Bjarki - 21.03.1902, Blaðsíða 2

z
Norðmanna Hka, auk þess sem það hefur í
broddi fylkingar barist fyrir stjórnmáfastefnu
vinstriflokksins. Hörup hefur því verið einn
af aðalforingjum flokksins, þótt ekki sæti fiann
á þingi hin síðustu ár, og þótti sjálfsagður í
hið nýa ráðaneyti, þegar flokkurinn tók við
völdum síðastliðið sumar.
Pólitiskar ritdeilur hafa verið höfuðstarf Hör-
ups frá því hann var úngur. Og í þeim átti
hann eingan sinn jafningja meðal Dana, og sjálf-
sagt ekki þótt víðar væri leitað. Hann var
framúrskarandi stílisti, andrtkur, skarpur og
biturhæiinn. Blaðamennsku sína byrjaði hann
við »Morgunblaðið<, sem nú er fyrir laungu
dautt, en var fyrsta vinstrablaðið sem út kom
í Khöfn í’að byrjaíi að koma út haustið 1873
»á vondum pappír, illa prentað, án augiýsinga
og án áskrifenda, án alls sambands við h'ifuð-
staðinn,* segir E. Brandes í grein, sem hann
skrifar um Hörup látinn. »það var ekki keyft
á veitingastöðum borgarinnar og fæstir Khafn-
arbúar höfðu hugmynd um tilveru þess«. Kaup-
endur þess voru bændur, og sjö fyrstu árin
náði það ekk' 2000 áskrifendum. t’að var
málgagn Bergs vinstrimannafo'-ingja og kallaði
sig »aðalmálgagn hins sameinaða vinstriflokks*.
Hörup var ekki ritstjóri blaðsins og nafn hans
sást ekki á því, en hann hafði fasta atvinnu við það
og skrifaði stjórnmálagreinarnar, bæði innlendar
og útlendar. Arslaunin voru £200 kr. I þess-
um greinum hans er fyrst fyrir alvöru í Khafn-
arblaði ráðist á stefnu hins svonefnda þjóð-
frelsisflokks, sem þá rjeð öllu í Danmork og
hjelt völdum þángað til sfðastliðið sumar.
1876 var Hörup kosinn á þir.g. Vinnstri-
flokkurinn var þá fámennur. Skömmu síðar
kærði flokkurinn ráða.neytið. Hörup var lög-
fræðingur og var honum því falið að færa mál-
ið. Menn vissu frá upphafi að málið mundi
tapast, eins og líka varð. En Hörup vann sjer
álit fyrir rrálfærsluna, og þó er þetta hið eina
mál sem hann hefur fiutt á æfi sinni, Hann
var þá 36 ára.
1880 varð Hörup ritstjóri Morgunblaðsins,
cn meðútgéféndur hans voru Berg og E. Brandes.
Hinir ýngri rithöfundar og menntamenn, sem
fylktu sjer undir merki G. Brandesar, höfðu
þá tekið höndum saman við stjórnmálamenn
vinstrimanna. Flokkurinn efldist nú stöðugt,
en jafnframt kom í hann tvfskinnúngur. í’eir
sem fylgdu kenningum G. Brandesar í bók-
mennturn og trúmálum voru kaliaðir evrópiski
fiokkurinn. Þeir þóttu óþjóðlegir og voru mjög
hataðir. Berg og Hörup urðu ósáttir og útúr
því hætti Morgunbiaðið að koma út. En 1884
var »Pólitiken« stofnuð sem málgagn evrópiska
flokksins og stetnu Hörups í stjórnmálum.
Hörup varð ritstjóri blaðsins og var það síð-
ap þángað til hann tók við ráðherraembættinu
í fyrra, en jsá varð E. Brandes ritstjóri blaðs-
ins.
Blaðið »Po!itiken« hefur haft mjög mikí! á-
hrif í Danmörk og cinkum Khöfn. Hörup sat
stöðugt á þingi frá 1876 til 1892 og hafói þar
mikil áhrif eftir að vinstriflokkurinn efldist.
Sömuleiðis var annar aðalstarfsmaðurirjn við
blaðið, E. Brandes, leingi þingmaður. Blað
þeirra varð því aðalmálgagn vinstriflokksins.
1892 miísti Höruj) kjördæmi sitt fyrir Alberti,
sem nú er Islandsráðgjafi. Hann var einnig
vinstrimaður, en fyigdi þá hinum svokallaða
samkomulagsflokki, sem vildi sætta vinstri-
menn og hægrimenn, en síðan hvarf úr sög-
unni. Auk þessa hefur »Politiken« rutt braut
fyrir nýrri bókmenntastefnu í Danmörk, þeirri
sem kennd er við dr. G. Brandes. Hún hefur
nú algerlega unnið sigur, eigi síður en stjórn-
málaskoðanir vinstriflokksins. Aðalritdómari
b aðsins hefur venð E. Brandes. Þá hefur
»Politiken« verið vantrúarblað Dana. hefur stöð-
ugt flutt grcinar þess efnis og halt mikil áhrif
í þá átt að útbreiða frjálsiegar skoðanir á’rú
armálefnum. Aðalmcnnirnir fyrir þeirri stefnu
blaðsins hafa verið Brandesarnir o. fl.
Nú hefur »Politiken« um 20,000 áskrifendur
og Hörup var 4 síðari árvun oríinn efnaður
maður.
Hann var uppalinn úti á landsbyggðinni og
var skólakennarasoa. Hann var alltaf fyrst og
fremst bændavinur ög hafði alltaf meiri mætur
á sveitalífinu en böfuðstaðarlífinu, þó hann væri
ritstjóri að fjöllesnasta biaði K'áupmannaliafnar
á síðari árum. Fyrir nokkrutn árum keyft.i hann
búgarð úti á landsbygðinni og k,vað hafa ku.rn-
að best við sig þegar hann var þar. Hörup
ferðaðist aldrei útfyrir iandamæri Danmerkur
og má það heita einkennilegt.
*
* %
Lík Hörups var brent 2.3. f. m Engir
kirkjusiðir fóru þar frain og einginn prestur
talaði yfir kistu hans. Eo útför hans er cin-
hver hin tjölmennasta sem menn muna í Kböfn.
Aðairæðuna yfir kistunni bjelt stjórnarráða-
neytisformaðurinn, I»em\tzer. Aðrir sem ræður
fluttu voru: Herrnann Tríer, Octavius Hansen,
Sören Jc-nsen, Oscar Johansen, Ove Rode,
P. Knudsen, flutti kveðju frá jafnaðarmönnum,
og loks E. Brandes. Hann sagði meða! ann-
ars : »Orð Hörups flugu eins' og herörvar um
landið .... þau kómu ekki í cinkennisbún-
ingi; þau komu í heimaunnu vaðmáli, en sem
spunnið var í eins og í fmasta silki..............
Ilann hefði átt að skrifa iög okkar. Þau hefðu
þá að líkindum orði-ð færri en þau nú cru, en
þau hefðu orðið mannúðlegri gagnvart hinurn
veiku Og smáu . . . Pegar hann dó var eins
og þúsujid járnklæddir rnenn hnigu f.il jaið-
a r . . . .«
Eingland — Japan Þessi ríki hafa nú
gert samband sín í rnílli, án efa til þess að
standa á móti vaidi Rússa í Aslu. Heistu at-
riðin í samningunum eru :
1. Ríkin eru ásáttum afi gæta hagsmuna sinna
sameiginlega, ef önnur ríki gera tilraun til að
skerða þá, eða ef ófriður kemur upp í Kína
eða Korea, sem annaðhvórt ríkið eða bæði
verða að taka frain í, til að vernda rjcttindi
þegna sinna.
2. Ef annað hvort ríkjanna lendir í stríö við
eitthvert þriðja ríkí, þá skal hitt alls ekkert
taka fram i þau mál og stuðla eftir megni að
því að önnur rílá gerí það ekki heidur.
3. Ef eitt eða annað ríki síæst í lið með
fjandmönnum annarshvors þessa ríkis, þá skal
hitt koma til hjálpar og þau skulu bæ.ði taka
þátt í stríðinu og bæði semja friðarskilmál-
ana.
4. Hvorugt ríkið má gera samninga við
önnur ríki, er komið geti í bága við eitthvað
af því sem að framan er sagt, nema það hafi
áður fcingið samþykki hins.
5. Stjórnir ríkjanna eru hvor um sig skyld
til að aðvara hina, cf eitthvað kemur fyrir
sem varðað getur innihald þessara samninga.
6. Sa mningúr þessi er í gildi oæst 5 ár. Ef
annaðhvort ríkið á þá í stríði, er samningur-
inn í gildi þángað ti! þvf stríSi cr lokið og
friðarsamningar gcrðir.
Vatn til eldsneytis »’ýsk blöð segja
þá fregn, að cfnafræðingur í Hamborg, dr,
Kar! Fiez, báfi fundið npp efni, sera hann
biandar saman við algeingt vatn og framleiðir
með því vökva, sem vart þekkist frá steinolíu.
Þennan vökva má nota bæði á lampa og í hit-
unarvjeiar. Ljósið af honum er hvítara og
sterkara en steinolíuljós. I Lundúnum þpjur
myndast fjelag scm tekið hefur þessa uppfunda-
íng að sjer.
Triest. Uiii iniðjan, fyrri mánuð gerðu
verkamenn i Triest uppþot. Ástæðan var ó-
ánægja milli kyndara í gufuskipum og útgerðar-
mmuanna. Ailt verkafólk sem við skipin
vann tók málstað kyndaranna og lagði niður
vinnuna. 30 -40,000 manns tók sig upp og
fór um götur borgarinnar með hávaði og
krafðist að iátið væri að vilja kyndaranna.
Herdeild var send til og átti að tvístra fólk-
inu, en það kastaði móti herliðinu grjóti og
öllu sem hönd varð á fest. Stúlka ein gekk
að yfirmanninúm og sló hann í andlitið me.ð
regnhlíf, en hann bar sverð fyrir sig, hjó eft-
ir henni og særði hana í brjóstið. 15 mönn-
um var skipað að skjóta á hópinn. Það var
gert og níu manns ijellu, en þrjátíu særðust
’hættulega.
Barcelona. Það lítur út fyrír borgara-
stríð á Spáni. Upptök óeyrðanna eru í Barcel-
ona, en þaðan hafa þær breiðst út. Hervörð-
ur cr settur um ýmsar borgir. Ekkert sjer-
stakt tilefni er til öeyrðanna, en almenn óánægja
er með stjórnarfafið yfir höfuð. Bardagar eru
daglcga milli herliðsins og uppreistarmanna, en
mannfall hefur lítið verið.
Georg Brandes varð sextugur 4. þ. m.
Hann var þá staddur í f’aris. Þennan dag
fjekk hann fjölda af harningjuóskum frá ein-
stökum mönnum og fjelögutn víðsvegar að,
meðal annárs frá íslenska stúdenfafjelaginu 1'
Khöfn.
Björnstjerne Björnson skrifaði • Þökk tyrir
það starf, sern hefur opnað augun og styrkt
viljalífið.
Hinrik Ibsen skrifaði: I gamalli og óbreyttri
vináttu sendi jeg your í dag niína bestukveðju,
mínar hlýnstu heiliaóskir.
Georg Brandes hefur ieingstum átt litlum
vinsældum að fagna af miklum hiuta landa
sinna, cða öllum hægriflokknum. En þetta
virðist hafa breyttst mikið nú hin síðustu ár.
Þó risu róstir út úr því í stúdentafjclagi
hægrimanna, hvort honuin skyldi nú ekki sent
ávarp og heiilaóskir. En stjórn fjeíagsins rjeð
þvl að þetta var ekki gert. A fundi síðar var
samþykkt með nokkrum meirihluta óánægju-
yfirlýsing út úr þessu til fjclagsstjórnarinnar,
og iá við sjáltt, eftir því sem síðustu blöðin
segja, að meír ew helmingur fjelagsmanna
geingi yfir í stúdentafjeíag vinstrimanna.
Safn af ritum Brandesar er nú að koma út
í alþýðuútgáfu hjá Gyldendals bókaverslun, eins
og af ritum þeirra Björnsons og Ibsens.
Morð. Kennslumálaráðherrann í Bulgaríu,
Kantscew, var nýlega myrtur. Maður að nafni
Karandsulaw braust inn í herbergi hans ura
miðjan dag og reyndi fyrst að reka hann í