Bjarki - 28.11.1902, Page 1

Vll, 46.
Eitt blað a víku. Verð árg. j ks.
borgist fyrir i. júlí, (erlenrlis 4 kr
borgist fyrirfram).
Seyóisfirði,28.
Uppsögn skrifleg, ógild nema komin 1902.
nóv. sje til útg. fyrir 1. okt. og kaupandi
sje þá skuldlaus við blaðið.
Cil kaupenda k&jarka.
Kaiipendiu Bjarka nœr og ýjœr áminnast
vinsamlega um að borga blaðið.
Sjerstaklega skal hjermeð skorað á þá, sem
einga grein hafa gert jyrir andvirði blaðsins,
eða útsölu á því, síðan eigendaskifti urðu að
því, um nýár 1901, að gera þetta eigi síðar en
um nœstu áramðt.
Brjef þessu viðvíkjandi sendist til eiganda og
ritstjóra blaðsins,
PORST. GÍSLASONAR.
Uppboðsauglýsing.
Mánudaginn 1. desember næstkomandi kl.
12 á hádegi verður opinbert uppboð haldið
hjá verslunarhúsum kaupmanns A. Rasmussens
og þar seldir eftirlátnir munir Sigriðar Jóns-
dóttur sem andaðist hjer á sjúkrahúsinu 13. þ.
m. svo sem: allskonar kvennfatnaður, þar á
meðal skrautbúnaður, rúmfatnaður, rúm, komm-
óða og ýmsir húsmunir, úr með gullfesti og
aðrir skrautgripir o. fl.
Bæjarfógetinn á Seyðisfirði. 26. nóv. 1902.
fóli. fóhannesson.
Uppruni lífs á jörðunni
—o—
Þessi grein er dregin út úr grein eftir þýskan
mann, H. Schulze-Sorau, í Kringsjá.
Alltfrádögum Aristótelesarhefurmannsandinn barist
við að ráða þá gátu, hver sje uppruni lífsins. Sköp-
unarsaga bíblíunnar nægir fæstum nú á dögum.
Elsta hugmyndin er að lífið hafi kviknað af sjálfs-
dáðutn, og þessi kenning er nú ráðandi hjá mörgum
vísindamönnum, þótt hún styðjist hjá þeim við önnur
rök. í fornöld hjeldu menn að líf kviknaði stpðug^
í hinum dauðu efnum, t. d. ormar og skorkvikindi í
mold og leðju. Og enn er þessi trú til að því er
snertir lýs og óþrifamaura. Á miðöldunitm gerðtt
menn eingan ntun á hinni lifandi og dauðu náttúru;
menn hjeldtt að líf og sál væri í allri náttúrunni,
öllum efitum, jafnvel málmunum.
Kenningin ttm sjálfframleiðsluna fjekk að nokkru
leyti stuðning í uppfundning smásjáarinnar. Menn
hjeldu að milliliðttrinn milli hinnar dauðu og lifandi
náttúru væri fundinn þar sem infúsíónsdýrin eru.
En Þær kenningar hafa ekki staðist rannsóknirnar. Á
efnarannsóknastofunum hafa menn. gert ótal tilraunir
til að framleiða líf úr dauðutn efnum, en það hefur
aidrei tekist.
Nýr vegur til lausnar á gátunni virtist opnastþeg-
ar menn fundu hin svokölluðu frumdýr, en þau hafa
einga ákveðna lögun og nærast og æxlast án þess
að hafa tii þessa nokkur sjerstök lífæri. Þau finnast í
kyrrum og djúpum höfum. Einkum hefur hinn
þýski náttúrufræðíngur Hackel reynt að gera þau að
millilið. Hann ályktar svo, að jörðin hafi áður fyrr-
um verið í þesskonar ástandi að ekkert líf hafi getað
átt sjer þar stað, en þessvegna hljóti iífið að hafa
kviknað í líflausum efnum á einhverju vissu stigi í
myndunarsögu hnattarins og við einhverja vissa breyt-
ingu sem þar gerðist.
Þegar allar tilraunir til að kveikja lif í líflausum
efnum mistókust, datt mönnum í hug að líta á málið
frá allt annari hlið. Var það nú víst,að lífið hefði
nokkurn uppruna, eða, að það væri ekki eins gam-
alt og hin líflausa náttúra? Oat ekki verið að lífs-
fræin bærust frá einum himinhnettinum til annars
og þroskuðust síðan aistaðar þar sem þau hittu fyrir
hagkvæman jarðveg? Enskur eðlisfræðingur, Thom-
son, setur fram þá getgátu, að lífið hafi flutst til jarð-
arinnar með meteorsteinunum, en þeir sjeu brot af
hnöttum, sem líf hafi áðttr átt sjer stað á. En þetta
er reyndar eingin skýring á uppruna lífsins. Málinu
er aðeins skotið frá þessum hnetti og til annara hnatta
og gátan verður jafnóskiljanleg eftir sem áður.
Þá hefur komið fram sú tilgáta, að hin líflausa
náttúra væri fram komin af hinni lifandi náttúru,
að lífið sje eldra en hin líflausu efni. Fechner
reyndi í merkilegu riti að sýna fram á að svo væri.
Og Henle bendir í þessu sambandi á, að heil fjöll
sjeu mynduð úr efnum, sem heyrt hafa til hinni Iif-
andi náttúru. „Með þeim kulda og hita sem við
höfum ráð yfir," segir hann, „fáum við eggjahvítu
til að storkna og breytum byggingu jurta og dýra. En er
það nú líklegt, að þeir kraftar sem nú eyðileggja lífið
hafi áður, þegar þeir voru sterkari, stuðlað til þess
að kveikja það?"
Preyer kennir að lífið hafi ekkert upphaf. Hann
skoðar jarðlíkamann eins og eina lifandi heild og
hreifingarnar í efnum þeim sem hann er samsettur af
eins og vissa tegund af lífi. Eftir því sem jörðin
kólnaði skildust þau efni frá sem ekki gátu, vegna
hitabreytíngar sem orðin var, haldist fljótandi, og
þau mynduðu svo hina líflausu náttúru, þar sem þau
eldci tóku þátt í lífshreyfíngunni. Af innbyrðis áhrif-
um hinna loftkenndu og fljótandi efna hvers á ann-
að, myndaðist svo efnasamband, sem smátt og smátt
líktist meir og meir prótóplasmainu, eða hinni ein-
földu frummynd hinnar lifanai náttúru. Af þessu
mynduðust svo elstu forfeður jurtanna og dýranna
og með breytiþróuninni varð hin lifandi náttúra æ
margbreyttari og margbreyttari. Þessi kenníng minn-
ir á skoðun Heraklíts gamla, sem taldi eldinn frum-
orsök alls lífs. Allar nútímans efnarannsóknir virð-
ast líka benda þar til eldsins. Pflygel segir: „Lífið
er komið frá eldinum og skilyrði fyrir framkomu
þess mynduðust meðan jörðin var glóandi eldkúla."
Eftir því sem á undan er sagt, hefði lífið þá átt
að koma fram á jörðunni samkvæmt óraskanlegu lög-
máli, eins og hin einstöku efnasambönd, þegar skil-
yrðin voru til orðin fyrir framkomu þess, hvort held-
ur sem menn þá vilja hugsa sjer hnöttinn, meðan
hann var allur fljótandi og glóandi, sem eina lífs-
heild, eða menn hugsa sjer að lífið hafi myndast við
breytíngar, sem smátt og smátt hafi orðið í hinni
líflausu náttúru.
Dubois-Reymond segir, að munurinn á kristall-
inum og lifandi líkama sje sá, að í kristallinum sjeu
efnin í stöðugu jafnvægi, en gegnum hinn lifandi
líkama leiki sífelldur efnastraumur. Þótt hinir starf-
andi kraftar í kristailinum og hinum lifandi líkama
sjeu ekki óskyldir frá rótum, þá verði þeir ekki mæld-
ir með sarna mælikvarða.
Síldarveiðar Norðmanna
—o—
Klemens sýslumaður Jónsson hefur nýlega
ritað í Norðurland hvassa grein um strámennsku
íslendinga fyrir norska síldarveiðamenn hjer
við land. Síðan hefur hann kært I. M. Hans-
en konsúl hjer fyrir ólöglega síldarveiði í sum-
ar. Mál þessi eru þýðingarmikil og hefur
Bjarki því aflað sjer skýrslna um veiði Han-
sens konsúls. Hann skýrir svo frá, að er hann
var í Noregi í sumar hafi hann keyft 4 nóta-
lög, eitt af B, Stoll-Nielsen í Haugasundi,
annað af E. Halleland sama staðar og tvö af
Wollert Konow 1' Bergen — með þeim skilyrðum,
að andvirði fyrir eitt þeirra, það sem hann keyfti
afHalleland, skyldi greiðast 1' ágústmánaðarlok
síðast liðins en hin innan loka nóvembermánaðar.
Af því að henn skorti fje og, hann vildi
eigi hætta of mikla, samdi hann svo um við
seljendur nótalaganna, sem allir eru kaupmenn
og skipaútgjörðamenn, að hann skyldi selja þeini
síld þá er hann veiddi nýa, jafnóðum og hún veidd-
ist, fyrir ákveðið verð hverja tunnu, og þurfti
hann því eigi að kaupa tunnur og salt, eða
legga til skip sjálfur til að flytja út veiðina,
enda komst hann með þessu móti hjá þeirri
áhættu sem er því samfara að síldin falli í
verði erlendis. Hann rjeði sjálfur menn í Nor-
egi til þess að stunda veiðina hjer, suma fyr-
ir mánaðarpeninga, suma fyrir part af veiðinni.
Nótalögin voru honum síðan send með gufu-
skipunum »Avance«, »Risö« og »Norðkap«
tneð farmskrám, hljúðandi upp á hans nafn
sem viðtakanda; kvittaði hann fyrir þær og at-
henti skipstjórunum. Af því að einginn síld-
arafli var hjer á Austfjörðum, fór Hansen með
skipinu »Nordkap« til Siglufjarðar og Skaga-
fjarðar til þess að leita að síld, eg er þar
fannst eingin fór hann til Eyjafjarðar og kom
nótafólki sínu fyrir í húsi, sem leigt var af
Saltvedt nokkrutn, umboðsmanni Konows, til
þess að salta í síld þá er hann keyfti af Han-
sen konsúl. Fór Hansen síðan til Eskifjarðar
og sótti Nótalagið, sem þar hafði átt að veiða,
og flutti það til Eyjafjarðar og kom fólkinu
fyrir á Hjalteyri. Fjórða nótalagið sendi hann
vestur á Vestfirði til þess að leita þar að
veiði.
Hann segist í raun og veru i marsmánuði
síðastl. hafa samið um kaup á nótalögunum