Bjarki - 19.10.1902, Qupperneq 1

BJARKI
VI 1,39. fcítt blaó' ' • í . . Vf;‘i'A íl' .. , , oorgfist fyrir *. iúii. «,:*■1 - •. . | | (Jppsögn skriHey, ojjild neras korain. Seyðisfirði, 19. okt. s'c tíi at«- ^r::c- 1902.
. 'joríjitfít fyririrn.in • ** sie þá skuidlaus við biaðið.
Jesús og skoöanír núíímar.s-
Eftr Dr. Stopford A. Brooke."
Af hinum tveimur skoðunum, þeirri sem
kennir, að Jesús sje guð, og hinni, sem kenn-
ir, að hann hafi verið maður eins og vjer,
fylgjum vjer hjer hinni síðar nefndu. Hin
fyr nefnda kennir hið yfirnáttúrlega. Það er
ekki samkvæmt skynseminni, að hinn eilífi
guð og maður, sem lifði og dó einsog vjer
lifum og deyjum, skyldi hafa verið ein og
sama persónan, og þegar vjer heyrum það
sagt, segjum vjer: »Sje það satt, þá er það
einstakt dæmi í sögu reynslunnar ; það hefur
aldrei áður komið fyrir og næsta ólíklegt, að geta
aftur fram komið.« Þetta er einmitt það sama
sem »rjett-trúaðir« menn fullyrða. Það er ofar
allri reynslu, segja menn, en það var nauð-
synlegt oss til hjálpræðis,, að það yrði svo.
Maðurinn er syndugur að eðli sínu, endur-
lausnarinn verður að vera syndlaus, verður að
vera annars eðlis en maðurinn. Jesús gat því
ekki komið í heiminn á sama hátt sem aðrir
menn, nje dáið burt úr honurn eins og þeir.
Þegar hann fæðist og þegar hann deyr er
hans saga öll önnur. Hann er yfirnáttúrlegur,
og svo er og allt, sem honum viðkemur.
Sarnt sem áður er oss einnig kennt af kirkjun-
um, að hans mannlega eðli hafi verið allteins.j
og vort, og að hans hafi verið freistað á alian 1
hátt eins og vor. Þetta, að varðveita hið al-
'menna manneðii undireins og fullkomið guð-
dómseðli virðist þó vera enn þá meiri undur
en holdgunin, og tilraunin að skýra frá því,
hvernig svo megi vera, hefur nálega geingið
fram af hinum skarpvitrustu mönnum í margar
umliðnar alöir. »Hjegómans hjegómi!« hrópum
vjer, er vjer lesum um þá óumræðilegu erfiðis-
muni, sem varið hefur verið við þessa ráögátu
— árángurslaust. Trúin hefi.r að sönnu að-
hyllst kenninguna, en áður en sl ynsemin tekur
í hönd trúarinnar og báðar horfa á sökina, þá
er eins og allir virkiiegir hlutir hverfi.
»Hann var þá ekki alveg rjett einsogvjer*,
segjum vjer. Hans persónuleiki hefur verið all-
ur annar. Þær freistingar, sem hann reyndu,
virðast hafa verið missýningar, ef hann gat
ekki syndgað; hafi ckkert stríð frá viljans
hálfu komið fram gegn hinu illa — Qg það
gat ekki átt sjer stað úr því hann var guð —
þá getur hann ekki með sanni verið rnönnum
líkur.
Þessi og þvíumlíkar spurningar hafa ávallt
kömið fram, og afleiðingin hefur orðið, bæði
innah kirkju og utan, að Jesú líf og dauði
* Nafnkunnur enskur kennimaður, sem ritað htifur
mörg rit líks efnis, eða haldið fyrirlestra í Lúndúnum.
Fær hann mikið lof í„pressunni" fyrir andríki, skarpleik
og rnildi við menn með ólíkum skoðunum.
Þýð.
hafa gefið tilefni til flókinna vafninga um það,
hvernig hann hefði mátt þjást og líða, þróast
og vaxa að vizku, freistast og jafnvel deyja,
þángað til öll eðiileg hugsun ög ályktun hefur j
orðið að gefast upp. Af'því hefur svo leitt, j
| : ð þeir menn, sem frábitnir eru að fást við
i hugsunarlegar ráðgátur, en vilja þó fá fasta
undirstöðu undir tilfinningar sínar í trúarefnum,1
enda aðlokum á bvt, að skoða Jesúm áannanhvorn
auðgefinn hátt, að hann hafi verið alveg mað-
ur, eða alveg og ótvípætt guð. I fyrra til -
fellínu bafa þeir lent beint á sömu •skoðun
og vjer höfum, hvort heldur sem þeir teljast
með einhverri kirkju eða eingri; hafi hin skoðunin
orðið efri, hafa þeír leiðst til þess að missa i
meir og meir sjónar á guð-föðurnurn, en setja
Jesúm aftur. í hans stað í hjörtum. sínum; j
ellegar þá að þeir hafa trúað á tvo guði, eins
og á hefur staðið. Margir Iáta fyrirberast við
j þessa síðari skoðun, en þó leiðast fult eins j
i margir til þess að spyrja: Er allt þetta |
hugsanlegt, eða til nokkurrar huggunar, sje j
i það hugsanlegt ? og þá eru þeir neyddir til að
játa, að þeir gángi í völundarhúsi, og er þeim
þá lítil fróun í því að láta þar villast um
sig.
Hins vegar væri fyrri ályktunin rjett: Ef
Jesús væri að öllu íeyti maður, og einganngu
guði líkur á 1 ama hátt og vjer getum orðið
það; ef hann, með sarna eðii og vjer höfum,
hefur sigrað hið illa í og með þessu manns-
eðli: þá væri það einmitt hin allra guðlegasta
hvöt íyrir oss og óútmálanleg huggun fyrir
oss að hugleiða og trúa. Hafi hann fæðst
eins og vjer, vaxið, lifað, dáið og endiirfæðst
til æðri tilveru, aiveg eins og vjer fæðumst
og enduríæðumst, ailt í samhljóð.m, en ekki
stríði við það náttúrulögmál, sem stjórnar oss,
og geti hann þó, sem þvílíkur, ly-ft oss upp
til sameiningar við gi;ð föður: við hve margt
og mikið, sem lamar vængi trúar vorrar, ruglar !
skynsemina og úreltir guðstrúna. gætum vjer ;
þá orðið iausir?
Skyldi það einnig reynast rjett, að aðrir
haf lifað samskonar heilögu og kærieiks-
ríku lífcrni — að því undanskildu, að hans j
andi var alveg frábær og einstakur á sviplíkan
hátt og Hómer eða Shakespeare voru setn skáld
—; hafi hann ekki verið hinn einasti opinber- !
ari og frelsari, heldur einn eður hinn ágætasti j
meðai hinna ótöiulegu annara opi'nberara ogs
freisara á sviplíkum svæðum og með sömu j
meðulum: hvað þá? Vi'ð hversu rriö'rg vísindaleg,
j trúar- og siðgæðisleg vandræði yrðutn við
! þá lausir, og hversu frjáls og frf mætti þá verða
vor lotning og ei-ka til hans!
Einmitt þessi mikla spurning er nú mjög höfð
j til rannsöknar og vil jeg nú framsetja mína
j skoð.un á henrii svo einfálölega, sem mjer er
j auðið. Hvað var Jesús og rivernig er afstáða
hans til vor?
1 Guð hefur auglyst sig öld eftir öld á marg-
an hátt og með ýmsu móti, augiýst sig öli-
um möiinum, og hann hefur aidrei hætt að
gera það, enda hefur hugmynd þjóðanna um
hann smásaman þróast til fallkomnunar gegn-
um hver og ein trúarbrögð hjá hverri og
einni þj.ið, og birst síðan á ölium svæðnm
mannlegrar hugsunar og breytni.
Þetta er það Iögmál guðs opinberunar, sem
jeg hefi jafnan reynt að útskýra. En um leið
hefi jeg kent, að á vissum tímum hafi guðs
verk í hjörtum mannanna birst og sjest betur
en endrarnær fyrir vissa menn, er gæddir hafa
verið sjerstökum yfirburðum og andlegum
skörungsskap; menn með guðlegu andríki og
siðgæðiskrafti, sem þokað hafa þjóðunum
fram á leið til æðri gæsku, helgara lífernis og
æðri guðsþekkingar. Þetta virðist sagan að
sýna oss og staðfesta. Nálega sjerhver þjóð
hefur átt góðleikans stórmenni, er aftur hafa
átt fylgjendur eins marga og sand við sjávar-
strönd, er svo hafa hafa unnað meisturum sín-
um, að þeir hafa hugsað þá og reynt að gera
guðunum líka. Nú megum vjer kristnir menn
óhætt ætla, að af öilum þessum skörúngum
sannieikans og rjettlætisins, öllum spámönnum
og guðsmönnum sögunnar hafi Jesús verið
mestur. Hann hefur frætt oss mest ailra um
það, sem maðurinn geti orðið eða eigi að vera
í sambandi hans við guð og náúngann. Hann
hefur því verið hinri sannasti maður. Hann
lifði næstur kærleikans innsta eðli, og af því
hann var slík fyrirmynd var hann og líkastur
föðurnum guði og »eitt« með honum. Kær-
leikurinn, sem birst hafði í ótai mörgum öðr-
um, ýmist líkt og fræ eða rót eða stofn, limar
eða lauf, bar hið inndæiasta bar og blóm hjá
Jesú. En hví rná ekki hugsa að jafn fögur
blómgun muni síðar birtast, þá er mannkynið
nær fullkomnun sinni — ekki fegra hjá nokkrum
einum, að vísu, — í þeirri niynd, sem
mannkynið íklæði«t, þegar engin sorg eða
þjáning eða rángsleitni skal ieingur til vera?
Frh.
Stfrfnuskráin.
Þó samkomuiagið mretti heita gott á þínginu í
•srimar r.m þau málin, sem áður hafa valdið þar
inrstum ágreiningi, þá hjelst þar þó við hin gamla
fiokkaskiftxitg. En til ieingdar getur sú fiokkaskifting
ekki haidist. Stjórnarskrármáiið gétur ekki skift
mönnútn í fiokka ieirigur; þar eru nú báðir hinir
eieíri fiokkar íóks á eitt sáttir. Bánkamálið er líka
útkljáð nti. Þáð er auðsjeð, að framvegis •verður
fíokkaskiftingin að byggjast á misrnunandi skoðunum
á aðalatvinnumálum þjóðarinnar.
Þetía verða kjósendur að háfa'hugfast: Hin eidfi
ágreiningsatriði, seni fiokkaskiftingunni hafa ráðið, eru
nú til lykta leidd og heyra aðeins til sögu fortíðar-
innar; hið nýja þing, sem kjósa skal á vori kom-