Bjarki - 05.12.1902, Side 1

VI1, 47.
Eitt blað á viku. Verð árg. 3 ki.
bórgist fyrir i. júlí, (erlendis 4 kr
borgist fyrirfram).
Seyóisfirði
3
5. des.
Uppsógn skrifleg, ógild nema komin
sje til utg. fyrir 1. okt. og kaupand'
sje þá skuldlaus við blaðið.
1902
Alþingiskosningarnar 1903
Eftir — s — n.
—o—
Alþingi er nú leyst upp og nýar kosningar
fyrirskipaðar. Eiga þær að fara fram 2.—6.
júní næsta ár og gilda um 6 ára tímabil, í stað
þess að fyrirsjáanlegt var, að kosningarnar
haustið igoo mundu aðeins gilda fyrir þingið
1901 og kosningarnar í vor, er leið, aðeins
fyrir aukaþingið í sumar.
Aldrei hefar Islendingum riðið eins mjög á
að vanda vel alþingiskosningarnar eins og þeim
ríður á að vanda þær að vori. A næsta kjör-
timabili á að leggja hyrningarsteininn undir
íslenskt þjóðrœði og ríður mjög á að hann
verði vel lagður og varanlega, Innlend stjórn
er í sjálfu sjer nauðsynleg, góð og ágæt, en
hún er ekki einhlýt. Danir hafa alltaf haft
innlenda stjórn, og þrátt fyrir það hefur þeim
um langan tímaverið stjórnað gegn vilja meiri- |
hluta þjóðarinnar. Rússar hafa innlenda stjórn,
og er þó öllum kunnugt við hvílíka harðstjórn,
eða öllu heldur óstjórn, þeir eiga að búa.
Það liggur því í augum uppi, að eigi er allt
feingið þótt stjórn vor verði innlend, heldur
þarf annað og meira, og þetta annað og meira
er þjóðræði, eða með öðrum orðum, að oss sje
stjórnað í samræmi við óskir og vilja meiri-
hluta þeirrar manna, sem stjórnarskráin veitir
kosningarjett til alþingis. Þjóðræði er hvergi
mjer vitanlega beint fyrirskipað í stjórnarskip-
unariögum þjóðanna, heldur byggist það á venju,
og þar sem það hefur verið viðurkennt og því
fylgt um lángan tíma, eins og t. a. m. á Eng-
landi, gildir venjan sem lög og væri það því
sama sem stjórnarskrárbrot ef út af henni væri
brugðið. Það er þó eingan veginn þýðingar-
lítið, hvernig stjórnarskipunarlögin eru. Því
meira vald, sem þau fá þjóðinni eða fulltrúum
hennar, þingmönnunum, í hendur, því auðveld-
ara er fyrir hana að koma á þjóðræði hjá sjer.
Að þessu leyti eiu breytingar þær á stjórnar-
skrá vorri, sem væntanlega verða að lögum
næsta haust, til mikilla bóta. Eftir hinni nú-
gildandi stjórnarskrá gæti ráðgjafinn með til-
styrk hinna 6 konúngkjörnu þingmanna, sem
hann ræður sjálfur hverjir eru, komið í veg
fyrir það, að fjárlög væru samþykkt af þing-
inu og því yrði að gefa út bráðabyrgðafjár-
lög — en eftir frumvarpi síðasta þíngs getur
hann það ekki. Oss ætti því að vera það
innanhandar, ef við kunnum með að fara, að
koma þjóðræði á hjá oss, einkum þar sem það
er nú viðurkennt í Danmörku hjá þeim, sem
völdin hafa þar, En það er einkar þýðingar-
mikið fyriross, að þínginu sje þetta Ijóst frá
byrjun og að það hafi vit, vilja og fulla einurð til
þess að haga sjer eftir því. Þegar undirstað-
an er komin, er ætíð hægra að hlaða ofaná,
sje hún rjett. En sje byrjunin skökk, verður
erfiðara aðgjörða og tækifærið þá ef til vill
geingið úr greipum vorum.
Það er þvf þegar af þessari ástæðu næs ta
þýðingarmikið fyrir oss að vanda vel kosning-
arnar til næsta kjörtímabils, en þar við bætist,
að á því ættu að minnsta kosti að verða, og
verða væntanlega, teknar til yfirvegunar og
gjörðar verulegar breytingar á aðalvelferðamál-
um vorum, atvinnuvegunum, samgaungunum
og alþýðumenntuninni.
Nú eru eingir politiskir flokkar til hjer á
landi. Þau tvö mál, sem áður skiftu þjóðinni
í fíokka, eru úr sögunni. Um stjórnarskrár-
málið eru nú allir orðnir sammála — uppþoti
þeirra Einars Benidiktssonar og Eiríks Magn-
ússonar þarf væntanlega eingan gaum að gefa
— og bánkamálið er útkljáð. Það lítur að
vísu svo út, sem þíngmenn á síðasta þíngi hafi
álitið í þinglok að þjóðin væri skift í tvo
flokka og gáfu þeir því út tvær stefnuskrár, en
að þetta hafi verið heldur misskilningur hjá
fþingmönnum og að þeir hafi ekki einusinni
sjálfir skiftst í flokka, sjest Ijóslega þegar
ste fnuskrárnar eru bornar saman, því það eru
nákvæmlega sömu málin sem allir þingmenn
bera fyrir brjóstina og eigi verður sjeð á stefnu-
skránum, að neinn munur sje á því, hvernig
menn hafa hugsað sjer að bætt yrði úr göll-
um þeim, sem viðurkennt er að sjeu á ástandi
því, sem nú er. Það er því eigi til neins að
reyna að telja þjóðinni trú um það, að til sjeu
ákveðnir politískir flokkar í landinu og að hún
verði að tara eftir því við kosningarnar að
vori.
Kjósendurnir geta verið sannfærðir um það,
að þeir, sem reyna til þess, að koma þessu
inn hjá þeim, geingur eitthvað annað en gott
til- — Þetta gjörir kosningarnar enn vandameiri.
Aður hafa eindregnir flokksmenn venjulega
þurft að vera í litlum vafa um það, hverja af
frambjóðendunum þeir ættu að kjósa, því venju-
lega hafa eigi fleiri boðið sig fram úr hverj-
um fiokki í sama kjördæminu, en kjósendurn-
ir máttu gieiða atkvæði. Við næstu kosning-
ar ihafa kjósendur eigi þennan stuðning; þeir
verða að gjöra sjer ijóst, bverjir af ölium fram-
bjóðendunum sjeu í raun og veru best fallnir
til þingfarar, án þess að taka nokkurt tillit til
þess, hverja skoðun þeir hafi áður haft á mál-
um þeim, sem nú eru til iykta leidd, eða með
öðrum orðum, til hvers flokksins þeir hafital-
ist áður.
En eins víst og það er, að flokkaskifting
sú, er verið hefur hjá oss hin síðustu árin, er
nú úr sögunni, eins víst er og hitt, að hjá
oss ætti að vera og hlýtur að koma fram, og
það þegar á næsta þíngi, 'ef ekki fyr, oðlileg
flokkaskipting, byggð á því, hverjir eru fram-
sóknarmenn og hverjir íhaldsmenn. Þessa stóra
mismunar, sem skiftir öllum þjóðum hins mennt-
aða heims í andvíga flokka, hefur næstum eigi
gætt hjá oss hin síðustu árin og eingu ráðið,
þótt undarlegt megi virðast, í skipun þíng-
flokkanna. Þarf þessu til sönnunar eigi annað
en benda á það, að menn eins og Pjetur á
Gautlöndum og Júlíus Havsteen, Guðjón Guð-
laugsson og síra Arnljótur, Klemens Jónsson
og dr. Jónassen hafa fyllt sama flokk. A
þessari eðlilegu flokkaskiftingu ættu kjósend-
urnir að fara að átta sig, því eftirleiðis mun
meirai kveða að henni en hingað til. Bæði er
það, að nú verður því væntanlega ekki leing-
ur að treysta fyrir íhaldsmennina, að stjórnin
muni koma í veg fyrir framkvæmd allra ný-
únga eins og hingað til hefur átt sjer stað, og
verða þeir því sjálfir að berjast gegn þeim
málum, sem þeir vilja eigi að fái framgáng,
og eins hitt, að stórar breytingar eru væntan-
lega fyrir hendi, eins og áður var bent á.
Jeg þykist nú hafa sýnt fram á, að vanda
beri þingkosningarnar að vori og vil jeg leyfa
mjer með fám orðum að benda á það, hvaða
kosti hjá þingmannaefnum þeirn, sem í kjöri
verða, kjósendurnir eigi sjerstaklega að láta
ráða atkvæði sínu.
, Frh.
Fjarskyggni og feigðboðar.
— o—
Niðurl.
Tveimur árum seinna skeði þriðji viðburður-
inn.
Hermann Peer, föðurbróðir minn, þjáðist af
hjartasjúkdómi; en eingan grunaði samt, að
dauða hans mundi svo bráðlega bera að
höndum, enda var útlit hans enn hraustlegt
Og glaðlegt. Hann fjekk oft krampaflog á
nóttunni; en á daginn var hann frískur. Jeg
var uppáhald hans og hann heimsótti mig oft.
Einu sinni sem oftar kom hann til mín og
dvaldi til kvölds. Jeg sá, að eitthvað lá óvana-
lega illa á honum, þó hann reyndi til að leyna
því, með uppgerðar brosi og smáspaugi.
Þegar kominn var tími til að fara, var sem
hann ætti ómögulegt með að slíta sig ffá mjer.
Þegar hann var kominn spölkorn frá-húsinu,
sneri hann aftur við til að kveðja mig, eins og
hann ætlaði af stað í lángferð. Hann Ijet það
lika í Ijósi, að hann vildi alls ekki fara heim,
og kvartaði um sáran verk fyrir hjartanu.
Þrátt fyrir þetta kom mjer ekki til hugar að
dauða hans v;eri svo skanlmt að bíða sem
raun varð á; en næstu nótt dó hann. Jeg
átti þá heima hjá hinni áður nefndu frú Portu-
gail. Svefnherbergi hennar var við hliðina á
mínu, og dyrnar á milli stóðu alltaf opnar,
einnig þessa nótt, sem hjer segir frá. Fram-
an við svefnherbergi mitt var annað herbergi,
og fram af því eldhúsið. Sá, sem ætlaði inn