ungara átti jafnvel
þátt í einu þesskonar fundarhaldi.
Henryk Sienkievvics, sem nú er frægastur
rithofundur á pólska túngu, hefur gerst tals-
maður þeirra, sem ránglætinu eru beittir, írammi
fyrir þjóðum Norðurálfunnar og geingist fyrir,
að samskot voru hafin handa þeim. Hann hef-
ur gefið út opið brjef sem lýsir rángsleitninni.
Sjálfur hefur hann gefið i’oo kr, Bærinn Lem-
Uppsögn skrifieg, ógiid nema komin
sje til útg. fyrir 1. okt. og kaupandi
sje þá skuldlaus við blaðið.
1902,
berg hefur gefið 1000 kr. Stórmarskálkur
Galiziu, S. Badeni greifi, skrifaði fyrstur á sam-
skotalistann.
í desember í vetur var þeirri spurningu
vikið að kanslaranum í þýska þinginu, hvort
Þýskaland hefði ekki feingið ámæli fyrir þessi
mái i útlöndum og, hvort þau hefðu ekki
rýrt álit ríkisins. Hann svaraði neitandi kvað
útanríkismálaráðgjafa bæði Rússlands og Aust-
urnkjs hafa afsakað spellvirkin á bústöðum
þysku sendiherranna og hefðu þeir látið gera
v!ð merki-sskildina á sinn kostnað, þ. e. á
kostnað Rússlands og Asturríkis
Þessi grein er dregin út úr .itgerð, sem
dr. Georg Brandes hefur skrifað um málið
Hann bendm á, að í nafni enska þjóðernisins
æs. Chamberlain Einglendinga til áframhaids á
Buastriðinu. Emgin þjóð skammi F.inolcnd-
mga fyrir það stríð cinsog Þjóðverjar. Og kjarn-
mn í skammyrðunum sje, að hjer sje smáþjóð
sem berjist fyrir þjóðerni sínu, kúguð með
ofu.efli, En ekk, kúgi Þjóðverjar síður danska
þjoðernið , Sljesvík, hið fransba í Elsass og
hio pólska í Pósen. Og Pólverinr -q
yfir í)essarl aðferð Þjóðverja. -En Galizíu
hafa þeir ráðm. Þar er * ennslags þjóðerni,
polskt og ruthcnskt og nokkurnveginn jafn-
fjolmennt báðu megin. En þarna beita Pól-
vcrjar gegn ruthcnska þjóðerninu alveg hinu
sama, sem Þjóðverjar gegn pólska þjóðerninu.
Pólverjar viðurkenna þar ekki aðra túngu en
pólsku og ruthenskir aiþýðuskólar eru þar
jafnvel ekki til, svo að fjöldi landsbúa er
hvorki læs nje skrifandi.
PÓLITÍSKUR FUNDUR.
—o—
Á þriðjudaginn var haldinn hjer fundur til
að rceða um stjórnarskrármálið, og höfou þeir
Jóhannes Jóhannessrn sýsiumaður, Jón í Múla
og Skafti Jósefsson ritstjóri boðað til h:.ns,
mest fyrir áskorun frá stjórnmálasamkomulags-
nefndinni á Akureyri. Alimargir sóttu fund-
inn, bæði hjer úr kaupstaðnum og utan úr firð-
inum.
Fundarstjóri var kosinn Jóh. Jóhannesson
syslumaður og skrifari Þorst Gísiason ritstjóri.
Umræður urðu töluverðar. Jón í Múla tók
fyrstur til máls og lýsti stefnum þeim og tii-
logum sem nú væru á gángi í málinu. Hann tók
frumv. frá ’8g lángt fram yfir allar aðrar breyting-
artill. sem framhefðu komið og Lgði tii (sjá fund-
rályktunina 2 og 3, og) »að fundurinn vildi skjóta
til yfirveguqar góðra manna, hvort ekki.sje rjett
að gera nú þegar þessar kröfur á alþíngi í sumar
og koma þeim þannig sem fyrst á lögskijjaðan
hátt til alvarlegrar íhugunar stjórnarinnar.*