Bjarki - 14.03.1902, Síða 1

[ Eitt b!að á viku. Verð árg. 3 kr.
VIL 10. I borgist fyrir 1. júlí, (erlendis 4 kr
borgist fyrirframl.
t
Kvennfjelagið „KVIK“ býðnr stúlku- I
börnum (9—14 ára) ókeypis tilsögn í handa-
vinnu, sjerstaklega saumaskap og prjóni. Þeir
foreldrar, sem sinna vilja þessuboði, eru beðn-
ir að snúa sjcr fil Jóninu Gísladóttur á Fjarð-
aröldu ogSigfried Dahl á Búðareyri, fyrir 20.
mars n. k.
Spiritisme (andatrú).
Fyrirlestur í bindindishúsinu á sunnudaginn
kl. 5 síðdegis. Allir inn boðnir. D. Östlund.
COOCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO&OO ÓO
Skandínavar i Norðurameríku.
— O--
Þessi grein er dregin út úr bók H. Cawlings
um Ameríku.
Alls munu nú vera í Norður-Ameríku álíka
margir Norðurlandabúar og íbúar eru í kon-
úngsríkinu Danmörk. I Bandaríkjunum eru þeir
fjölmennastir í norð-vestur-ríkjunum, Wisconsin,
Blinois; Jova, Minnesota og Dakota. Arið 1882
fiuttu yfir 100,000 manns samtals frá Norður-
löndum til Ameriku, flest úngt fólk, karlar og
konur. Gömlu löndin höfðu- kostað uppeldi og
menntun alls þcssa fólks. Hver hreppur, hver
borg og bær, jafnvel hvert heimili bar menjar
þessara stórkostlegu vesturflutninga.
Það eru Skandínavar sem skapað hafa hina
miklu kornyrkju í norð-vestnr-ríkjunum. Þeir
sem ckki þekkja hana, geta einga hugmynd
gert sjer um þýðingu þeirra fyrir Norður-
Ameríku. Þúsundum saman sitja nú Norður-
landabúar, sem komu vestur með tvær hend-
ur tómar, þar á óðalsjörðum sínum sem vold-
ugir borgarar. Aðalsbrjef sfn hafa þeir sjálfir
skrifað.
Fyrstu innflytjendurnir til Ameríku frá Norð-
urlöndum komu frá Noregi á árunum 1820—25
og settust að í hjeruðunum kringum Rochest-
er. Næsta áratug var ekki mikið um vestur-
flutninga og 1850 eru ckki nema i8oooSkand-
ínavar í Norður-Ameríku. 10 árum síðar eru
þeir orðnir 72,000. Svo stöðvaðist innflytjenda-
straumurinn meðan á borgarastríðinu stóð, en
þegar því var iokið jókst hann aftur stórum.
Á árunum 1880 — 85 fluttu alls 3525334
Skandínavar vestur, næstu fimm ár 304,361.
Síðan hafa vesturfarirnar farið minnkandi; 1894
fluttu jafnvel fleiri heim að vestan, en vestur.
Naesta ár fóru aftur á móti 26,852 Skandínavar
vestur Og síðan hefur talan fremurfarið hækkandi
en lækkandi. «Norð-vestur-ríkin þurfa enn að
fá milljón af Skandinövum,« segja Ameríku-
menn.
Eftirfarandi tölur sýna hlutlallið milli vestur-
flutninga frá Norðurlöndum og öðrum löndum
Norðurálfunnar síðustu 25 árin:
Frá Einglandi, Walcs og Skotlandi haía flutt
1 >621,624, eða 16 af hundr. at öllum innflytj-
e*dum til Noriur-Ameríku.
Seyðisfirði, 14. mars.
Frá Irlandi 1,334,635, eða 13 af hndr.
Frá Austurríki, Þýskalandi og Hollandi sam-
tals 3,078,469; eða 29^/g af hndr.
Frá Belgíu, Frakklandi, Italíu, Spáni og
Portúgal samtals 877,634, eða ST/3 af hndr.
Frá Bæheimi, Úngarn, Pollandi, Rúmeníu og
Rússlandi 986,676, eða 9T/2 af hndr.
Frá Norðurlöndum 1,151.210, eða II1/3 af
hndr, af öllum innfiytjendum til Norður-Ameríku.
Innflytjendastraumurinn hefur því ver-
ið lángmestur til Norður-Amen'ku frá hin-
um germönnsku, eingilsaxnesku og keítnesku
þjóðum, en miklu minni frá hinum rómönsku
og slavnesku þjóðum.
Það voru grassljetturnar í norð-vestur-ríkjun-
um sem einkum löðuðu Norðurlandabúa til sín;
fl/10 hlutar þeirra feingu sjer strax land til
ræktunar. Á því svæði sem íyrst var byggt í
Jowa, Minnesota og Dakota geta menn ferð-
ast 300 mílna veg samhángandi um landeignir
tómra Skandinava. Ameríkumenn telja Þjóð-
verja og Skandínava bestu innflytjendurna og
þó ef til vill Þjóðverja betri. Þó viðurkenna
þeir að Skandínavar sýni mestan áhuga á
stjórnmálum. Framanaf fylgdu Slcandín-
avar mestmegnis repúblikska flokkinum. Síðan
hafa þeir skifts milli flokkanna. í Jowa og
Norður-Dakotayfirgáfu þeir repúblikska flokkinn
allt í einu þegar hann tók þar að sjer að
koma fram bannlcgunum gegn áfeingi. Þræt-
urnarmilli »silfurmannanna« og »gullmannanna«,
sem stóðu nú fyrir nokkrum árum, skiftu þeim
einnig milli flokkanna.
1 stjórnmálum eru það Norðmenn sem mest
hafa látið til sín taka af Norðurlandaþjóðum í
Ameríku. Sá maður þeirra sem mcstum frama
hefur náð er Knútur Nelson, húsmannssonur,
sem fluttist vcstur frá Norcgi á barnsaldri með
móður sinni bláfátækri. 1882 var hann kos-
inn á sambandsþingið í Washington. Síðan
varð hann landstjóri í Minnesota og meðlimur
í öldúngaráði Bandaríkjanna. Þetta eru hin
æðstu völd sem nokkur maður getur náð í
Ameríku, sem ekki er þar innfæddur.
H. Cawling kveðst hafa spurt hann að, hvern-
ig á því stæði að Norðmenn hefðu náð æðri met-
orðum scm stjörnmálamenn en bæði Danir og
Svíar. Landstjórinn svataði: »Ástæðan ætti
að vera sú, að við Norðmenn værum duglcgri
en bæði Danir og Svíar. En svo heimskir
erum við ckki að hugsa slíkt. Ástæðan cr
sú, að í Noregi er ekkert hirðlíf. Við höfum
ekki vanist við að horfa á einkennisbúninga,
ekki vanist á að beygja okkur og »bukka«.
Við höfum sömu hugmyndirnar um vinnuna og
Ameríkumenn. Þegar danskur maður kemur
inn til mín, hneigir liann sig djúpt og segir:
»Afsakið, herra landstjóri, að jeg geri yður
ónæði!« Þegar sænskur maður kemur inn
staðnæmist hann fram við dyr og gleymir er-
indi sínu af tómri kurteysi. En Norðmaðurinn
Uppsögn skr ifleg, ógild nema komin
sje til útg. fyrir 1. okt. og kaupandi
sje þá skuldlaus við blaðið.
1902.
sparkar hurðinni upp og segir: »Góðan dag-
inn, Knútur!« Svo getur verið að hann spýti
á gólfið og leggi fæturna u] p á borðið hjá
mjer, en hann talar við mig eins og sá mað-
ur, sem jeg á virðingu mína að þakka. Hann
er nærri því enn ameríkskari en Ameríkumaður-
inn sjálfur og það þurfa útlendingar að vera
til þess að komast áfram í Ameríku!«
Svo virðist sem mörgum þeim gángi bcst
að komast áfram í Ameriku sem koma þángað
án peninga og án menntunar, mönnum sem
ekkert hafa að þakka fyrra föðurlandinu, en
allt hinu nýja. Verst h'ður þeim flokki innflytj-
endanna sem andíeg bönd binda við gamla land-
ið, hinum svokölluðu »menntuðu mönnum.«
Þeir menn sem koma vestur með mikið af
evrópiskri menntun verða sjaldan ríkir; þeir
sem koma þángað með eignir missa þær oft
áður en þeir hafa lært, hvað til þess útheimtist
að græða í Ameríku. Allt er þarna svo nýtt
og ólíkt hinu í gömlu löndunum. Sá sem
flytur vestur sem skósmiður getur orðið þar
skraddari Og skraddarinn aftur skósmiður.
Slíkt samræmi í atvinnunni hjer og þar eins og
þegar norskur hríngjari fiutti til Chicago og
varð þar úrsmiður, er jafnvel sjaldgæft. Járn-
smiður, sem flutti vestur frá Kjöge,hafði steðjann
sinn ,með sjer, hjelt að ekki væri hægt að ta
þar góða steðja, en þegar þangað Jrom varð
fiann þjónn á veitingahúsi. Hann þurfti aldrei
steðjans með. Nú sem stendur er hann skegg-
rakari.
R. B. Anderson segir svo frá fyrsta land-
námi Norðmanna í Bandaríkjunum, sem nokk-
uð kveður að : »Fyrsti hópurinn af Norð-
mönnum, sem kom til Amen'ku, kom frá Staf-
ángri 1825. Þeir voru 42 alls, karlar og kon-
ur. Foringi farariþnar var Lars Larsen frá Stav-
ángri; hann hafði áður verið herfángi Einglend-
inga og hafði á þann hátt kynnst töluvert ensku
máli. En orsök lararinnar var annar maður
frá Stavángri, Kleng Pedetsen. Hann . hafði
dvalið nokkur ár vestra, en kom heim aftur
og lofaði Iandið mjög. Þá keyfti Lars I.arsen
skútu, sem »Restaurationen« hjet, fermdi hana
járni og ljet í haf frá Stavángri 4.. júlí 1825 á
leið lil Ameríku, með 42 menn innan borðs.
Þeir lentu í sjóhrakningum vestanvið Eingland
og hleyftu þar inn í litla höfn, sem Lisett.heitir,
og láu þar einn dag. Þar fóru þeir að versla
við landsmenn og seldu þeim brennivín. En
þegar þeir komust að, að þetta væri ólöglegt,
álitu þeir rjett að hafa þarna sem stytsta dvöl
og bíða ekki lögreglunnar; þeir settu því aft-
ur upp segl og hjeldu vestur á bóginw. En
ferðin gekk ekki sem best, því næst hafa menn
spurnir af þeim suður á Madeira. Áður en
þeir lögðu þar til hafnar fundu þeir rekandi á
sænum ámu fulla af víni. Þeir höfðu náð henni
upp til sín, gerðu sjer veisiu og drukku sig
allir fulla. Skútn þeirra rak inn á höfnina án