Bjarki - 10.10.1902, Blaðsíða 2

2
B J A R K I .
hendi leyst, að fáir munu hafa mikið út á það
að setja. Einungis hefur einstöku ófullkom-
leiki orðið á registrum sagnanna. Það þykir
og sumum lakara að þar sem um tvenn hand- j
rit hefur verið að velja, hefur það styttra verið
prentað, en lítið mun hafa vantað af efninu |
fyrir það.
Annað er það, að sú sagan, sem verðskuld- j
aði mestu viðhöfnina, hefur feingið hana minnsta;
það er »Landnáma«. Er gallinn mesti á útgáfu
hennar að eigi skuli fylgja henni registur nema
yfir landnámsmennina. , Það er stór galli, en
vel mætti prenta það sjerstakt. Fóstbræðrasaga
og ýmsar fleiri eru aftur í fullkomnustu og
bestu mynd.
Það má nú með sanni segja, að allar hinar
eldri og leingri sögur eru útkomnar, en það
eru þó eftir sögur af Islendingurn frá sögu-
öldinni enn óprentaðar, sem aldrei hafa verið
kallaðar þættir; að sönnu munu þær ómerk-
ari en flestar hinna, en þær eru og hafa verið
góð alþýðuskemmtun. Þar til má telja Króka-
Refs sögu. Hana eigna sumir menn Arn-
grími lærða. Armanns sögu hafa menn einnig
nefnt höfund að. Atla saga Otryggssonar er
henni skyld. Báðar þessar sögur eru nauða-
líkar Báiðarsögu og nokkurs virði í þjóðtrúar-
legu tilliti, þótt eigi væri annað. Sagan af
Ormi Stórólfssyni er einnig ýkt og þjóðsöguleg,
þótt hún sje eldri. Hellismannasögu l^ifa
ýmsir eignað Gísla Konráðssyni, en hún styðst
við Landnámu og felast líklega í henni munn-
mæli, er nokkurs eru verð. Hranasaga Hrings
mun vera ein sú ómerkasta. Skáld-Helga
saga ætti að koma út aftur í þessu safni,
hvort sem hún er gömul eða skrásett eftir
rímunum. Söguþátturinn af Halta-Þóri er
líklega leyfar af leingri sögu, Allar þessar
sögur binda sig meira eða minna við sanna
sögustaði, örnefni. Þá er Kuflungs-þátturi'nn,
eða sagan af Þorsteini á Stokkseyri, af mönn-
um snemma á tíð, þótt ómerk sje, en hvergi
mun hún áður vera prentuð. Slisa-Hrafns-
þáttur (Víga Hr.) er og óprentað handrit, Báðir
ir þessir þættir eru í Bókmenntafjel.-safninu.
Þóris þáttur hasta og Bárðar birtu og Þjóst-
úls hamrama eru ómerkilegir.
Hinir merkari þættir eru flestir fylgisögur
Noregskonúngasagna eða innrimaðir í þær og
fljettaðir, en þeir eru með öllum rjetti íslend-
ingasögur fyrir það, og gaman að hafa þá
með í safninu. Þeir eru margir ljómandi
fallegar og merkilegar sögur. Margir sögu-
vinir óska þess, að þeir yrðu hver um
sig gefinn út sem sjerstæð saga, svo þeir
gætu látið binda þá með þeim sögum, er
segja frá sömu ætt o. s. frv. Snmir þættir
eru og skyldir innbyrðis sín á milli. Þannig eru
flestir austfirskir fornþættir af einni eða tveimur
ættum og mættu fylgja hver öðrum. Þessir
þættir eru sundurlaus sagnabálkur af Þryml-
ingum (afkomendum Ketils Þryms eldra og
venslamönnum þeirra og Freysgoðum). Sagan
af Þorsteini Uxafæti, þáttur af Þorsteini
Stángarhöggi og Víga-Bjarna. 01kofraþáttur:
af Skeggbrodda syni Bjarna. Brandkrossaþáttur
er inngángur Droplaugarsonu sögu og Helga
Asbjarnarsonar— Gunnars þáttur og Þíðranda—
og þættir af Síðu-Hallssonum (í Nor. kon. s.
af Þorsteini, Agli og Þiðranda) ásamt Droplaugar-
sona sögu minni eru af þrímenoingum og þriðja ;
liðnum frá Katli Þrym. Saga Gunnars Kjeldu-
gnípsfífls er sjer. Þættir af Gull-Asu-Þórði og
Þorsteini austfirska eru í Noregs kon.s. (pr.
sjerstakir Hka).
Þáttur af Geirmundi Heljarskinni hefur fylgt
Sturlúngu, en heyrir til eldri sögunum — i
þættir af Ögmundi Dytt og Þorvaldi Tasalda i
eru af frændum Víga-Glúms — af Þorvaldi
viðförla og Hrómundi halta eru sögur
samhliða Vatnsdælu o. fl. —7 Af Þorleifi j
jarlaskáldi Svarfdælu — Oddi Ófeigssyni Banda-
mannasögu—Þórarni Nefjúlfssyni Ljósvetninga-
sögu — Þættir af Hrafni Ilrútfirðingi —
Hreiðari heimska, Sneglu - Halla, Þorgrími
Hallasyni, Auðunni vestfirska, Stúfi blinda,
Þorvarði Krákunefi — koma lítt við aðrar
Islendingasögur, en bæta þó nokkuð úr vönt-
un sagna í þeim hjeruðum, er þeir menn voru
úr, og eru mjög snotrar sögur,—Svaða þáttur,
þáttur af Þórhalli á Knappsstöðum og Þórhildi
Vaðla-ekkju eru sögur skyldar Kristnisögu —
Kjartansþáttur Olafssonar segir reyndar sama
efni og Laxdæla — Halldórs þáttur Snorra-
sonar kemur fyrir í fáum kapitulum í Haraldar-
sögu og svo aftan við Ólafs sögu Tryggvasonar;
væri hann mjög skemmtilegar í einni heild.
Gísls þáttur Illugasonar er allur í einu lagi í
Nor. kon. s. Íngólfs þáttur Arnarsonar er í
öðrum sögum — Þorsteins Tjaldstæðings er í
Landnámu nokkurn veginn (?). ÞættirafÞorsteini
Skjelk, Kumlbúa og Bergbúa styðjast lítt við
leingri sögur, nema ef vera skyldi Bergbúa
þáttur við Hallmundarþáttinn í Grettlu. í sögu
Ólafs Haraldssonar helga eru innfljettaðir þættir
af Steini Skaftasyni og Þóroddi Snorra-
syni.
Mun nú flest til tínt, er almennt þekkist,
en auk þessa eru þó söguleyfar ýmsar frá
sömu tíð, og mundi flestum vel þykja, ef þetta
yrði gefið út, enda væri full þörf á því, því
bið mun verða á, að aftur verði geingið eins
vel og rækilega að þessu verki.
Sem dæmi um leifar af gömlum sögum má
nefna brot úr Jökuldælu, prentað í Safni til
sögu Islands, þátt Gríms Skeljúngsbana, þátt
Illuga Tagldarbana, og þátt Vestfjarða-Gríms,
sem eru verulegar þjóðsögur.
Ef þetta allt og það, sem hjer hefur gleymst
að telja af sama tægi, og Sturlunga og biskupa-
sögur ásamt Kristnisögu á eftir reka lestina,
þá má segja, að allar hinar svo nefndu ís-
lendingasögur sjeu út komnar, og þá munu
margir kunna kostnaðarmanni mikla þökk fyrir.
Enn meiri þökk en enn er orðið. Þótt kostn-
aðurinn verði meiri, verður verkið full-
komnara og meiri þakka vert.
Nú mun þykja nóg komið af þessu.
Það, sem hjer sagt, er ritað af þeim ástæð-
um, að margir hafa óskað þess, að allar ísl.
sögur frá fornu tíðinni yrðu gefnar nú út og
kviðið fyrir að hætt yrði áður, Orðið Isl. sögur
hefur auðvitað rýmri og þreingri merkingu.
Hjer er gerð grein fyrir því, hvers söguvinir
munu óska í þessu falli, en eigi það, að neinn
efist um, að þeir menn, sem við þetta munu
fást, muni því fullkunnugir áður, þótt mikils
misti fyrirtækið við fráfall Valdemars heitins
Ásmundssonar. Sigfús Sigfússon,
Kvðld.
Hún gægjast á beðinn minn blíðlega vann,
hin blessaða kvöldsól, jeg yl hennar fann;
hún gylti og prýddi með geislunum sín
svo góðlega fátækleg búsgögnin mín.
En brátt var hún sígin. Þá breyttist allt skjótt,
það breyttist í skuggsýna, grafkyrra nótt;
og síðan er dapurt og draugalegt hjer,
því dáinn er geislinn, er sendi hún mjer.
Æ, hví ertu horfin, þú himnanna rós?
Hví hylst uijer hið dýrðlega blásala-ljós?
Ó, lífið er hverfult og lukkan er hjól,
sem líður burt skjótt eins og hnígandi sól!
Ben. Þ. Gröndal.
Frá útlöndum
bárust þau tíðindi með Hólum að sunnan,
að tveir merkismenn væru látnir. Annar er
E. Sola, skáldsagnameistarinn franski. Hann
kom kvöld eitt seint heim úr leikhúsi ásamt
konu sinni cg fóru þau strax að sofa. Morg-
uninn eftir lágu þau bæði eins og örend í
rúmunum; tókst samt að lífga konuna, en Sola
ekki. Hann hafði kafnað í reyk, annaðhvort
frá ofni eða gaspípu. Grunur kvað vera vak-
inn um, að einhver hafi með vilja geingið
svona frá eldfærunum um kvöldið meðan hjón-
in voru ekki heima.
Hinn maðurinn, sem látinn er, er Konrad
Maurer, vísindamaðurinn þýski, sem flestir Is-,
lendingar kannast við af nafni, höf, bókar-
innar »Upphaf Allsherjarríkis á Islandi« og
margra fleiri merkra rita um norræn fræði.
ísflrsku málin.
Halldór Bjarnason sýslumaður kom til ísa-
fjarðar 11. f. m. til þess að ransaka kosninga-
kærumálin. Auk þess er hann skipaður setu-
dómari í einu af þeim níu málum sem Skúli
Thoroddsen hefur höfðað gegn ábyrgðarmanni
Vestra, en greinina, sem það mál var höfðað
utaf, kvaðst Hannes Havstein hafa skrifað og
vjek því úr dómarasæti. Þá á Halldór sýslu-
maður einnig að dæma í máli því sem Sam-
son kaupmaður Eyjólfsson hefur höfðað gegn
Hannesi Havstein.
Ransóknin í kosningakærumálunum var byrj-
uð í Sljettuhreppi, og eru þær einar fregnir
komnar af henni enn, að vitnin vilji ekki kann-
ast við sumt, sem bókað hefur verið eftir þeim
í prófunum, sem sýslumaður hjelt í sumar.
Maðurinn, sem kæran gegn þingmönnum ís-
firðinga einkum átti að styðjast við, kvað segja
kærendurna, Sigurð factor Pálsson og Brynjólf
hreppstjóra á Sljettu, segja ýmislegt ósatt af
því sem þeir bera hann fyrir í kærunni.
Verðlaun
hefur Halldór bóndi Benediktsson á Klaustri
í Fljótsdal feingið úr sjóði Kristjáns IX. fyrir
framúrskarandi dugnað í jarðabótum.
Verðlaunum úr Ræktunarsjóði Islands hefur
í fyrsta sinn verið úthlutað nú í haust og