Bjarki - 14.11.1902, Page 3

B J A R K 1 .
3
afleiðingin af því, að vín er ekki að fá í verslunun-
um ?
Hvað snertir sprittsölu lyfsalans hjer í sumar, sem
Bjarki hefur áður lýst, þá hef jeg heyrt, að hann verði
nú að borga toll af spírítus sínum, eins og líka sjálf-
sagt er. En ætti hann ekki að sektast líka fyrir
söluna? Ef sannar eru sögurnar, sem afhennieru
sagðar, þá get jeg ekki í öðru skilið. Og svo arðsöm
mun þessi sala hafa verið, að óhætt má fullyrða, að
hann stæði sig vel við að borga tölverða sekt, auk
tollsins.
Jeg vil að endingu skjóta því til bæjarstjórnarinn-
ar, að hún taki það til yfirvegunar, hvort ekki væri
rjett, að baejarfjelagið taki að sjer vínsöluna, eins og
minnst er á hjer á undan.
Seyðfirðíngur.
KVEÐJA.
Andar, andar aftan-blíður-blær.
Blástjarnan skær
hún blikar fjær,
en dunar nær
hinn dimmi sær
og dúr á auga sígur vær.
f>ey, þey, þey, þey, þýði blærinn minn!
úrsvalinn þinn
rnjer kælir kinn;
æ, hvaðan nú
um himins brú
híngað komstu’ og hvert fer þú?
>Heyr, heyr, heyr, heyr! sólin blessuð blíð
fæddi mig fríð
og fjallahlíð;
þær sögðu mjer,
að svala þjer
og hverjum þeim, sem þreyttur er.«
Svíf þú, 'víf þú, svalandi biær
— blástjarnan skær
þjer ljós sitt ljær —
um víðan sæ
að vissum bæ,
þar blundar hún, sem ann jeg æ.
Leiki, leiki ljúfi svalinn þinn
mjúka um kinn
og munninn minn;
en farðu hljótt
og fjarska rótt
og færðu henni — góða nótt.
Ben. Þ. Gröndal.
Merkileg hugmynd
um
sköpun heimsins.
Eftir
Hugh Clifford.
I norðurhluta Borneó er þjóðflokkur er
heitir »dusunar« þ. e. »fólk sem hefst við í
skógunum« og heyrir til hinum kynlegustu í-
búum malajisku eyjanna. Þeir eru veikbyggð-
ari en malajarnir og nokkuð Ijósari á hörund.
Augu þeirra hafa þetta þolinmóða, villta og
þróttlausa útlit, sem svo mjög einkennir þær
þjóðir, eralla lífstíð sína hafa verið dæmdar til að
hrekjast fyrir og lúta öðrum sterkari þjóðum.
Þeir eru fram úr hófi skítsælir; þeir skýla
sjer með óhreinum tuskum, sem þeir binda
um lendar Og höfuð. Þeir eru mjög gefnir
fyrir forynjulegt hörundsflúr. Verkfæri sín og
fleira bera þeir á þann hátt, að þeir stínga
göt á eyrnasnepplana og krækja þeim svo
neðan í þá. Ulnlið og ökla vefja þeir með |
málmþræði, sömuleiðis kroppinn frá brjóstum j
að mjöðmum. Þeir lifa í hópum. Hvert býli
er vanalegast aðeins eitt aflángt hreysi og sofa I
húsbændurnir með fjölskyldu sinni í einu rúmi
þess, en frá því liggur útgángur til almenn-
íngsins.
A hreysisþökunum má sjá mikið af höfuð-
kúpum af mönnum, fjölda sigurmerkja, sem
ber vott um lævísi dúsúnanna. Því þessi
þjóðflokkur, einsog yfirhöfuð allir ibúar Norð-
ur-Borneó, drepur aldrei á venjulegan og ær-
legan hátt, ef hann kemst hjá því; hann drep-
ur að eins til að svala bióðgirnd sinni einsog
mörðurinn og einstöku önnur dýr gera, og ræðst
á þann, sem er varnarlaus, og hefur hann fyrir
bráð og kærir sig kollóttann um kyn eða
þroska.
Dúsúnarnir rækta hrís, og hafa fremur
I öllum vonum vit á að vatna akra. Þeir rækta
einnig tóbak og stunda fiskiveiðar í vötnum,
leita eftir guttaperka, spanskreyr og arnartrjám
í skógunum; og áður en þeir þekktu bað-
mullartauið bjuggu þeir hin fáu föt sín til úr
berki og trefjum.
Þar að auki hafa þeir lært að temja hænsn,
villinaut, geitur, svín og hunda. Hundurinn
er þeim óaðskiljanlegur. Hann er beinastór,
lángfættur, gulur að lit, með mjóu trýni og
spertum eyrum, sem bendir Ijóslega á náinn
skyldleika hans við hina viltu ættingja sína í
skóginum.
En þrátt fyrir þetta er og verður dúsúninn
alltaf viltur. Hann er alveg eins kærulaus og
ómóttækilegur fyrir hærri menningu, einsog
hann í alla staði er ógeðfeldur flestum skiln-
ingarvitum vorum.
Þeim mun undarlegra er það, að trúarhugmyndir
þeirra skortir hvorki fegurð nje frumleik. Það
I ber vott um, að þessi þjóðflokkur, sem nú er
fallinn svo djúpt niður í djúp vanþekkingar-
innar, hefur einhverntíma hugsað-alvarlega um
uppruna tilverunnar.
»1 upphafi«, svo hljóðar kenning dúsúnanna,
»var ekkert til nema eyði og myrkur og tóm-
leiki. En það var til steinn einn, lángur og
mjór. Og út ú.r öðrum enda steinsins kom
39
skemmunni, en útbyggingu hafði verið aukið við hana,
svo að nú hafði hann lestrarherbergi út af fyrir sig
og svefnherbergi. Hann sá að aidrei ætlaði að verða
alvara úr því að söfnuðurinn reisti prestsetrið. Land-
ið, sem hann hafði feingið, höfðu bændurnir rutt og
var það nú í góðu lagi, En hann leigði það út, því
hann lángaði ekki til að búa, hafði litla þekkingu á þeim
efnum. Hann lifði mjög spart, en samt hrukku tekj-
urnar ekki. Auk þess sem hann var þegar orðinn
gigtveikur og heilsulasinn af ferðalaginu um nýlend-
una, hafði hann safnað skuldum. Og þegar tekjurn-
ar tóku enn meir að rírna, komst hann í fullkomin
vandræði. Hann var of drainbsanutr tii þess aðauð-
mýkja sig á nokkurn hátt fyrir bændunutn og þó fann
hann, að hann hlaut að taka eitthvað til bragðs til að
auka vinsældir sínar. Mál þeirra Pjeturs hafði vakið
megna athygli og prestur fann, að dómarnir um það
geingu honum ekki í vil; Pjetur átti fleiri meðhalds-
menn, þó leint færi, en prest grunaði.
Oft hafði verið talað um að koma upp kirkju, en
allt til þessa höfðu efnin ekki leyft það. Flutníngur-
inn á viðnum var svo erfiður, að bændur höfðu ekki
treyst sjer til að leggja út í að koma kirkjunni unp.
40
Þó var ágætur eikarskógur ekki alllángt frá, — hann
lá eins og svört lína úti í sjóndeildarhríngnum — en
landið þar var eign jarðakaupmanna í Austurfylkjun-
ttm, og einhver efi ljek jafnvel á því, hver væri hinn
rjetti eigandi. Þar lágu stóreflis eikarbolir, sem
stormurinn hafði feykt um koll, og rotnuðu niður án
þess að verða nokkrum að notum. Prestur hafði
\'eitt þessu eftirtekt. Honum fannst það ekki vera
annað ett hreinsuu á skóginum að þessi trje væru
flutt burtu, og þótt þá værtt felld eitt eða tvö í við-
bót —hvað gat það gert? Landið átti að ryðjast
hvort sem var, og eigendurnir voru svo lángt burtu
að það gat ekkert íllt gert þeim, og svo mátti gera
það án þess að þeir vissu nokkuð af því. Líka
þekkti hann örlyndi Ameríkumanna þegar um það
var að ræða að koma upp kirkjum; hann efaðistekki
um, að mennirnir mundu fúsir á að veita þessa hjálp,
ef þeir vissu hvernig á stæði. Þeitn hlaut að þykja
vænna um að timbrið væri notað guði til dýrðar, en
að það rotnaði niður ti! einskis í skóginum. En sá
vandi var á, að hann vissi ekki livert hann ætti að
snúa sjer til þess að finna hina rjettu eigendur. Þegar
prestur hafði hugsað þetta mál til fulls, skýrði hann
41
frá hugsun sinni á safnaðarfundi. Uppástúngu hans
var þar tekið með mestu gleði. Menn skildu ekkert í,
að eingum hafði dottið þetta fyr í hug. Vittsældir
prestsins jukust stóruin við þetta og deilumálið við
Pjetur gleymdist. Nú var farið að höggva skóg og
aka timbri í ákafa, því vetrarfærið var gott. Allir
vildu hjálpa til og komu nteð ttxa sína og hesta. En
einginn gekk þó betur fram en Pjetur í Haga. Prest-
ur sá það, en fjekkst ekki um, því ákafi Pjeturs flýtti
mjög fyrir verkinu. Bændurmr gátu gert allt sjálfir.
Grunnurinn var kominn upp og viðirnir vortt klofn-
ir, sagaðir og höggnir jafnskjótt og komið var með
þá úr skóginum. Fyrir sumarmál var kirkjan fullbúin.
Málari nýlendttnnar hafði boðist til að mála predik-
unarstólinn og altaristöfluna borgunarlaust. Á predik-
unarstólinn rnálaði hann Adam og Evu í Paradís og
kríngum þau rósir og allskonar ókennileg dýr, sum
rattð, önnur blá, önnur gul. En á altaristöfluna mál-
aði hann Krist á krossinum og kríngum hann þrtttnu-
ský, en út úr þeim gægðust til og frá smáar Antors*
myndir með boga í hönduni. Málarinn hafði sjeð
þær á mynd inni í bænum, og hann var ekki betur
heima í goðafræðinni en það, að hann hjelt að þetta