Bjarki - 11.04.1902, Síða 2
2
tekið kennarapróf. Við þann starfa þekki jeg
einga þá skynðiskepnu, sem Helgi talar um,
°g eingan tugthúslim.
Jeg skal fúslega játa, að barnafræðsla er hjer
á eftir tímanum cins ag margt annað. En til
að koma henni í gott horf þarf lángan tíma og
mikið fje, og sú hefur einnig orðið reyndiu í
rfkara og þjettbygðari löndum en Island er.
Skólaskylda sú, sem H metur svo mikils, er í
sjálfu sjer óeðlileg, þótt hún sje lögleidd á
Norðurlöndum og víðar og ekki hafa Englend-
ingar hana í lögum.
Sjerstakan kennaraskóla álít jeg einga þörf
á að stofna hjer. Eðliiegast er að byggja ofan
á einhverja menntastofnun okkar, t. d. presta-
skólann' og veita þar í sjerstakri deild kenn-
arafræðslu urn tveggja missira tima mönnum
með hæfilegri undirbúningsmenntun.
Kostnaður við skiftingu landsins í 'næfileg
skólahjeruð og kennslufyrirkomuiag eins og hjá
grannþjóðunum mun reynast landinu ofvaxinn
eins og r.ú er ástatt, nema rntkiil hluti þess
fjár, sem nú er- lagt til presta og kirkna, verði
notaður í þarfir skólanna.
Af því að tilgángur minn var eigi að rita
um skólamál í þctta sinn, heldur að eins að
svara öfgum Helga, þá læt jeg hjer við lenda
að sinni.
Firði i. apríl 1902.
Sveinn Ólafsson.
+
Sigurður hreppstjðri Einarsson
frá Hánefsstöðum,
dáinn 25. nóvemher 1901.
— o —
HVE hryggði mig ei sú harmafregn,
að heyra þjer lífsgrið brostin !
jeg fann injer var yfir mái og mcgn
að mæla’ eftir þennan kostinn ;
jeg greindi súngið hið gamla lag
um gleðinnar breittan haginn,
og ástmenn þína sá drúpa þann dag,
sem dauðinn komst inn í b.einn.
Jeg lít í anda þinn banabeð
og börnin og húsfrú þína
Og kæra móður með grátið geð,
með göfuga elli sína ;
og dauðann við þína hægri hlið,
er hreif þjer afiið úr taugum,
svo svip hans að lokunum sáura við
í svipnum í þínum auguin.
Hve þúng er ei línan, er lát þitt ber,
og líta nú sess þinn auðan,
en hryggilegri sú hugraun cr
að horfa upp á sjálfan dauðann;
þar á hún, sorgin, sinn aðalshjúp,
við ástvinar helstríð þúnga,
en þau eru leynin svo löng og djúp,
að lýst fær ei mannleg túnga.
Þú kvaddir okkur áður, vinur kæri,
með innileik og hjartans ró í sinni,
um rniðjan dag, úr miðri vinnu þnni,
— því nú var ekki nokkurt undanfiæri.
O, guð, þá sorg !—sem brjóstin innan brynni,
er börnin grúfðu sig í faðmi þín»m,
hve Freyja þín bar harm í huga sfnum,
og hinnsta kossinn gaístu móður þinni.
Þjer blæðir, vinur, aldrei framar ^0,
og oss er jafn-helg gröfin þín við bæinn,
í útlegðinni’ — eins og í vígðum reit.
Því hjer, sem þar, er herra : drottinu þinn,
og hann mun sjálfur lífga’ Og vígja fræin,
og heiga lága leiíið úti’ í sveit.
I’ú hneigst svo úngur, Breiðfiörðs mðji og
nafni!
þó nægðu sporin, sem þú steigst til frama;.
þú sýndir iit þinn: iífs þfns aðal »Drama«
og barðist fyrir frjálsri trú í srafni.
Og þá þú settir hart á móti hörðu
með heiðri jafnan gekkstu þó af fundi;
þú kunnir hóf þitt fránar en margur murtdi,
og færri áður betur vígin vörðu
Nú sjer þú laun þín! En ef einhver spyr:
sjá, eiðsvarinn f þjóðkirkjunni leysir
úr spurning þeirri’ og þannig kveður að:
Hann segir vera þraungar drottins dyr
og dómstól sinn á moldum þínum reisir,
og, kæri vinur, sjer þjer samastað.
Ólafr J. Bersrsson.
Vissí — óvissi
--o —
F,ins og tekið er fram í s’ðasta blaði er það
visst, að svo framarlega sem framfarafiokkurinn
semur framvegis við stjórnma sem meirihluti
á þingi, verður hið væntanlega stjórnarfrumv.
samþykkt þar og með því á tveim næstu
þingnm bundinn endi á stjórnmálaþrætu okkar
í bráð. Þetta stjónarfrumvarp á a hafa inni
að halda öll ákvieði frumvarpsins frá síðasta
þingi og þar á ofan það ákvæði, að ráðgjafi
okkar skuli búsettur í Reykjavík. Þetta er
stefnuskrá framfaraflokksins í þessu míli og er
f fullu samræmi við gjörðir hans á síð"sta
þingi, samþykkt stjórnarslirárfrumv rpsins og
ávarp efri deildar. Framkvæmdanefnd flokks-
ins hefnr gefið ráðgjafanum ákveðin og ótví-
ræð svör um sþetta í brjefi því, sem prcntað
er í síðasta blaði; þar að auki hefur hún gefið
út ávarp til flokksbraeðra sinna og skorað á
þá að fylgja þessu fram sem einn maður. Öll
blöð framfaiaflokksins hafa eindregið fylgt
þessu allt frá því konungsboðskapurinn kom
fram. Þar að auki er það á vitorði allra
þeirra manna, sem mest hafa við málið feing-
ist, úr báðum flokkunum, að eftir samráði við
aðalforingja framfaraflokksins, dr. Valtý Guð-
mundsson, er tilöoðið um fyrirkomulagið á
ráðgjafabúsetunni í Reykjavík orðið eins og
það nú er, en ekki eins og minnihlutaflokkur-
inn áður hafði hugsað sjer, þannig, að Reykja-
víkurráðgjafinn skyldi standa undir eftirliti ein-
hvers af dönsku ráðgjöfunum, eða, að annar
Islandsráðgjafi yrði jafnframt skipaður í Kaup-
mannahöfn, sem þingið hefði eingin áhrif get-
að haft á og síðan hefði orðið heimaráðgjafanum
ofjarl í stjórnarathöfninni.
Minnihlutaflokkurinn skyldi málið svo, sem
heimabúseta ráðgjafans feingist ekki nema
annaðhvott af þessu tvennu fylgdi, en hann
vildi samt sem áður fá hana. Meirihlutaflokk-
urinn taldi hana til cingra i>óta, heldur jafn-
vel til skemmda frá frumvarpi síðasta þings,
ef þessir agnúar ættu að fylgja. Nú, þegar
þessir agnúar, sem framfaraflokkurinn hafði bar
ist á móti, eru numdir burtu af nýu stjórninni,
þá tekur flokkurinn búsetuákvæðið strax inn á
stefnuskrá sína,
Þetta er svo einfalt og auðskilið mál, ð
eingum ætti að geta blandast hugur um,
hvernig t þv! Hggur.
Framburður Austra í 11. tbl. um þetta mál er
sjerlcga Skafta legjr, enda getur ritstjórinn
þess ti! sjálfur, að hann inuni þykja »ódreingi-
legar getsakir*. Japlinu um að Valtýsflokk-
urinn muni verða á rnóti hinu væntanlega
stjóruarfrumvarpi og búsetu ráðgjafans í Reykja-
vík er a!ls ekki svarandi leingur, eftir aílt það
sem nú er fram kornið í málinu. Og blöð, sem
enn halda því japli áfram, geta ekki verið
skrifuð lyrir hugsandi tnenn. Það er rjett, að
Þjóðviljinn hefur kaliað konúngsboðskapinn
»vonbrigði«, því það hlaut hann að vera öll-
um rjettnefndum »heimastjórnarm.innum«, sem
bjuggust v’ð, að nýa stjórnin rnundi fáanleg
tii að gánga að fyllstu sjálfstjórnarkröfum
okkar, iandsstjórafyrirkomulaginu, sem »heima-
stjórnarblaðið* Austri níðir nú mður á alian
hátt. En ritstjóri Þjóðviijans hefur marglýst
því yfir, að þar sem þetta sje nú ekki fáan-
legt, þá adhyllist hann hið væntanlega stjórn-
arfrumvarp.
Eins og áður er tekið tram, þá er það víst,
að hið væntaniega sljórnarfrumvarp nær sam-
þykki þingsins, ef framfaraflokkurin 1 verður
þar í meirihluta, og að þá verður máiið leitt
til iykta á tveim næstu þingum.
Að öðrum kosti er eingin vissa fyrir þassu.
Þó öll blöð minnihlutamannanna tjái sig nú
fylgjandi þessu, þá er það undir hendingu
komið, hvcrjar skoðanir vcrða ráðandi hjá þcim
höp þegar á þing kemur A þeim flokki er
ekkert fust skipulag. Þar ræður einginn sara-
eiginlegur vilji. Einn vill þetta, annar hitt.
Mótspyrnan móti framfaraflokknum er sú eina
taug, sem þeir hánga saman á Hver getur
sagt, hvað Tryggvi Gunnarson vill í stjórnar-
skrármálinu? Eða þá sira Arnljótur ? Stefna
þess flokks í málinu er undir því komin, hverjir
fá, þegar á þing kemur, hönd yfir þeim mis-
lita hóp, sem nefnist anti-Valtýingar.
lilgirni eða heimska?
—o----
I kjarnorðri og srnellinni grein, sem síra Jens
prófastur í Görðum skrifaði nýlega til þess að
hirta Þjóðólf fyrir ósannindi og fíflslegt hjal
um pólitík, sagði hann meðal annars, eins og
rjett er, að framfaraflokkurinn hefði með sam-
þykkt stjórnarskrárfrumvarpsins á siðasta þingi
»unnið eitt hið viturlegasta og þarfasta verk
sem þessari þjóð hefur á þingi unnið verið,
meðal annars fyrir þá sök, að afreksverk það
styttir vonandi um eitt ár þann tíma er þjer
(þ. e. Þjóðólfi) verður auðið að flytja lygar og
bera róg út af stjórnarskrármálinu og ljettir
af þjóðinni fyr en ella hefði orðið þeirri óöld
pólitisks óþokkaskapar er þú, allra blaða fremst,
ert orsök í«.
»Austri«, sem er jafnoki Þjóðólfs að því er
sannleiksástina snertir, en ennþá heimskari, cr
i ii.tbl.að reyna að svara þessu. Honum virð-