Bjarki - 25.07.1902, Blaðsíða 3

B J A R K I.
3
ritstjóra Austra til birtíngar í blaði sínu eftir-
fylgjandi
afdráttarlaus mótmæli:
}Cerra ritstjóri!
Þjer hafið í blaði yðar „Austra" XII, 26 s^orað á
mig að mótmæla opinberlega ummælum þeim, sem
eftir mjer eru höfð í „Austra" XII, 5, við umræður
um stjórnarskrármálið á fundi Stúdentafjelagsins í
Kaupmannahöfn 30. nóv. f. á.
Ekkert getur verið mjer ljúfara en að verða við
slíkri áskorun, og skal því hjer með skýrt yfirlýst, að
í fundarskýrslum þeim, sem birtar hafa verið í „Austra"
og „Þjóðólfi" (og báðar eru úr sömu verksmiðjunni)
er vart nokkurt orð rjett hermt eftir mjer. Sjerstak-
lega skal jeg taka það fram, að jeg hef aldrei talað
þau orð, sem þar eru höfð eftir mjer um búsetu ráð-
gjafans á íslandi. Að jeg hef ekki mótmælt þessu
fyr, kemur bæði til af því, að jeg hef gert mjer að
reglu að svara ekki því, sem um mig er skrifað í
blöðum (og sjaidan brugðið frá þeirri reglu), ogjafn-
framt af því, að mjer gat ekki til hugar komið, að
nokkur skynsamur maður rnundi geta lagt trúnað á
að jeg hefði brúkað þau ummæli um búsetu hinnar
æðstu stjórnar, sem eftir mjer voru höfð, heldur mnndu
allir hljóta að sjá í hendi sjer, að jeg gæti ekki t>afa
talað á þá leið. Þetta áleit jeg að menn hiytu að
sjá af þessu þrennu:
1. Jeg var einum 18 dögurn áður í opinberri yfir-
lýsingu, dags. 12. nóv. f. ár., sem prentuð var í
„Austra" XI, 47, búinn að taka það skýrt fram, að
jeg hefði aldrei verið á móti fullkominni heimastjórn,
heldur ávalt tneð henni, jafnskjótt og hún væri fáan-
leg, enda mundi bæði jeg og aðrir flokksbræður mín-
ir taka tilboði um hana tveim höndum, ef hin nýa
stjórn reyndist fáanleg til að veita okkur hana, eins
og líka hefur sýnt sig síðar í yfirlýsing flokksstjórn-
arinnar, bæði til stjórnarinnar og þjóðarinnar (kjós-
end a). Yfirlýsing mín endaði með þessum orðum:
„Við látum okkur ekki nægja neina heimastjórn, sem
ekki er nema nafnið eitt. En fullkominni heima-
stjórn, sem út á við er óháð í sjermálum landsins
og inn á við háð vilja þings og Þjóðar, - henni
tökum við með þökkunr og fyrir henni viljum við
vinna, hvort sein skeiðið verður tekið í einurn spretti
eða fleirum."
2. Framfaraflokkurinn hafði í ávarpi sinu til kon-
úngsins sjálfs lýst þvf yfir, að hann áliti ekki stjórn-
arfar vort fyllilega viðunandi, fyr en hin æðsta stjórn
vor væri búsett í landinu sjálfu. Jeg hefði því ekki
getað mælt á móti búsetunni, nema með því, að
gánga beint á móti öllum flokksbræðrum mínum, en
slíka heimsku gat jeg ekki álitið að neinn mundi
ætla mjer.
3. Á Stúdentafjelagsfundinum var, eins og fyrir-
lestur próf. Finns Jónssonar og umræðurnar sýna,
aðeins rætt um undirtylluráðgjafa, sem stæði undir
eftirliti ráðaneytisforsetans, svo ástandið hefði orðið
því nær hið sama og nú, með þeim einum veruleg-
um breytíngum, að landshöfðinginn hefði skift um
nafn og forsætisráðgjafínn orðið ráðgjafi íslands í
Kaupmannahöfn, í stað dónrsmálaráðgjafans. Þessu
fyrirkomulagi mótmælti jeg harðlega og kvað hvorki
mig nje flokksbræður mína mundu gánga að því,
enda er jeg sannfærður uin að einginn þeirra hefði
gert það. Þeir mundu heldur hafa kosið að missa
allir sæti sitt á alþingi, ef kjósendur hefðu orðið svo
blindir að vilja taka því, heldur en að svíkja ættjörð
sína með því, að greiða atkvæði með annari eins stjórn-
arfarsómynd.
pt. Seyðisfirði i9. júlí 1902.
Valtýr Guðmundsson.
Nýir tímar.
Enska dagblaðið »Daily Express* flytur
mjög eftirtektarverða grein, með fyrirsögninni:
»Keisarinn vaknar«. — Ef þar er rjett skýrt
frá, þá má vænta þess, að nýir og betri tím-
ar sjeu í aðsigi í ríki Rússakeisarans.
I grein þessari er skýrt frá því, að keisar-
inn hafi á móti vilja ráðgjafa sinna ákveðið að
kalla á fund sinn fulltrúa frá öllum stjettum
ríkis síns, til þess að fá að heyra álit þeirra
um ástandið í ríkinu. Háskólakennarar, rit-
höfundar, ritstjórar, politiskir fángar, bændur,
verslunarmenn, handiðnamenn, frjálslyndirstjórn-
málagarpar og menn sem lögreglan hefur inn-
fært í bækur sínar sem grunsama, — allir
þessir flokkar skyldu senda fulltrúa á fund
keisarans.
Það sem kvað hafa komið keisaranum til
að bregða þannig út af erfðakenníngum sínum
og taka til sinna ráða, kvað einkum vera áhrif
drottningarinnar, svo og alvarlegar óspektar-
horfur meðal þjóðarinnar nú í seinni tíð. Það
kvað þegar vera búið að kveðja um 200 full-
trúa á fund keisarans og þeim boðið að segja
afdráttarlaust álit sitt nm ástandið og benda
á þau ráð, er tiltækileg sýndust til þess að
koma á gagngerðum umbótum í ríkinu. Keis-
arinn kvað hafa látið í Ijósi, að ef hann fæli
ráðgjöfum sínum eða embættismönnum þeirra
rannsóknir í þessu máli, þá mundi árángurinn
aðeins verða sá, að gerðar yrðu enn frekari
og harðari ákvarðanir.
Þessu máli hefur enn ekki verið hreyft í
russneskum blöðum. En greinarhöfundurinn
segir að það stafi eingaungu af því, að em-
bættismönnunum þyki má(ið óviðfeldið í þeirra
garð, og að þeir reyni því að halda því leyndn
sem leingst.
En síðustu norsk blöð telja fregn þessa
vart áreiðanlega
Fjelasra-3amsteypur („Trusts").
Öllurn heiminum stendur geigur af hinum
stórkostlegu fjelaga-samsteypum, sem nú eru
farnar að tíðkast. Fjöldamörg atvinnu-rekandi
fjelög af ýmsum tegundum, t. d. skipa-útgerð-
arfjelög o. fl., slá sjer saman í þeim tilgángi,
að koma í veg fyrir að samkeppnin gjöri fram-
tíð þeirra ótrygga. Ná þessir fjelagahríngir
þannig víðtækum yfirráðum yfir atvinnurekstr-
inum og viðskiftalífinu og þykir sú aðferð bera
okur-keim og vera ófrjálsleg og ósamboðin
stefnu tímans, þar sem frjáls samkeppni í öll-
um atvinnugreinum er viðurkennd að vera afl-
fjöður viðskiftah'fsins og ótal framfara.
Ýmislegt er gjört til þess að koma í veg
fyrir þessa framfara-tálmun. Þar á meðal hef-
ur Roosevelt Bandaríkjaforseti nú nýlega lagt
fyrir hlutaðeigandi ríkis-lögfræðing sinn, að
búa til frumvarp til laga, er alvarlega hefti
slíkar fjelaga-samsteypur.
De Wet í ræðustólnum
Snemma í þessum mánuði var stofnað fje-
lag í I.ondon, sem geingst fyrirþví, að heims-
frægi Búaforinginn Chr. De Wet ferðist um
og haldi fyrirlestra um Búastríðið og hið við-
bruðaríka líf hans, meðan á stríðinu stóð. De
Wet á að hafa ókeypis allan kostnað sem af
ferðum hans leiðir og 4500 kr. laun um hverja
viku.
Spllin skoðuð hjá Kryger
Embættismaður sá, er hefur haft skjöl Búa-
stjórnarinnar undir höndum, hefur nú afhent
þau enskum hervaldsmönnum. Meðal annars
eru í skjölum þessum ýms trúnaðarmál og
skýrslur — ritað fneð talnaletri (ciffer) —■,
innihaldandi sögu Krygers forseta og um mök
hans og samband við erlend stjórnarvöld. Allt
þetta skjalasafn á nú að þýða á aðgeingilegt
mál, og hyggja menn gott til mikilvægra upp-
lýsinga þaðan.
Kryger gamli situr nú önnum kafinn við að
skrifa sögu Búastríðsins.
Eðvarð Einglakonúngur-
Ensk blöð segja að Eðvarð konúngur sje
nú á góðum batavegi og að ákveðið sje að
krýningarathöfnin fari fram 8. til 12. ágúst,
viðhafnarlaust að undanteknum hinum fyrir-
skipuðu reglum.
Ráðherrasklfti-
Salisbury lávarður hefur sagt af sjer æðsta
ráðgjafaembættinu á Einglandi, en í hans stað
er útnefndur Arthur James Balfour. Ekki er
sagt að þessi ráðherraskifti muni tákna eða
hafa í för með sjer nokkrar verulegar stefnu-
breytingar á stjórnarfari Einglands.
Nýtt ráðaneyti er myndað í Svíþjóð, og er
Boström forseti þess, frjálslyndur maður og
hyggja bræðralöndin gott til hans.
Frú Humbert
Fjárglæfra-konan franska, Eva Humbert,
sem sagt var frá í 26. tbl. Bjarka að svikið hefði út
um 100 millj. fránka upp á arf, er hún þótt-
ist eiga í vændum, og'síðan strokið, hefur enn
ekki fundist og hefur lögreglan í París sent
út um allan heim myndir og lýsíngar af henni
og fjelögum hennar og boðið 25000 fránka
hverjum þeim, er gæti gefið upplýsingar um
það, hvar hún er niður komin.
Eldsumbrotin á Martinik
Eldgosin halda enn áfram þar vestra. Þann
9. þ. m. kom ógurlegt gos. Fyrst kom upp
svarturog þykkur reykjarmökkur með leiftrandi
eldingaflugi. Síðan vall upp . glóandi hraun-
leðja og rann yfir St. Pierre-rústirnar ogkveykti
í þeim á ný. A undan gosinu urðu jarðskjálft-
ar allmiklir á St. Vincent, St. Denis og St.
Thomas og á aftir gosinu rigndi þar grjóti
og ösku í 25 mínútur. Þ. 12. þ. m. gaus
enn á ný. Við hvorugt gosið varð þó mann-
tjón, en æðisleg truflun á fólkínu, sem von er,
þar sem það má búast við voveiflegum dauða
á hverju augnabliki.
Neðansiávar-hraöskeyti
Franskur sjóliðsforingi, Taddy að nafni, hef-
ur nú búið til verkfæri til þess að koma neð-
ansjávarbátum í hraðskeyta-samband. Með að-
stoð þessara verkfæra má senda þráðlaus hrað-
skeyti niður til neðansjávarbáta á 50 feta dýpi
og sömuleiðis upp frá þeim.
Séyðisfirði 25. júlí 1902.
Veðrið er enn ákaflega kalt og rosalegt,
norðan bálviðri og vetr'arleg snjóká*pa hefur á
ný lagst yfir fjöllin.
Aflaleyst er almennt hjer í verstöðunum.
Hekla- Varðskipið kom hingað að norðan
18. þ. m., hafði náð botnverpingi í landhelgi
á Skjálfandaflóa. Aleit varðforínginn að verp-
ill þessi hefði verið að veiðum í landhelgi og
höggvið vörpuna frá sjer, er hann sá Heklu,
en ekki varð það sannað. í sekt var hann
samt dærndur fyrir að vera í landhelgi með
óbúlkaða botnvörpu á þilfari.
Til Reykiavíkur Hekla fór hjeðan 19. þ. m.
til Rvíkur. Með henni tóku sjer far Jóhannes
sýslumaður Jóhannesson, Dr. Valtýr Guð-
mundsson og Þorsteinn ritstjóri Gíslason