Bjarki - 19.09.1902, Side 2

2
B J A R K I .
Valtýínga. Jeg neita því ekki, að sumir okkar
vitrusta manna sjeu í „heimastjórnarflokknum" og
skrifi einstöku sinnum í sín flokksblöð ýmislegt
gott, en einginn þeirra er ritstjóri, og jegf held jeg
líti rjett á það, að einmitt af því, að þeim líkar
ekkí við blöð síns flokks, kynoki þeir sjer við, að láta
nöfn sín sjást innan um það, sem ritstjórarnir bera
þar á borð fyrir ahnenning.
Bóndi vítir Valtýínga mjög fyrir frumvarpið, sem
þeir höfðu í gegn á þinginu 1901, þrátt fyrir það, að
margsannað er í blöðunum, að bæði hafi það verið
viturlegast eftir atvikum, flýtt fýrir málinu og tryggt
okkur samvinnu við nýu stjórnina! — og um leið
happasæl úrslit málsins. Búsetukröfu „heimastjórnar-
manna" ætti „bóndi" helst ekki að nefnaá nafn, því að
hun var bæði vanhugsuð og stórhættuleg, enda dæmd
„alveg ótæk" af núverandi ráðgjafa íslands. Pað var
sú krafa, eins og hún var úr garði gerð, sem hefði
getað orðið vopn í höndum stjórnarinnar, hefði hún
ekki verið mjög frjálslynd og fylgt þingræðisreglúnni,
og farið að tillögum meiri hlutans, ekki ítnyndaðs
meirihluta þjóðarinnar, eins og „bóndi" ségir! heldur
meirihlutans á þingi 1901. Og aðalkrafa „heima-
stjórnarmannanna", búsetan, er auk þess eklci aðal-
atriði mákips, heldur þingræðið. Fyrir því börðust
Valtýíngar af öllum mætli, en óskuðu jafnframt bú-
setu stjórnarinnar í landinu í ávarpi til konúngs. Og
þeir gerðu það alls ekki til neyddir, eins og slegið
hefur verið fram, þvert ofan í þingtíðindin og yfir-
lýsíngar mannanna, sem skrifuðu ávarpið. Og svo
sendibrjefið til ráðgjafans á undan konúngsboðskapn-
um, frá stjórn Valtýsflokksins. Ber hún ekki þar, á
hentugasta tíma, þar sem samvinnan var tryggðáður,
fram fyllstu óskir og kröfur beggja flokka, til að fá
skýr svör frá stjórninni? Jeg get hugsað mjer, að af
því að „hin góðu úrræði" „heímastjórnarmanna",
sendiferð Hannesar Hafsteins, málaleitun Dr. Finns
og hans fjelaga, voru svo afar\ iðsjárverð í augum
Valtýínga, þá hafi það kannske orðið íil að herða á
flokksstjórninni að skrifa þetta merkilega brjef. En
jeg hjelt, að mótstöðumenn okkar mundu stæra sig af
öðru en því, að hafa kormð því til leiðar, að stjórn
okkar flokks ónýtti þeirra eigin vanhugsuðu og hættu-
legu tillögur, „heimastjórnarmanna".
Gott eitt álít jeg, að þeim hafi geingið
til flestum, þótt allt tækist svona ráðleysislega fyiir
þeim í þessu vandasama máli, stjórnarskrármálinu.
Hinum staðlausu getgátum „bónda", sem hann reyndar
hefur eftir Pjóðólfi, um það, að frumvarpið frá 1901
sje þess valdandi, að stjórnarfrumvarpið sje með ýms-
um göllum, þarf ekki að svara. „Bóndi" verður að
koma með einhverjar sannanir, til þess ,að mark sje
tekið á því, sem hann segir.
Hlutafjelagsbánkann ætti hann að láta liggja inilli
hluta. Ef hann vill ámæla Valtýíngum fyrir frammi-
stöðuna í því ináli, Jaá nær það líka til hans eigin
flokksbræðra. En framgáng málsins má þakka Val-
týíngum, og fyrir það mun reynslan sýna, að þeir
eigi fremur lof en last skilið.
„Bóndi" hælist yfir því, að „heimastjórnarmenn"
hafi staðist áhlaup Valtýínga og „treyst dómgreind
kjósenda til að velja rjett milli flokkanna." En þá
geingur nú fyrst yfir mig. Jeg skal ekki eyða mörg-
um orðum um það mál, en að eins geta þess, að mjer
er kunnugt um, að INorðurmúlasýslu voru Valtýíngar
til neyddir, fyrir aðgerðir „heimastjórnarmanna"
í þarfir síns flokks, að grennslast eftir um fylgi
kjósenda, og að beita keppni í kosningunum-
um. Og jeg vil bera það undir alla sann-
gjarna kjósendur, hvort jeg fer ekki með rjett
mál. Og svona stóðu sakir alstaðar á landinu,
þar sem Valtvskan hefir náð verulegri fótfestu. En
aðferðin! Aumingja „heimastjórnarmennirnir". Peir
þoldu ekki gagnrýnina og gripu til óyndisúrræða!
Og því sigruðu þeir líka! En jeg öfunda þá ekki
af þeirn sigri. Og „bóndinn" veit ekkert af þessu!
Hvar hefur hann alið manninn?
Það gleður mig, að „bóndi" er mjer samdóma uin
að hæfileikar og mannkostir eigi að ráða úrslitum
við þingkosningar, að því viðbættu, að þessit sje
samfara „víðtæk þekking á málum þjóðarinnar og
samræmi í skoðunum við kjósendur." En svo lofar
hann Húnvetnínga fyrir að fella Pál Briem, og verð
jeg því að líta, svo á, ef noldcurt samræmi er í
skoðunum sjálfs hans, að hann álíti Jósafat á Holta-
stöðum að ininsta kosta eins mikinn hæfileikamann
og með eins víðtæka þekkingu á málurn þjóðarinnar
eins og Pál Briem. En flestum er það víst hulinn
leyndardómur, ef ekki öllum öðrum en „bóndanum"
í Austra. Um samræmi í skoðunuin við kjósendur
þarf ekki að ræða. Allir voru sömu skoðunar í
aðalmálunum. Hvað skyldu íslenskir bændur annars
oft bægja helstu búnaðarfrömuðunum í landinufráað
eiga sæti á löggjafarþingi þjóðarinnar?
Og að því er Norðmýlínga snertir, þá þekki jeg
ekki þá bændur hjer í sýslunni, sem jeg tek til jafns
við þá Jóhannes Jóhannesson og Einar Þórðarson að
þingmennskuhæfileikum, og eigum við þó ýmsa all-
vel færa bændur.
Ekkert er það undarlegt, þótt Valtýíngar víti það,
sem ámælisvert er í fari þjóðarinnar. Þeirra heitasta
ósk er, að hver einstaklingur og þjóðin í heild sinni
taki verulegum framförum. Þeir ,eru sannir framfara-
menn, og því er eðlilegt, að þeir taki liart á því,
sem er þröskuldur í vegi framfaranna,
Jeg sje ekki ástæðu til að svara fleiru í áminnstri
Austra-grein. Jeg legg mig ekki niður við það að
fara í persónulegt hnútukast í sambandi við þetta
mál. Jeg ætla að sjá til, hvort jeg stend ekki jafn-
rjettur fyrir því framrni fyrir almenníngi.
Hvanná 14. seft. 1902.
Vinsamiegast
Jón Jðnsson,
~~ww~
cCífssig/ing.
Hann ýtti frá landi með ótal fleirum
og allt gekk í fyrstunni liðugt og vel,
hans lífsgnoð var fögur, ljett og hraðskreið,
hann leið svo skjótt yfir sævarins hvel.
Og heimurinn leist honum bjartur og blíður,
og brosa' honum þótti allt lífið sjer mót;
hann fermdi sitt lífsskip með Ijómandi vonum,
það ljúfara þótti’ honum heldur en grjót.
Frá landi er siglt hafði hann lífsmílur fáar
á loftinu geigvæna bliku upp dró,
og svörtustu skýbólstrai sólina byrgðu,
og sær tók að ýfast og stormurinn fló:
þá risu upp freistinga öldurnar óðar
og ólmuðust mannhaturs stormarnir trylt,
ídjúpinu hræsninnar braut víða’ á boðum—
hann brotsjói þekkti' ei og fór því vilt.
Iíann reyndi oft ferlegu riðin að »hálsa«,
hann reyndi að beita á stormviðrið rjett;
en þvílíka bylji ei þolað gat skip hans,
til þess var hans seglfesti helst til of Ijett.
Hann hafði’ ekki lund til að lækka seglin,
nje láta undan í rokinu slá;
í gnoðina sjórinn því gekk, svo hvoldi;
hann gat þó bjargað sjer kjölinn á.
Hann hraktist á kjölnum að eyðieyju
svo afskektri lángt frá mannanna byggð;
hann lifir á endurminningum mætum
og mirtum votuim, hans bær nefnist »Hryggð«.
Hvað vantaði’ hann? Seglfestu’ er heiminum
hæfði:
hjartalag flátt fyrir saklausa von,
höfðingja-þrælslund, ei hugprýði sanna;
heitnsbarn að vera, ei sannleikans son.
* *
*
Nú ertu loks sigldur um algeymings sæinn,
þína’ ágætu gnoð hefur sett upp í naust;
nú hefurðu skilið við hrörlega bæinn.
nú heyrist ei leingur, minn vinur, þín raust.
Þú trúðir á nirvana, njóttu þess, vinur!
jeg neitt er ei hræddur um forlögin þín.
Sá er í Kfinu syrgir og stynur
saklaus, fær hvíld þegar æfi hans dvín.
Benedikt Þ. Gröndal.
~—---------------
Járnnámar
er sagt að sjeu fundnir norðan til í Nor-
egi, ef til vill hinir stærstu járnnámar sem
enn eru þekktir. Þó er þetta ekki fullrann-
sakað enn.
Stormur
velti um níu járnbrautarvögnum 25. f. m. á
leið frá Aþenu til Kefissig. Með þeim voru
120 farþegar og meiddust og særðust 40
þeirra meira og minna.
Hiti
var svo megn í Lissabon 25. f. m. að allri
,vinnu varð hætta og margir dóu úr sólbruna.
Rosevelt
Bandaríkjaforseti hjelt nýlega ræðu um versl-
unar»hringina«. Hann sagði að hringmyndan-
irnar væru að sínu leyti eins nauðsynlegar í
viðskiftalífinu og verkmannafjelögin til þess að
bæta kjör verkmannalíðsins. En það vantaði
lög um Joetta efni og þau ættu að semjast,
svo að stjórnin gæti haft eftirlit með »hring-
unum.«
Frá Shanshai
er símritað 24. f. m. að tveir enskir trú-
boðar, Brown og Lewis, hafi verið barðir til
dauða í fylkinu Hunan í Kína.
1300 miilj. fránka ríkislán
kvað fjármálaráðgjafa Frakka ætla að fá
þingið þar til að taka, þegar það kemur saman
í október í haust.
Kaffar,
svertingjaþjóð í Suðurafriku, sem Einglend-
ingar hafa feingið skotvopn í hendur, meðan
stóð á Búaófriðnum, neita að skila aftur vopn-
unum, og hafa nú herbúnað þar í fjöllunum.
Búar.
Kryger gamli og dr. Leids kváðu ekki vera
ánægðir með framkomu hershöfðingja Búa hér