Bjarki - 11.07.1902, Síða 1
VII,28,
Eitt blao a víku. Ven) árs.;. , icc.
borgist fyrir !. júlí, i'erlendis 1 Ur
horgist fvrirT’ram'
Seyðisfirði, IS. júlí.
Uppsögn skrilieg, ógild nema komin
sie tii útg. fyrir i. okt. og kaupandi
sje toá skuldiaus við blaðið.
Í902.
GJALDDAGI BJARKA var 1. þ. >n. Kaup-
endur vinsatnlega minntir á að borga blaðið,
einkum allir þeir, seni enn eiga ógrcitt andvirði
blaðsins Jrá síðastliðnii ári.
Alvarlegar hugSeiðíngar
um
ríki og kirkju
eftir
Leo Tolstoi.
fslenskað eftir norskri þýðíngu. Kristjaníu 1891.
Niðurl.
Lítum til dæmis sém snöggvast á sögu þess
ríkis, sem varð fyrst til að taka sarnan við
kristindóminn.
I Rómaborg hafði smámsaman myndast ræn-
íngjasveit; þeir menn lifðu á ránum, morðum
og hryðjuverkum, og urðu loks svo voldugir
að þeir lögðu undir sig heilar þjóðir. Unciir
forustu forsprakka sinna, er almennt voru ka!l-
aðir keisarar, rupluðu og þjáðu þessir ræningj-
ar og eftirkomendur, þeirra landsfólkið, til þess
að geta fullnægt girndum sínum og tilhneig-
ingum.
Einn niðji þessara ræningjaforingja, Konst-
antín* að nafni, var mjög víðlesinn, og hafði
kappsatt fýsnir sinar af þessa heims lystisemd-
um. Honum fannst hann kunna betur við sum-
ar helgikreddur kristninnar en sína fyrri trú;
honum fjell betur messuhald en mannfórnir og
hann kunni betur við einn guð og son hans Krist,
en Júpiter, Venus og Apolló; og því var ekki
nema sjálfsagt að hann ljeti það boð út g^nga
að þessa trú skyldi útbreiða meðal þegna
sinna.
»Yður er kunnugt, að konúngar heiðingjanr.a
* Cajus Flavius Valerius Constantinus var keisari frá 3D7 til 337
og er alnient kallaður Konstantín mikli. Hann er einkum frægur
fyrir hvernig honum fórst við kristnina, sein áður hafði að jafnaði
átt ofsóknum að mæta af stjórnarinnar hálfu. í fyrstu mun
Konstantín hafa verið hneigður að þeirri eing>'ðistrii, sein þá var
almennust um allt, og þó einkum í Austurálfu, og kölluð hefur
verið sóldýrkun. En svo kynntist hann kristninni, sá hvern
framgáng hún liafði, og hve mikil hætta einingu ríkisins var búin
af fjandskapnum milli trúarflokkanna: Hann tók að sjer kristnina
af pólitiskum ástæðum, en ekki af því hann væri orðinn trúaður.
Sumir segja raunar, að hann- hafi verið talsvert hræddur við guð
kristinna manna og haldið hann sterkari en sólguðinn. En sann-
leikurinn er víst sá, að hann kærði sig um hvorugan, en skifti sjer
á milli beggja, eftir því seni hann sá, að var klókast fyrir ríksstjórn-
ina. Árið 313 fjekk kristindómurinn jafnrjetti við önnur trúar-
brögð í ríkinu, en brátt fór þó prestastjettin kristna að fá ýms
forrjettindi, svo sem undanþágu frá opinberum gjöldum; kirkjur
fengu og leyfi til að láta arfleiða sig o. fl. því um líkt. Á hinn
bóginn lögleiddi hann sunnudaginn sem almennan helgidag, hjelt
sjálfur alltaf embættinu sem pontifex maximus (heiðinn æðsti.prestur)
og ljet ekki skírast fyr en á banasænginni. Þó Konstantín væri
vitur maður og að mörgu nýtur, þú var hann í hina röndina
svekamenni. Meðal annars Ijet hann t. d. myrða konu sína Faustu
og Crispus son sinn, og friðsemdarmaður var hann einginn, nema
hann sæi sjer hagnaði.
drottna yfir þegnum sínum .... en yðar á
meðal skal þetta ekki svo vera .... Þú
skalt ekki mann deyða; þú skalt ekki drýg’ja
hórdóm; safnið yður ekki fjársjóðum á jörðu;
dæmið ekki; rísið ekki öndverðir á móti hinu
illa. . .«
Einginn varð til að vekja athygli hans á
þessum kenningum; en þeim, sem hefði borið
| skylda til að leggja aðaláhersluna á hin þýð-
I ingarmestu atriði í kenningnm Krists, þeim
j fórust, fyrir hagsýnis sakir, orð eitthvað á
i þessa leið: »Þú villt kalla þig kristinn, en
halcla samt áfram að vera ræningjaforingi, halda
áfram að berjast, brenna, gánga í ófrið, lifa í
saurlifnaði, myrða og njóta 'bílífisværðar í
í skauti lystisemdanna. Þetta er vel hægt allt
saman.
Og svo löguðu þeir kristindóminn eftir því
sem hann vildi, og komu öilu í miklu viðfeldn-
ara lag en’við var að búast.
Þeir voru þó svo gáfaðir, að sjá það fyr'r
að augu. hans hlytu einhverntíma, er hann læsi
evangelíið, að opnast fyrir því, hvað hin nýja
trú heimtaði í raun og veru af játendum aín-
um, sem sie kristilegt líferni, en ekki tómar
kirkjugérðir og kirkjugaungur.
Það sáu þeir út um svarta leppinn,* én feingu
i því afstýrt með því að bæta við og draga frá
kristindómnum með svo snjöliu rnóti, að hann
gat haldið áfram að kalla sig kristinn og lifa
eins og heiðíngi, án þes.s að taka eftir því að
nein mótsögn væri milli trúar hans og breytni.
Fvrst og fremst var það svo sem auðsjeð,
að Kristur var í heiminn kominn einúngis í
þeim tilgángi að endurleysa hann og alia menn,
og á hinn bóginn fjekk Konstantín fyrir dauða
Kri'sts rjett til að lifa; hann þurfti meir að
segja ekki annað en iðrast og kingja dálitlum
brauðbita og vínsopa, og sjá! Þá hafði hann
hremmt sáluhjálpina og allt var honum fyrir-
gefið.
En þetta var ekki einu sinni nóg. Þeir lýstu
beinlínis blessun sinni yfir veldi hans cg ríki
sem ræningjaíoringja, lýstu yfir því að það
væri heilagt og smurðu hann með olíu.
í þakklætis skyni fyrir þetta kom hann því
skipulagi á kjör prestanna, sem þe'r vildu
sjálfir hafa, fastákvað afstöðu hvers einstaklíngs
við gnð og skipaði að lesa þessa ákvörðun
sína og endurtaka fyrir hverjum einasta manni
sem mælikvarða til Ieiðfceiningar.
Og allir voru ánægðir; og sú trú, sem
þannig var uppdubbuð og lagfærð, hielst á
jörðinni í 1500 ár, því aðrir ræníngjaforíngj-
ar fóru að dæmi Konstantíns, komu þessari
tru á hjá sínnm þegnum og voru svo auðvit-
að smurðir í staðir.n, því allt var þetta svo
sem gert í hlýðni við guðs vilj.
Hvenær sem einhverjum far.ti tókst að fje-
fletta og ræna einhvern annan, drepa menn
svo þúsundum skifti, sem aldrei höfðu gjört
honum neitt til meins, þá tóku þeir hann og
smurðu hann mjög svo hátíðlega, því hann var
svo sem auðvitað guðs maður.
í Rússlandi var keisaradrottr.ing, sem drap
mann sinn og lifði skækjulifnaði; hún var frá
guði;* í Frakklandi var það Napoléon. Og
hvað prestunum víðvíkur, þá voru þeir ekki
einúngis frá guði, heldur voru þeir nærri því
guðir sjálfir, þar eð heilagur andi hafði vitan-
J lega tekið sjer búfestu hjá þeim.
I Páfinn á líka heilagan anda í förum sínum,
: eins og vor ailrahelgasta sýnóða.
Og hvenær sem drottins smurði, þ. e. for-
j ínginn fyrir þessum ræningjum, fær löngun til
að ráðast á sína eigin þjóð, eða einhverja aðra,
þá koma þeir þegar til hans rceð vígt vatn
og rjóða því á krossinn (þann kross sem
; Kristur bar og cló á, af því hann sneiddi ein-
mitt hjá þessum sömu ræníngjum); svo lýsa
j þeir bles.sun sinni yfir ræníngjaforíngjanum og
j senda hann til þess að myrða, heingja og háls-
höggva fólk í nafni hins krossfesta Krists.
Og allt var þetta nú gott og blessað á með-
j an þeir lifðu sarnan í elndrægni; en það kom
brátt sundurlyndi á milli þeirra og þeir fóru
j að draga dár hvor að öðrum og bríxla hvor
1 öðrum um að þeir'væru þjófar og ræningjar
- og það voru þeir sannarlega. En fólkið
| fór nú að veita þessum bríxlyrðum verulegt
j athygli, hætti svo smámsaman að trúa á drott-
ins smurða og þá menn, sem heilagur andi
hafði tekið sjer búfestu hjá, og það lærði brátt
að nefna báða málsaðila því rjetta nafni, sem
þeir nefndu hvor annan feimnislaust, nefnilega
ra;ningja og svikara.
Þessi útúrdúr um ræningja er ekki annað
en lausleg athugasemd. Jeg hef drepið á þá,
af því að þeir voru þeir fyrstu, sem siðspilltu
þeim er síðar gerðust svikarar til að hafa at-
vinnu af.
En aðalatriðíð, sem hjer er um að ræða, er
jiað, á hvern hátt svikararnir með upngerðar-
kristnina hafa framþróast og orðið það sem
þeir eru.
Vjer sjáum þá, að vegna Tiins 'óeðlilega
bandalags þeirra við ræningjana hrakaði þeim
frá þvt sem þeir voru, eða hefðu getað verið.
Þ^ð gat ekki anrian veg farið, því í sömu
svijian og þeir lýstu fyrst yfir því, að konúng-
urinn vacri heilagúr, og fullvissuðu hann um,
að hann gæti með valdi og yfirgángi útbreitt
þá trú sém sjálf í sínu innsta eðli er fólgin
í auðmýkt og ósjerplægni, þá einmitt hurfu
þeir af rjettri leið.
Sú kirlcja, sem þetta allt er hjer sagt um,
er einginn hugarburður sjálfs mín; heldur hef
jeg lýst hjer hinnt virkilegu kirkju eins og
hún hefur verið alltaf síðan klerkastjett henn-
ar kornst í kíærhar á konúngum og keisurum,
enda talar saga hennar ekki um annað en þæf
árángurslausu tilfaunir, sem þessi veslings
prestaiýður hefur gert, hverja fætur annari, til
þess að reyna að varðveita sannnleikann í
kenriíngti Krists óm^ingaðan, um lerð og hann
samt prjedikar þessa kenningu með falsi og
sýnir í yerkinu að hann er henni sundurþykk-
ur.
Þýðing k’ejrkaiýðsins, tilverurjettur hans, er
kominu undir þeirri kenningu sem hann tekst
á kenditr að fiytja.
Kenning þessi boðar auðýmkt, sjálfsafneitun,
kærleika og fátækt; en svo er hún útbreidd
með ofbeldi og yfirdrepsskap.
Til þess að rneðlimir prestalýðsins hefðu
eftir eitthvað til að prjedika, bar þeim lífs-
nauðsyn til að halda fast við kenningu Krists
(þ. e. a. s. hafna henni ekki berlega); en til
þess á hinn bóginn að bera eitthvað í bæti-
fláka fyrir lagsmennskuna við veraldlega vald-
Aths. þýö.
* Katrín keisaradrottning.