Ísland


Ísland - 15.02.1898, Qupperneq 1

Ísland - 15.02.1898, Qupperneq 1
II. á, 1. árslj. Reykjavík, 1S. febrúar 1898. 7. tölulblað. Minnisspjald. Landsbankinn opinn dagl. kl. 11 árdegis til 2 síðdegis. — Bankastjóri við kl. II1/*-—l1/*. — Annar gæslustjóri við kl. 12—1. Söfnunarsjóðurinn opinn í barnaskólanum kl. 5—6 slðdegis 1. mánud. í hverjum mánuði. Landsbókasafnið: Lestarsalur opinn daglega frá kl. 12—2 síðd.; á mánud, mvkd. og ld. til kl. 3 sd. — Útlán sömu daga. Forngripasafnið opið mvkd. og ld. kl. 11—12 árdegis. Bœ.jarsjórna/r-fundir 1. og 3 fmtd. i mán., kl. 5 síðdegis. Fátœkranefndar-fundir 2. og 4. fmtd. 1 mán., kl. 5 síðd. Náttúrugripasafnið (í Glasgow) opið hvern sunnudag kl. 2—3 síðdegis. Þilskipaútgerðin. Et'tir B.E.Kristjánsson skipatjóra. m. Svo leið veturinn í fyrra fram í mars, að fátt eða ekkert þessu líkt bar til tíðinda í útgerðar- mannafjelagiuu. En hvað skeður þá? f^að frjettist þá einn góðan verðurdag, að einmitt þessir sömu menn, eru margir búnir að kaupa skip til flskiveiða og sumir jafn- vol tvö eða þrjú og þau stór og góð. ÞelLa flaug eius og hersaga um allaa bæinn á svipstundu, og ekki var um annað talað í marga daga en þessar stórkostlegu fram- farir. Að eins þrír menn í bæn- um búnir að kaupa sex stór skip í einu og þar að auki tveir eða þrír menn í nánd við bæinn, sitt skipið hvor og eins stór. Þessi óvænta fregn hleyfti svo mikilli æsingu í blóðið hjá sumum, að margir, sem lítið eða ekkert höfðu hugsað um þilskip eða útgerð á þeim, óskuðu, að þeir ættu einn af þessum fallegu „kútturum“, sem á höfninni lægju, því það hlyti að vera, að þessir útgerðar- menn hefðu ábatast vel á sínum skipum árið áður, þar þeir færi að ráðast í að kaupa svoaa mörg skip í einu; höfðu þeir, sem svo mæltu, óueitanlega mikið til síns máls. Því hvað gat þeirn annað geingið til þess að kaupa svona rnörg skip en hagnaðarvon? Fá- um mun detta í hug, að þeir hafi gert það með þeim áaetningi, að tapa meira á útgerðinni en að undanföruu, því þá væru þeir brjóstumkennanlegir píslarvottar, ef þeir keyptu allt af fleiri og fleiri skip eftir því sem tapið verður meira. Ekki hef jeg heid- ur heyrt menn geta þess tíl, að þeir hafl gert það í þakklætis- skyni við gjafarann alira góðra hluta, fyrir það, að hann af rík- dómi sinnar náðar hafl gefið þeim svo mikinn auð, að þeir gætu ráðist í þetta til að veita fleiri fátækum mönnum atvinnu, þó þeir væru vissir um, að útgerðin borgaði sig ekki. Jeg er saun- færður um það, og svo munu fleiri vera, að hvorugt þetta hafl vakað fyrir þeirn, þegar þeir keyftu skip- in; til þess eru þeir alit of skyn- samir menn og hagsýnir. Líti maður til baka og fan yf- ir sögu útgerðaiianar, eins og út- gerðarmenn eegja hana, um und- anfarin ár, þá or hún ekki glæsi- leg, og allfc annað en hvetjandi fyrir einstaka menn eða fjelög, sem kynnu að hafa hugsað sjer að reyna að eignast þilskip nú, þegar smábátarnir ekki leingur duga og allar bjargir eru bannað- ar sökum þess, að fiskurian er hættur að gangi grunnt. Fram- koma sumra útgerðarmanua í þossu máli er svo eiukennileg og sjer- stök í siuni röð, að mönnum, sem litla eða einga þekkingu hafa á því, voitir mjög örðugt að komast að hinu sanna og rjetta. Eafari menn að íhuga þetta betur, hvern- ig afleiðingin af þessu tapi verð- ur hjá mörgum af okkar útgerðar- mönnum, þá kemur það brátt í ljós, að hún er óeðiileg. Ef allt af væri tap á útgerðinni ár eftir ár, þá hlytu útgerðarmenn að neyðast til að fækka við sig skip- um smátt og smátt, nema þeir feíngju styrk af almannafje, sem bætti þeim tapið að fullu, en það vita nú allir, að svo er ekki. Þetta væri eðlileg afleiðing af tapinu; því svo geingur það með öll fyrirtæki, sem ekki borga sig. En hitt kalla jeg óoðlilega afleið- ing, þegar útgferðarmenn, sem fyr- ir mestu tapi verða, keppa hver við annan að kaupa fleiri skip í viðbót við þau, som þeir eiga. Þetta er svo fjarstætt, að það eitt út af fyrir sig er næg sönnun fyrir því, að sumir af elstu út- gerðarmöuuunum okkar hafa á- batast mikið á þitskipaútgerðinni frá fyrstu og allt til þessa. Eu þó það hafi komið fyrir einstöku ár, að útgerðin hefur ekki borið sig með því fyrirkomulagi, sem hingað til hefur verið, þá hafa hiu árin þó verið fleiri, sem hún hefur verið mjög arðberandi, og einkum fyrir þá, sem hafa haft skipin í reikniugi. Því það sagði mjer einn af bestu og glöggskygn- ustu verslunarstjórunum okkar, núna fyrir fáum árum, að bestu reikningar, sem hann hefði með að gera, væru skipsreikningarnir, því vöru-viðskiftin við hvert skip væru svo mikil og borgunin á- reiðanleg; það þarí marga við- skiftamenn til að versla með eins mikla upphæð og eitt skip gerir. Þó er allt af sama hljóðið í þeim góðn herrum, útgerðarmönn- unuro, og berja þeir það fram, að allt af sje tap á útgerðinni. Því eru þeir að reyna að finna upp á ýmsu til að afstýra þessu tapi, og eeinast i vetur kveða þeir upp úr með það opinberlega í „ísa- fold“ í þriðja sinni(I), að „útgerð- inni sje mesta hætta búin af eyðslusemi, stjórnleysi og fram- kvæmdarleysi sumra skipstjór- anna“. En þó hefur ekki heyrst nein rökstudd umkvörtun gagn- vart neinum þeirra sjerstaklega fyr en þetta kemur eins og hagl úr heiðrikju frá útgerðarmönnum. Og þá er nú byrjað að semja ýmsar varnarreglur gegnj þessum voða og mun það vera hugmynd útgerðarmannanna að reyna að fá skipstjórana til að skrifa und- ir þær. Reglur þessar munu að öllum líkindum hafa átt að vera nokkurskonar sjórjettur, um „skyld- ur skipstjóra gagnvart útgerðar- mönnunum“, en svo óheppilega tókst til, að þeir gleymdu flestum skyldum útgerðarmanna gagavart skipstjórum, og að öðru leyti munu reglur þessar þykja nokk- uð óaðgeingilegar, að sumu leyti al)s óframkvæmanlegar. Þó hef- ur það heyrst, að þessi vanskapn. ingur útgerðarmannafjelagsins hafi verið sendur áleiðis til landshöfð- ingja til staðfestingar eins og fyrri. En það misheppnaðist nú alger- lega í þetta sinn, og varð því sendimaðurinn að halda heim aft- ur við svo búið. En sagt er, að í þeirri ferð hafi hann frjett það sem hann áður ekki vissi, að þessar reglur væru bindandi fyrir þá fáráðlinga, sem hægt væri að ginna til að skrifa undir þær. Það kemur ekki til nokkurra mála, að þeir fái sjálfstæða og dugíega skipstjóra til að skrifa undir það skjal og fáura öðrum en okkar heiðruðu útgerðarfjelags- mönnum mundi hafa dottið í hug, að nokkur æfður og duglegur skipstjóri, sem eitthvað hugsar um velferð sína, mundi ganga að slíku. Er því ekki ótrúlegt, að þessi tilraun útgerðarmannafjelags- ins eigi lík foriög fyrir hendi og kinar fyrri. Jeg hef nú að nokkru leyti rakið sögu útgerðarmannafjelags- ins um fjögur undanfarin ár, og sýnt helstu veðrabrigði, getur víst eingum dulist, hve umkleypinga- samt hefur verið þar yfir höfuð, og sjaldan komið „stillt stund“ nema í fyrra vetur. Brjef til „ISLANDs“. III. 15 dagar í París. (Pramh.) Frá ráðhúsinu er örskammt til kirkjunnar Notre-Dame; jeg skoð- aði hana því sama daginn. Frakk- neskur rithöfundur hefnr sagt, að hún væri eins og ímynd bænar- innar, með þvi að kinir tveir turn- ar hennar væru eins og handlegg- ir, er biðjandi maður hæfi til him- ins. Það er mikill sannleikur fólg- inn í þessum orðum. Hversu van- kunnandi sem einhver er í hús- gjörðarlist, þá getur hann ekki litið þetta meistarasmiði án þess að láta sjer skiljast, að það er eigi að eins hús úr steini gjört, heldur sjerstök hugmynd, sem hjer hefur feingið líkama, ef jeg má svo að orði komast. Jeg gæti aldrei orðið þreytt á að skoða kirkju þessa, og í hvert skifti, sem jeg kom til Parísarborgar, eftir að jeg var komin til Nogent, brá jeg mjer snöggvast þangað, og eitt af því, sem jeg hlakka til að sjá, er jeg kem aftur til Parisarborgar, er Notre Dame. Hún er gjörð með gotnesku sniði, og eins og jeg hef sagt, lýsir hún á einhvern háleitasta hátt, sem auðið er að hugsa sjer, kristilegu hugarfari. Hún var heldur ekki reist á ein- um degi. Fyrsti steinninn var lagður árið 1163, og hún var fyrst talin algjörð 1283. Að lýsa henni nákvæmlega yrði oflangt mál í „ísland“; að eins skal jeg geta þess, að aðalhlutar hennar eru 5, en 37 kapellur út úr hennj, en gluggar á henni eru 113. Það var í glaða sólskini að jeg skoð- aði hana; jeg hringsnerist fyrir utan hana hálfa klukkustund til að skoða steinmyndirnar, er prýða hana að utan. Á vesturhliðinni eru t. a. m. 18 myndir afFrakka- konungum; þar fyrir ofan eru Adam og Eva, o. s. frv. Þá er jeg Ioksins rjeð af að ganga inn, voru mjer eins og glaptar sjónir, og mjer virtist vera kolniðamyrk- ur í kirkjunni. Þess ber að gæta, að hinar steindu gluggarúður í hinum kaþólsku kirkjum gjöra það að verkum, að þær hafa ávalt ein- hvern einkennilegan ieyndsrdóms- fullan blæ yfir sjer. Sroátt og smátt vandist jeg þó hálfmyikr- inu í kirkjunni, og þá er jeg hafði skoðað helstu kapellurnar og ým- isiegt fleira, fylgdi jeg mann- straumnum, sern gekk innar eftir kirkjunni. í broddifylkingar var gamall Einglendingur með tveim- ur dætrum sínum, og hafði hann með leiðsögumann, semtaleðiensku og skýrði alit fyrir þcim. Því næst voru nokkíir Rússar og rúss- roeskar stúlkur, Þjóðverjar, Ame- rikumenn, ogloksins ísleaskstúlka. Vjer staðnæmdumst við Iítið borð eitt, þar sem borðalagður þjónn kirkjunnar seldi aðgaungumiða til að skoða kirkjuskrúðann. Vjer keyftum sinn miðann hvert ognú var oss hleyft ina í skrúðhúsið, þar sem margra miljóna króna viiði sefur væraa svefn í ekápum og draghólfum, en þúsundir af aumingja börnum svelta fyrir utan steinveggi þessa dýrðlega húss. Mjer varð hálf óglatt við, sð sjá allt þetta silfur, gull og gim- steina, og hugsa svo til þess, að tveimur fetum þaðan er hús, þar sem daglega eru tugir af líkum þeirra, er neyðin og sulturinn hefur varpað í dauðans greipar. Mjer fannst það vera hryggilegur misskilningur, að guð vildi láta tilbiðja sig og dýrka í öllum þess- um skrúða, og jeg varð fegin, þegar jeg stóð aftur úti undir beru lofti. Þó vildí jeg ekki yfir- gefa kirkjuna þegar í stað, mig langaði tíl að fara upp í turninn, og jeg litaðist því um til að finna innganginn, sem jeg vissi aðvera átti til hægri handar við aðal- dyrnar. Nokkrir útlendingar leit- uðu auðsjáanlega að sömu dyrun- um og jeg. Þeir gáfust upp, og jeg var því ein, er jeg sá litla hurð, og þar fyrir innan konu eina, er seldi inngaungumiða. Jeg keyfti einn, og stje síðan upp í turninn, þangað til jeg var jafn- hátt þakinu. Þar gekk jeg út á veggsvalir og sá þar lítinn klefa, þar sem kona ein sat og saumaði. Henni sýndi jeg miða minn, en hún var heldur önug í svari, og jeg hefði ekki haft nokkurt gagn af ferð minni upp undir skýin, hefði ekki maður nokkur, sem gæt- ir klukknanua, komið til mín og boðið mjer kurteislega að sýna mjer hina stóru, merkilegu klukku Notre-Dame-kirkjunnar. Þá er því var lokið, spurði hann mig, hvort mig langaði tíl að fara enn hærra upp, alveg upp á efstu rönd turnsins. Jeg kvað já við, og sagði hann mjer þá, að það hefði

x

Ísland

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísland
https://timarit.is/publication/30

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.