Bjarki - 14.11.1902, Blaðsíða 2
B J A R K 1.
kíkja á búningana. Einkum var höfuðbúnað-
ur kvenfólksins skrautlegur.
Jeg beindi kíkirnum á Mont Pelée. Þá var
eins og allur fjallstindurinn væri spreingdur í
loft upp. Drununum sem því fylgdu verður
ekki með orðum lýst. Ogurlegir blossar og
reykjarsúlur slaungdust þúsundir metra í loft
upp og breiddust síðan niður eftir fjallshlíð-
unum og allt niður að rótum þess. En það
var ekki einasta eldur og reykur, heldur einn-
ig bráðið hraun, gríðarstórir klettar og hagl-
drífa af smærri steinum. Og jafnframt heit
aska, eða leðja.
Jeg leit sem snöggvast yfirbæinn. Á næsta
augabragði valt hraunflóðið yfir hann. Það
var einginn tími til að flýja eða forða sjer.
Jeg heyrði skipstjórann kalla: »Upp með
akkerið!« Jeg snjeri mjer við og sá að gríð-
arstór bylgja valt inn á höfnina frá hafinu, Hún
náði okkur áður en hægt væri að ná ekker-
inu upp.
Jeg hafði kallað til Bensons timburmanns,
að hann skyldi setja gufuvjelina á stað. En
áður hann gæti hreift sig til þess, valt »Rora-
ima« nær því alveg á hliðina, rjetti sig við
og valt aftur yfrum. Þessar hreifingar voru
svo snöggar, að reykháfur, möstur og bátar
losnaði allt við skipið og fjell í sjóinn.
Öllu sópaði burt af þilfarinu og allir hlerar
brotnuðu. Þegar skipið rjetti við aftur var
þilfarið þakið af glóandi steinum og heitri
ösku. Sumstaðar stóð allt í björtu báli. Áð-
ur hafði verið glaða sólskin, en nú var orðið
dimmt eins og um svörtustu nótt. Reykur-
inn .frá gígnum huldi alveg sólina.
Þegar jeg áttaði mig, varð mjer fyrst fyrir
að líta eftir skipstjóranum. Jeg þreifaði mig
frameftir skipinu til að leita eftir honum.
Loks fann jeg hann á lægsta stjórnpallinum.
Hann stóð þar á skirtunni. Hárið var sviðið
af höfði hans og skeggið brunnið. Yfir höf-
uð var hörmulegt að sjá hann. Hann tók út
kvalir, en þó gleymdi hann ekki skyldu sinni.
»Reyndu að hjálpa kvenfólkiuu og börnun-
36
til að halda á sjer hita, því það var nístandi kaldur
vetrardagur. Presturinn stóð með hettu á höfði frammi
fyrir altarisborðinu og lagði þángað kaldan gust
frá gluggunum og svo þefílla svækju frá skinnfötum
fólksins, sem farin voru að þíðna inni í hlýindunum.
Á altarisborðið var breiddur hvítur dúkur; þar stóð
skrautlaus glerflaska með rauðu víni og hið vígða
' brauð lá þar tilbúið á leirdiski. Prestur bað altaris-
gaungufólkið að gánga fram. Það gerði svo, og meðai
þeirra sem risu upp var Pjetur í Haga. Prestur ljet
sem ekkert væri og hjelt skriftaræðuna. En Þegar
að Pjetrí kom, hljóp prestur yfir hann og mælti:
„Pjetur í Haga, þú hefur ekki verið hjá mjer og
geingið til skrifta; þú getur því ekki eftir safnaðar-
lögunum feingið sakramenti." Pjetur varð náfölur.
„Ætlar þú prestur að neita um sakramenti, manni
sem leitar fyrirgefningar syndanna?" sagði hann hátt
og hátíðlega af því að hann var staddur í kirkjunni.
Allur söfnuðurinn leit til Pjeturs.
„Nei," svaraðíprestur, „ekki manni sem leitarþessa
á lögmætan hátt."
„Jeg stend guði reikningsskap," svaraði Pjetur,
um,« sagði hann. Við reyndum að losa einn
björgunarbátinn og skipstjóri hjálpaði til þess,
þótt hann væri mjög sár, og eins þriðji stýri-
maður. En við gátum með eingu móti losað
bátinn.
Mjer er ekki hægt að lýsa nákvæmlega öllu,
sem fyrir kom á »Roraima« þá sex tíma sem
jeg var þar eftir gosið. Skipstjóri annaðhvort
kastaðist fyrir borð, eða fleygði sjer útbyrðis
í dauðateygjunum. Hvort heldur var, er mjer
ekki Ijóst. Son minn gat jeg hvergi fundið
á skipinu. Það var erfitt að komast um skipið
bæði vegna þess, að öskuleðjulagið á þilfarinu
gerði þar sleift og eins vegna þess, að á þrem
stöðum var eldur kominn í skipið. Við reynd-
um allt hvað við gátum að stöðva eldinn.
Tompson briti, Benson timburmaður og tveir
vjelameistararnir voru þar með mjer. Far-
þegar þeir sem enn voru á lífi æddu um dauð-
hræddir. Við reyndum að byggja timburflota.
Tveir verkamenn frá St. Kitts hjálpuða okkur.
En það er vafasamt, hvort við hefðum kom-
ist lífs af, ef við hefðum lagt frá skipinu á
timburflotanum. Því hafið stóð víða meðfram
ströndinni í björtu báli; En svo stóð á því,
að mörg þúsund pottar af rommi höfðu runn-
ið frá víngerðarhúsunum á ströndinni og eld-
urinn las sig eftir því út á sjóinn. Frá fjall-
inu rigndi enn heitu grjóti og ösku. Oft sá-
um við ekki leingra en rjett útfyrir borðstokk-
inn. Stundum rofaði þó til, svo að við sáum
að bærinn stóð í loga.
Við sáum gufusipið »Roddam« höggva fram
hjá okkar. Þaðan væntum við hjálpar, en
árángurslaust. Reykjarmekkinum ljetti kl. 3
um daginn. Þá sáum við franska herskipið
»Suchet« koma inn á höfnina. Þaðan var send-
ur bátur til okkar og tók hann nokkuð af kvenn-
fólkinu og börnunum.
Fleiri bátar komu og tóku þá sem eftir voru.
Jeg var sá síðasti sem skildi við skipið. Á
herskipinu feingum við bestu viðtökur. Við
vorum flutt út úr höfninni og »Roraima« stóð
þá í björtu báli bæði að framan og aftan. Fjall-
37
„og ekkert jarðneskt vald hefur Ieyfi til að krefjast
annars eða meira."
„Mjer líka hjereftir," sagði prestur kuldalega; „þar að
auki ertu ekki svo á þig kominn núna að jeg geti
tekið þig til altaris; þú ert reiður, þrjóksufullur og
- jeg finn það á anda þínum þú hefur drukkið
brennivín."
„Jeg var ekki vel hress í morgun, og því fjekk jeg
mjer eitt staup — á það nú líka að reiknast til synd-
anna? En þá grunar mig að þú hafir nokkrar syndir
á samviskunni, prestur minn, því þú sast og drakkst
bæði vín og öl á prestasamkundunni seinast með
hinum svartpokunum".
Prestur skifti litum. „Jeg skil ekki í því" sagði
hann, „að söfnuðurinn þoli, að jeg sje á þennan
hátt truflaður við þessa helgu athöfn".
Hann gaf með augunum bendingu fram í kirkjuna,
ogtveiraf kirkjuþjónunum geingu fram ogætluðuaðtaka
Pjetur. En hann bandaði hendi móti þeim. „Verið þið
rólegir," sagði hann; „jeg skal fara, en jeg kref söfn-
uðinn til vitnis um, að mjer er ástæðulaust neitað um
sakramenti." Hann þreif húfu sína og braut sjer leið
út, en í dyrunum heyrðu menn að hann kjökraði.
ið hjelt enn áfam og okkur virtist helst sem
himin og jörð væru að forgánga.
Það var nýr gígur miðju vega milli Mont
Pelées og hafsins, sem eyðilagði St. Pierre.
Hrínginn í kríngum þann gíg eru aðrir smærri
gígir svo hundruðum skiftir og gusu þeir allir.
Vínsalan á Seyðisfirði-
Bjarki flutti nýlega grein með þess-ari fyrirsögn, og
jeg fyrir mitt leyti er þeirri grein samdóma í flestum
eða öllum atriðum.
Jeg vil að bæjaríjelagið fái leyfi til þess að taka að
sjer vínsöluna framvegis. Ástæður mínar eru:
fyrst, að vínverslunin getur verið ábatavænlegt fyrir-
tæki, sem ekki væri rjett að ein eða tvær verslanir
í bænum sætu að, en hinar væri útilokaðar. Rjettast
væri því, að bæjarfjelagiið í heild sinni nyti ágóðans.
Nóg væri með hann að gera bænum til hagsmuna.
í öðru Iagi væri með þessu móti best búið um hnút-
ana, eins og áður er tekið fram í Bjarka, til þess að
tryggja bæjarbúum eða bæjarstjórn öll umráð yfir
vínversluninni. Lá mætti, hvenær sem vera vildi,
setja henni öll þau takmörk, sem talin væru eðlileg
og rjett. Bærinn mendi setja fyrir verslunina reglu-
saman mann með föstum launum, sem einga hvöt
gæti haft til að hafa opið Ieingur en honum væri
fyrirskipað, og yfir höfuð einga hvöt til að brjóta
þær reglur, sem honum væru settar.
Það væri rángt af bindindismannaflokkinum að
setja sig upp á móti þessu. Því með því vinnur hann
málefni sínu alls ekkert gagn, en sviftir að eins
bæjarfjelagið tekjum, og jafnvel landssjóðinn líka.
Með jafnmiklum samgaungum og hjer eru nú, er
ekki torvelt fyrir þá sem vín vilja kaupa, að ná því
frá Norðfirði eða Eskifirði, eða jafnvel frá Akureyri,
eða Reykjavík. Og hver getur sagt, hve mikið
kunni að vera keypt af víni á skipum, sem hjer
liggja á höfninni, og flutt í land ólöglega og án þess
að svarað sje af því tolli ? Og þetta er og verður
38
Að nokkrum tíma liðnum heimsótti prestur Pjetur
til að tala um fyrir honum og fá hann með góðu til
hlýðni. En Pjetur svaraði íllu einu. Þá tók prestur
með sjer tvo hjálparmenn og reyndi í annað sinn.
En Pjetur varð þá enn verri viðureignar og sagði
presti að fara til andskotans.
Þá stefndi prestur Pjetri fyrir safnaðarfund til þess
að bera af sjer ákæruna um að hann hefði geingið
til stelpu að næturlægi, og líka til að afsaka framferði
sitt í kirkjunni altarisgaungudaginn. En Pjetur sinnti
ekki stefnunni. Prestur lýsti því þá yfir, að Pjetri í
Haga væri vikið úr söfnuðinum um stundarsakir, eða
þángað til hann hefði bætt fyrir yfirsjónir sínar.
Nú var komin fullkomin alvara í stríðið milli Pjet-
urs og prestsins, og Pjetur var maður, sem ekkí vildi
láta hlut sinn, Hann reyndi alt hvað hann gat að
æsa söfnuðinn gegn presti og taldi rnönnum trú um,
að besta ráðið til að vinna bug á honum væri að
draga af tekjum hans. En þær voru ekki of miklar
fyrir. Prestur varð brátt var við tilfinnanlega rírnun
á tekjunum, einkum messudagasamskotunum. Menn
hættu að senda til hans kálfa, smjör og egg, eða
þeir gerðu það færri en áður. Hann bjó enn í gömlu