Bjarki - 18.07.1902, Page 1

’Vll, 29.
Eitt blaí) a víku. Verí árj;. 3 kr.
borgist fyrir 1. júií, (erlenrlis 4 kr
borgist fvrirfram').
Seyðisfirði, 18. júlí.
Uppsögn skrifleg, ógild nema komin
sje til útg. fyrir i.okt. og kaupandi
sje þá skuld’.aus við blaðið.
1902.
Stjórnmálaskoðanir bœnda o. fl.
Það er lángt síðan jeg veitti því eftirtekt,
hve bændur gefa sig lítið af alvöru við póli-
tíkinni. Mennirnir, sem nú eiga að fara að
ráða með atkvæði sínu lögum og lofum í land-
inu, gera sjer, mjög margir, undur lítið far um
áð íhuga vel og rækilega helstu velferðarmál
þjóðarinnar. Það er hart að þurfa að segja
það, en satt er það samt, að mikill hluti bænda
er ekki svo þroskaður, að hann færi sjer í
nyt þáð sem ýmsir bestu og vitrustu menn
þjóðarinnar skrifa í blöðin um landsins gagn
og nauðsynjar. Nei, það er, meira að segja,
virt að vettugi, en hinu tekið tveim höndum,
sem af minnstu viti eður þekkingu er sagt.
Skjall, röksemdalaust og vellulegt orðaglamur
og stóryrði láta einkar-vel í eyrum þjóðarinn-
ar. 'En aumt er að vita aðdróttanir og svig-
urmæli óhlutvandra lýðskjalara umhverfa svo
heilbrígðri skynsemi heiðvirðra bœnda, að þeir
fótum troði rjett mál og gerist andvígir sínum
nýtustu mönnum. Blöðin, sem gera sig sek í
þessu athæfi, eru stórskaðleg fyrir þjóðina.
Þau bæði spilla hugsunarhætti hennar, ala á
tortyggninni og eru versti þröskuldurinn á fram-
sóknarbraut nútímans. Allir sannir mannvinir
og þeir, sem sjá, hvar þjóðin er stödd og
hvers hún þarfnast, ættu að beita ýtrustu kröft-
um sínum til að vekja og glæða skynsemi og
dómgreind hennar, svo hún sjái og sýni í verk-
inu, hvað henni er fyrir bestu. Og ekki nóg
með það að slík blöð afvegleiða margan góð-
an og ærlegan bónda, heldur reita þau suma
okkar bestu ritstjóra svo til reiði og gremju,
að þeir leiðast út í öfgar og stóryrði. Þetta
allt hefur afarill áhrif á bændur. Þeir eiga
enn bágar með að átta sig á, hvað rjett er
eða rangt, enda er viðleitnin svo sorglega lítil í
þá átt. Hið andlega ástand mikils hluta bænd-
anna er því að þessu leyti mjög bágborrð. Á
því þarf að verða gagngerð breyting. Kjós-
endur verða að vakna til alvarlegrar meðvit-
undar um það, að heiður þeirra og framtíð
landsins er undir því komin, að þeir leggi al-
varlega stund á að beita viti sínu og kröft-
um í rjetta átt. Til þess að svo sje, þarf
sannfæring þeirra að vera byggð á traustum
Pg árei^anlegum grundvelli. Þeir mega ekki
hlaupa eftir hinu og þessu markleysuþvaðri
grunnhygginna manna, heldur verða bændur
að byggja skoðanir sínar á því, sem vitrustu
og fjölfróðustu menn landsins hafa ritað. Þeg-
ar þannig. er búið að rannsaka gáng málanna
eftir faungum og alla málavexti, þá er hvcrj-
um meðalgreindum og athugulum manni ekki
ofætlun að mynda sjer ákveðna og ábyggilega
skoðun á fiestum þeim málum sem á dagskrá
eru. En bæði fyrir menntunarskort og hugs-
unarleysi gera lángtum of fáir sjer far um
slíka rannsókn. En hver sá bóndi, sem hefir
hafið sig upp í þá stöðu, með það fyrir aug-
um, að verða óháður og sjálfstæður maður og
vill halda virðingu sinni óskertri og fuliri ein-
urð gagnvart hverjum, sem í hlut á, hann
ætti að finna sig knúðan til að afla sjer sem
bestrar og víðtækastrar þekkingar á lands-
málum, og það því fremur, sem ráðin eru nú
að færast í hendur þíngs og þjóðar. Ef þjóð-
in tekur sjer ekkert fram í þessu efni, þá segir
mjer svo hugur um, að ráðsmenska hennar
verði æði-bogin og handahófsleg, og svo gæti
farið, að þjóðræðið verði okkur alls ekki að
tilætluðum notum, eins dýrmætt eins og það
er þó í raun og veru. Vjer sjáum nú hvern-
ig fer.
Það er gaman að vera bóndi. Eg hlakka
til þess! En bændastaðan er töluvart vanda-
söm, og vissast verður að reyna að búa sig
svo undir hana að þekkingu, að maður geti
treyst sjálfum sjer best, þegar á liggur. Það
fer ut um þúfur gamanið, þegar veslings bænd-
urnir láta æsandi fortölur og blekkingar ráða
atkvæði sínu á kjörfundum.
Eitt sem bændur verða að reyna að var-
ast, þegar um þingmannaefni er að ræða, er
það, að einblína á stöðuna. Orðið »bóndi«
er hljómfallegt einsog orðið »heimastjórnar-
maður«. þetta síðarnefnda orð er búið að
misbrúka svo nú í seinni tíð, að það ætti að
vera góð bending til manna, að láta ekki neitt
svipað eiga sjer stað framvegis. Og þá hlýt-
ur róleg skynsemi að komast að þeirri niður-
stöðu, að hæfileikar og mannkostir eigi að ráða
úrslitum við þingkosningar. Að þessu hvoru-
tveggju jöfnu vil jeg heldur bóndann en embættis-
manninn. En standi hann ekki jafnfætis em-
bættismanninum, kýs jeg hiklaust heldur em-
bættismanninn. Auðvitað eigum við að keppa
að því að ná þeim þjóðarþroska, að geta stað-
ið embættismönnum jafnfætis að þingmensku.
En meðan því takmarki er ekki náð, verðum
við alþýðumennirnir að brjóta odd af ofiæti
okkar og beygja okkur fyrir almennings heill.
Svona lít jeg á þetta mál.
Jeg ætlaði eiginlega ekki að snúa máli mínu
að neinum persónulega. En úr því jeg fór að
minnast á þetta, get jeg ekki annað en drep-
ið á kosningarnar í Húnavatnssýslu. Þar sýndi
einn af mikilhæfustu, áhugamestu, duglegustu
og þjóðhollustu embættismönnum landsins kjör-
dæminu þann sóma að bjóða því sig fyrir
þingmann. En það tekur óbreyttan bónda
lángt fram yfir hann. Þetta álít jeg svo mik-
inn blett á kjördæminu, að jeg tel það sjer-
staklega til dæmis út af kosningunum og sem
sýnishorn þess, hve fráleitt sje að líta aðallega
á stöðuna.
Það er viðurkennt af rjettsýnustu mönnum
þjóðarinnar, að þessi embættismaður, Páll
Briem, hafi skrifað í vetur allra manna best
um stjórnarskrármálið í blöðunum, og rit hans
önnur lýsi dæmafárri elju og umhyggju fyrir
framtíð lands og þjóðar. Þrátt fyrír það á-
líta Húnvetningar hann ekki færan um að eiga
atkvæði um stjórnarskrármálið á þingi. Og
einn ritstjórinn okkar kallar grein Páls í Norð-
urlandi, »EndaIok baráttunnar,* Lokagrein og
annað þvi um líkt. Og það á að vera leiðari
fyrir þjóðina! Hver veit líka nema leiðarinn
sá hafi komið Páli á kaldan klaka hjá Hún-
vetningum með aðstoð Árna? En þetta er
nú altsaman ofur skiljanlegt. En að Björn
góðkunningi minn Stefánsson skyldi fara að
vanda um við Pál í stjórnmálum; — þá varð mjer
hlátur á munni. Það var þó meira en jeg gat
búist við.
Um kosningarnar á Fossvöllum skal jeg
vera fáorður. Það er lángt frá því að jeg
œtli að óreyndu að kasta skugga á nýu þing-
mennina okkar, þó að jeg vildi heldur aðra
menn á þing. En hvað höfðu kjósendur eig-
inlega út á Jóhannes að setja? Mjer er það
ekki Ijóst. Reyndur sem einkar-nýtur þing-
maður, manna harðfylgnastur sjer, einbeittur,
hreinskilinn og góður dreingur. Síra Einar
Þórðarson aftur á móti óreyndur á þingi, en
þekktur sem djúphygginn og skarpathugull
maður, ákveðinn í skoðunum, frjálslyndur og
góður dreingur og framfaravinur mesti, en
jafnframt gætinn og rasar ekki um ráð fram,
og þar ofan í kaupið gildur bóndi. En hvað
segja kjósendur ? Jeg ætla ekki að svara þeirri
spurningu. En fullkomlega álít jeg það mis-
ráðið af þeim að hafna þessum mönnum, þrátt
fyrir mitt góða álit á Jóni frá Sleðbrjót.
Jeg bið svo alla vel að lifa, sjerstaklega
bændurna, þessa máttarstólpa þjóðfjelagsins,
sem eiga nú að takast þann vanda á hendur
að stjórna sjer sjálfir og hefja sig og þjóðina
til vegs og geingis. En umfram allt, dreing-
ir, það verður að byggjast á forsjá og skyn-
samlegu viti.
Hvanná 6. júií 1902.
JÓN JÓNSSON.
Mjaitakennsla
Herra H. Grönfeldt kennari við mjólkurskól-
ann á Hvanneyri hefur hvað eftir annað bent
á það, bæði í búnaðarritinu og blöðunum, hvað
aðferð sú, er vjer almennt brúkum við mjaltir,
sje ófullkomin, óeðlileg og á eftir tímanum, og
um leið á það, hve afaráríðandi það sje, bæði
fyrir mjóikurframfarir kúnna og arð af þeim,
að mjaltirnar sjeu í góðu lagi,
Eftir því sem sjá má af skýrslum hans,