Bjarki - 27.02.1902, Síða 2
2
er aftur auðsjeð, að til þess að þekkjast hinu-
megin grafarinnar verða mennirnir að vera hin-
ir sömu eða mjög líkir því sem þeir voru í
þessu lífi. En hvernig eigum vjer að hugsa oss
það þegar betur er að gáð? Finnur t. d. móð-
irin sem missti úngbarn sitt það aftur með
sama brosandi barnsandlitið, sem hún þekkti
og elskaði hjer á jörðunni, eða hefur barnið
vaxið í tóstrinum hinumegin grafarinnar, og
hvernig fer hún að þekkja það og halda sín-
um fyrri tilfinningurn fyrir því óbreyttum? Eig-
um vjer að hugsa oss að henni verði fært barn-
ið þegar hún kemur í ríki hinna dánu og skýrt
frá því, að þetta sje nú litla barnið sem hún
missti fyrir laungu síðan. Tveir ástvinir skilja
í blóma Hfsins. Sá sem eftir lifir eldist og
breytist og verður næstum því annar maður
áður en hann skilur við þennan heim, ellihrumur
og saddur lífdaga. Hvernig á nú að hugsa
sjer endurfund þessara vina? Hefur sá, sem
fvr dó, einnig eldst og hrörnað, eða verður
gammalmennið aftur að úngling? Jeg býst
við, að sumum þyki þessar spurningar barna-
legar, en jeg get látið þá vita það, að þær eru
eftir suma af heimsins frægustu spekingum.
Hjá guði er eigi að tala um elli eða æsku, og
útlit allra breytist, því í stað iarðneska Hkam-
ans kemur æðri og fullkomnari dýrðarlíkami!
Þetta skýrir ekki málið minnstu vitund. Ef
vjer eigum svo gersamlega að breytast þá er
óskiljanlegt, hvernig sambandið verður milli
þessa heims og hins og. hvernig endurminning
og endurþekking á að eiga sjer stað. Allt
ber að sama brunni : Til þess að þetta sje
mögulegt þarf guð að gera óskiljanlegt krafta-
verk.
Um þetta efni skrifaði þýzkt skáld dálitla
sögu og var rætt um hana af prestum og
öðrum kennimönnum heilmikið án þess að
nokkrum tækist að gera málið Ijóst,svo menn
skulu eigi halda að það liggi alveg laust
fyrir.
Hugsum vjer nú iífið halda áfram til eiiífð-
ar, þá vaknar ósjálfrátt fyrir oss spurningin:
Hvaða innrhald getur það endalausa líf haft,
sem sífellt fuiir.agi sálum mannanna og gjöri
þá sæla? Kristna trúin talar mest um að því
sje varið til þess að lofa og vegsama guð, en
fyrir mannlegum sjónum virðist það únd-
arlegur tilgángur alls hins skaj aða að sýngja höf-
undi alls hins skapaða lof og dýrð um allar aldir.
Það sýnist r.a:síum því hjc-gómlegt, og hvernig
slíkt ætti að gjöra rr.annanna eyrðarlausu sálir
sfclar, er óskiljanlegt.
I.itrm vjer á málið frá annari hlið, þá er
annað iíf eða endirnark þess ástand, þar sem
allt befur náð þeirri fullkomnun, scrn hugsan-
leg er. Þá verður öll breyting, smá og stór,
hvernig scm hún er hugsuð, tii hins verra, því
hinu æðsta er náð. S kt bi eytingarlaust, stein-
gjört sæluástand er óhugfanlegt sem líf eða
meðvitund, því hvortvcggja það byggist á
breytingunni. það verður þar.nig hinn djúþi,
meðvitundarlausi eih'fi|friður -— »Nirvana«, cins
og surr.ir Ruddistar hugsa það.
Filíft starf og eilífa framföir er hcldur eigi
auðið að hugsa sjer, því bæði byggist það á
þvú, ;.:ð hinu æðsta takmarki sje eigi náð, og
að sífellt sje við ófullkomleikann að berjast —
og svo hlýtur eilífðin að úttæma alla mögu-
.leika, annars væri hún eingin eilífð, Eilífðina
getum vjer tæpiega hugsað oss á annan veg
en hreifingalausan fiið og hvíld.
Af því að tiúin á ar.nað h'f stendur í nánu
sambandi við trúarbrögðin, hafa ótal menn,
einkum prestar, leitað allra bragða til þess að
sanna sitt mál um það, að bæði sje annað líf
til og þarnæst, að því sje einmitt þannig varið
eins og kreddurnar kenna. Flestar af þessum
sönnunum hafa minna en ekkert gildi sökum
þess að blandað er saman analógf og íden-
títeti (líking og samieik). Sá sem einna ber-
ast hefur fallið í þessa snöru er hinn alþekkti
rithöfundur H. Drummond.
Sem dæmi slíkra fánýtra sannana er hin al-
gejnga samlíking um jurtirnar sem deyja eða
sýnast deyja að vetrinum en lifna aftur að vor-
inu. Dauðinn ætti þannig að vera vetrarfrost-
ið og lífið eftir þetta næsta sumarið með sín-
um nýja jurtagróðri. Menn gleyma, að fyrst
og fremst lifna aldrei þærjurtireða þeir jurta-
hlutar, sem visna og deyja, heldur koma nýir
í stað hinna gömlu, ný kynslóð eftir þá sem
döu og urðu að moldu — þar næst væri það
eingin sönnun, þó svo væri með jurtirnar, sem
ekki er, fyrir því, að eins hlyti mannlífinu að
vera varið.
Sannanir andatrúarmanna, sem segja að aft-
urgaungur, reimleiki, svipir dáinna og fieira í
þá átt, sjeu sannaðir viðburðir, hafa miklu
meira gildi en allar aðrar. Þær eru þó, enn
sem komið er, á svo veikum rökum byggðar
að þeim er varlega trúandi. l'að mun óhætt
að fullyrða það, að til^þessa veit eínginn mað-
ur með fullri vissu, hvort annað líf eftir þetta
er til, þaðan af síður hvernig það er. Hvað
sfðar kann að uppgötvast er öSlum huiið, en
ekki er óhugsandi að eftirkomendur okkar komist ]
leingra áleiðis eo erðið hefur til þessa.
3. ER OSS NALÐSYNLEGT AÐ TRÚA
Á ANNAÐ LÍF?
Alitaf er dánarfregnin sorgarsaga, ekki síst
i egar þeir skilja, sem heitt unna hvorir öðr-
um. En það megið þjer vera vissir um, að
ekki bera þeir betur slíkan aðskilnað, sem á
annað líf tiúa og öil þess gæði, heldur en hin-
ir, sem vantar sannfæringuna um bað. — þjer
megið einnig vera vissir um það, að eins ein-
arðlega, eins auðmjúklega og eins karlmannlega
bera þeir oft og einatt allt lífsins böl og mæðu.
Professor Clifford minnist á þetta í æfisögu
sinni á þessa leið : »Því fer fjærri að jeg vilji
gjöra lítið úr von margra manna um annað og
betra líf eftir þetta og huggun þeirri sem henni
er samfara, en jeg vil taka það frarn hreinskiln-
islega, þeim ti! áminningar og viðvörunar sem
ímynda sjer að kiikjukenningarnar sjeu hinneini
sæluvegur, að það eru þær í raun og veru
alls ekki eftir minni reynsiu. Mörgum hættir
við að gleyma því að fjöldi rrianna og jafnvel
kvennmanna gelur borið byrðar og böl lífsins
og einnig skelfingu dauðans, þó ekkert hafi
þeir annað fyrir augum en mannlegan göfug-
leik, bróðerni við sína meðbræður, mannlegan
ka:rleika til þeirra og Iskyldurækni í störfum
sínum, þrátt fyrir það þó þeir ekki styðjist
við neitt töfraljós sjerstakrar opinberunar eða
eilífrar tilveru. Jeg hef þckkt mann sem ekki
vildi neitt um annað líf hugsa og kvað slík
heilabrot vera gagnslaus og þýðingarlaus, því
um það gæti einginn neitt vitað, cn það var
þó maður, sem var hinn mesti starfsmaður,
vildi ekki vamm sitt vita og þar á ofan leit
á lífið með stakri bjartsýni. Jeg get borið um
það, að aldrei þekkti jeg mann sem mat li'fið
meir og óttaðist dauðann minna. Honum varð
oft að orði setningin eftir heimspekinginn
Spinoza : »Skynsamur maður hugsar um eing-
an hlut jafnlítið og dauðann«, og hann lifði
bókstaflega eftir henni.
Þetta sjá beir!
I.æknar sjá óhraustleik manna, lögfræðingar
fúlmennsku þeirra, en prestarnir flónskuna.
(Schopenhauer.)
Ljós mannkynsins.
Mönnum er aðeins eitt Ijós gefið til þess að
varpa birtu yfir allar dimmar ráðgátur, eins
opinberunina sem annað. Það er ljós s k y n-
s c m i n n a r.
(Biskup Butler.)
Akureyri 12. feb.: Frostin hafa verið
hjer mjög mikil, allt uppað 230 C. Síidarafli
þessa dagana töluverður uppum ísinn á poll-
inum, en mest er það millisíld og smásíld.
Hafísjakar sjást hjer innanað og mun sá hvíti
þá ekki vera lángt írá. Stiilingar eru nú þessa
dagana, en voru hjer ekki síðustu viku, því þá
voru vondar hríðar, frá þriðjudegi, 4. þ. m. til
laugardaginn 8., en þá birti upp.
Eftir að þetta er skrifað hefur komið sendi-
maður sendur af kaft. Arnesen, og skýrir hann
frá, að Egill sje innifrosinn á Siglufirði og haf-
þök þar fyrir utan. Farþegar búast við að
koma hingað landveg, greiði ekki úr þessu
fljótlega. Farþegar eru E. Eaxdal, Sigtrygg-
ur Jónsson írá Espihóli, Carl Schiödt og netja-
úthaldsmenn hans.
Hollandsdrottníng giftist, eins og
kunnugt er, fyrir nokkrum missirum þýskum
prinsi. Hún var þá kornung, lítið yfirfermingar-
aldur. Hjónabandið hefur ekki farið sem best.
Það er sagt að prinsinn hafi verið mjög skuld-
ugur en drottingin hafi neitað að borga skuld-
hans. I vetur ienti þeim saman í þrætu mcð-
an stóð á máltíð í höllþeirra. Drottning byrj-
aði, en prinsinn reiddist og svaraði henni skæt-
ingi. Hann hafði verið töluvert drukkinn.
Kammerherra drottningar gaf sig þá frarn í
þrætuna og ætlaði að' setja ofaní við prinsinn,
en hann bauð honum einvígi. Þeir börðust
með korðum strax og máltíðinni var lokið,
kammcrberrann særðist Og var fiuttur á sjúkra-
hús. Annar maður úr hirðinni gaf sig þá einn-
ig fram í málið, átti einvíg við prinsinn og
særðist lika, en þó minna.
Utlend blöð fiytja lángar greinar um þessi
mái. Svo er að sjá sem þau drottning og
maður hennar hafi ekki botðað saman um tíma
eftir þetta, því síðustu frjettaskeytin skýra frá
því, að nú sje farið að draga saman með þcim
aftur og þau sjeu farin að borða bæði við
sam borð.
Marconi. 1 sunnanblöðunum er skýrt
frá því, eítir enskum blöðum, að Marconí hafi
nú tekist að senda þráðlaust hraðskeyti þvert
yfir Atantshaf, frá St. John á Newfoundlandi
til Cornwallis á Einglandi. Það fylgir fregn-
inni, að rafmagnsbylgjurnar fari ekki í lárjett-
um línum út frá vjelinni, einsog áður var ætl-
að, heldur í boga, eftir jarðbúngunni. Þess-
vegna hafi nú tekist að senda hraðskeytin svo
lánga leið. Ennfremur segir Marconi, að sjer
hafi nú tekist að einángra svo skeytið, að því
verði ekki náð nema af hinurn rjetta viðtak-
anda.