Ísland - 15.02.1898, Qupperneq 2

26
ISLAND.
„ÍSIiAKTD'4
kemur flt á hverjum þriðjudegi.
Á.skrift bindandi 6 mánuði, í Kvík 3 mán.
Kostar íyrirfram borgað til útg, eða pðst-
stjórnarinnar 3 kr. 20 au., annars 4 kr.
í ítvík 3 kr., erlendis 4 kr. 50 au.
Ritstjðri:
t»orsteinn Gísiason
Laug-aveg 2.
Reikningshaldari og afgreiðslumaður:
Hannes Ó. Magnússon
Austurstræti 6.
Prentað i Pjelagsprentsmiðjunni.
áður verið siður, að hleypa ölluai
þaDgað upp; en með því að gár-
ungar hefðu leyft sjer að rita alls-
konar hneyksli á múrveggina, þi
væri efri hluti turusins ávallt
læstur, og að eina einstökum sið-
prúðum gestum væri leyft að fara
alveg upp. Hann sagði mjer enn
fremur, að jeg mætti eigi verða
hrædd, þótt jeg heyrði að hann
læsti hurðinni á eftir mjer, og jeg
stóð í þreifaadi myrkri. Stiginn
var til allrar hamingju ekki breið-
ur og múrveggir til beggjahanda,
svo að ekki var um neitt að vill-
ast. Jeg klifraði því upp, guð
má vita hve mörg ioft, var orðin
dauðuppgefin, þegar jeg var kom-
in upp, en varð þó að játa, aðsú
ferð borgaði sig. Aldrei nokkru
sioni gleymi jeg þeirri hálfu stundu,
sem jeg dvaldi þarna uppi. Hví-
lík útsjón yfir þessa hina stóru
borg, og hve margt datt mjer ekki
í hug, meðan jeg stóð þarna ai-
ein! Eins og kunnugt er, stend-
ur Notre-Dame kirkjan á eyju
einni í ánni Signu. Það er elsti
hluti borgariunar „Lutetia“, eins
og hún var kölluð fyrst; nú er
eyjan kölluð „la Citée“. 9 brýr
liggja frá henni að bökkum Signu.
Auk Notre Dame oru ýms merk
hús á eyjunni, svo sem Palais
de Justice. Eyjan er breiðust í
miðjunni, en mjókkar ti! beggja
euda. Á öðrum endanum er myndar-
stytta Hinriks 4. Frakkakonungs,
en á binum „la Morgue11 (Iíkhús-
ið), þetta hryggðarhús, som er
orðið oflítið fyrir öll þau !ík, sem
daglega eru veidd upp úr Signu.
Með því að jeg hafði vandlega
kynnt mjer uppdrátt yfir Parísar-
borg, gat jeg undireins áttað mig
og þekkt hús þau, sem eins og
risar hefja höfuð sín yfir öunur
hús borgarinnar. Aftur kom þá
yfir mig eins og einhver efi, að
það væri jeg sjálf, sem stæði þarna
og horfði yfir skrautlegustu borg
heimsins. E»að var eittafþessum
fágætu augnablikum í lífinu, þeg-
ar maðurinn gleymir öllu hvers-
dagslegu, öilu smásmíði, og er ein-
tóm sái, einungis samsafn af ým-
islegum tilfinningum, sem ekki er
auðið að lýsa með orðum, ea sern
maðurinn kynni að geta iýst í
saung, ef hann væri saungiaga-
smiður. Jeg hafði síðar yfirsýn
yfir Parísarborg frá tveimur öðr-
um stöðum, en ekki faanst mjer
sú yfirsýn geta jafnast við útsjón-
ina frá turniaum á Notre-Dame.
í öðru sinni var það frá Sigur-
boganum (i’Arc de triomphe de
l’Etviie). Það var einn snnnn-
dagsmorgun, að jeg lagði af stað
þangað. Fyrst brá jeg mjer í
rússneskukirkjuna, sem erskammt
frá Parc Monceau, og sem jeg sá
daglega hið gyllta þak á frá
glugganum á herbergi rnínu. Mess-
an var nýbyrjuð, þá er jeg kom.
Eingir eru þar bekkir eða stólar;
allir verða að standa eða krjúpa
á gólfið, en þið er þakið ábreið-
um. Altarið sjest ekki í grísku
kirkjunum, og er það talið of hei-
lagt að horfa á fyrir syndugt
mannkyn. Gylltar grindur hylja
það; en á grindunum er hurð, og
um þær dyr koma prestarnir út
til að úthluta sakramentinu o. s.
frv. Allt er hjer gullroðið og gljá-
andi, og mönnurn verður illt í
augunum af að stara á gylltu
grindurnar; en saungurinn hlýtur
að gagntaka hvern og einn; hann
smýgur út milli súlnanna í kirkj-
unni, eias og einhver hulinn Ieið-
arvísir tii hans, sem er öllurn æðri.
Jeg beið samt þar ekki, til þess
messan væri á eoda, en hjelt á-
fram för minni til Sigurbogans.
Með því að næsta örðugt er að
iýsa myndasmíði með orðum, leiði
jeg fram hjá mjer að reyna að
iýsa þesssri smíð. Jeg gekk ian
í bogann, hitti þar fyrir mjer
borðalagðan þjón, keyfti aðgaungu-
miða og tók að klifra upp stígann.
í fyrstunni gekk aiit vel; hjer og
hvar voru giuggar, og þótt mjer
þætti hálförðugt að ganga upp
stigann hvíldarlaust, var einginn
annar annmarki á því. En ailt
í einu stóð jeg í þreifandi myrkri
á nokkurs konar iofti; einginn
sást maðurinn og ekkert hljóð
heyrðist. Jeg hugsaði þá með
mjer, að best væri að fylgja þeirri
reglu, er ávallt mun hin besta í
lífinu, að halda beina ieið, meðan
auðið væri, og hjelt því áfram.
Loksins sá jeg eiuhvern bjarma,
gekk á hann og komst loksins
upp á þak bogans. Hið fyrsta,
sem j8g sá þar, var dálítill kofi,
eins og lyftingarrúm á skipi. Þar
sat inni kona og fyiir framan
hana stóð borð með alls konar
smáraunum með rnynd bogans á,
svo sem hnífar, pennasköft o. s.
frv. Kona þessi ávarpaði mig þeg-
ar, og jeg keyfti af henni Ijós-
mynd afboganum. Þvínæstgekk
jeg út að brjóstriðinu, til þess að
njóta útsjónarinnar. Þaðvarekki
auðið að ganga allt í kring um
bogann, því að meiraen helming-
ur hans var undir aðgjörð, enda
sögðu vinir mínir mjer, að alltaf
væri verið að gera við hann. —
Fegurst þótti mjer að Iíta yfir
vellina Cliamps Elysées, semliggja
á milli Sigurbogans og Place de
la Concorde, og á hiun bóginn yfir
Boulogne-skóginn, sem enn stóð í
sumarskrúða sínum, þar sem trjen
á hinum breiðu strætunum (Boule-
vardes) höfðu þegar misst öli blöð -
in. Mjer þótti heldur en ekki
gaman, þegar jeg á afturföiinni
sá heldri mann einn standa með
vandræðasvip, þar sem jeg fyrir
stundarkorni haíði staðnæmst af
ótta fyrir myrkrinu. Jog gatþví
ekki sfillt mig um, um leið og jeg
gekk fram hjá honura, að segja:
„Tout droitu (beiotáfram). Hann
brosti við og iagði aftur af stað
inn í myrkrið, en jeg hjelt niður
stigann. Nú var þar ekki eins
mannlaust og þegar jeg gekk upp.
Það var sönn hressing að koma
heim og neyta góðsmorguuverðar
eftir þessa för. Undir borðum var
talað um þá staði í París, þar
sem útsjónin væri best, og heyrði
jeg að Parísarbúa? eru ekki neitt
hrifnir af Eifiel-turninum, og mjer
var sagt, að það væru meat út-
lendingar, sem færu upp í hann,
enda gefur að skilja, að hann er
of hár til þess að útsjónin sje
verulega fögur; allt verður þar
svo 8mátt og lítilfjörlegt fyrir aug-
um manna. Það er líka dýrt að
fara efst upp á hann; það kostar
5 franka; en auðvitað er, að merm
geta látið sjer nægja, að fara ein-
ungis upp á fy< sta eða annað loít.
Jog gerði það samt ekki, meðþví
að jeg hafði sjeð svo fagra mynd
af Parísarborg, sem unnt var að
sjá, og með því að mjer var sagt,
að mjer mundi ekki þykja gaman
að því. Næsta dag iagði jeg af
stað upp á Montmartre-hættina,
nyrst í borginni. Þar hefur verið
reist hin merkilega kirkja Sacré-
Coeur, en hún er enu í smíðam.
Eftir að jeg hafði farið um hia
breiðu stræti Courselles og Bati-
gnolles og staðið lítið eitt við á
Place Clithy, tók jeg að ganga upp
strætið Lepic, sem fyliilega verð-
skuldar nafn sitt. Það er mjótt
stræti og bratt, íbúarnir fátæk-
legir, og úir þar og grúir af forn-
gripaseljendum. Þetta var um
morgun, og fóikið þaut um strætið
með skálar fullar af brennheitri
súpu í, sem kona ein hafði þar á
boðstólum. Hún var í klefa ein-
um á horni strætisins, en klefinn
var ekki stærri en svo, að þar
var að eins rúm fyrir litla elda-
vjel, einn stól og fætur konunnar.
fFramh.)
Þöra Friðrihsson.
Löggjöf, rjettarfar, regla-
gjörðir m. m.
„Svo eru lög
sem hafa tog“.
Svo mun hverri þjóð vera bezt
farið í rjettarfarslegu tiiliti, að
lögin sé sem fæst að vera má svo
hiíti, og að þeím sje sem best
hlýtt. Og það mun enda fara
saman, að lögunum sje því betur
hlýtt, sem þau eru færii og saun-
gjarnlegri. Yið það, að menn
fiuna að þjóðfjelagsstjórnin hefur
á þeim siðferðislegt traust, skerp-
ist og glæðist rjettlætia meðvitund
þeirra; en er fara á að lögbjóða
hvert smáatriði, svo að segja
lögbiuda hverja hugsun og hreyf-
ing manna, er hætt við að lögin
varði meira eða minna ósanngjarn-
leg, ef eigi ranglát og óframkvæm-
anleg; og það, samfara því van-
trausti til eiðferðisþroska manna,
sem þetti lýsir, hefur spillandi
áhrif á rjettlætistilfinninguna, og
freistar til að fara i kring um
lögin og þykja fremd að brjóta
þau svo að eigi verði uppvíst.
Oft hefur mjer dottið í hug að
hin stjórnlausa Sagasmíðisfýkn vor
Íslendínga geingi í öfuga átt. Það
er ekki nóg með að alþiugi hefur
lagafrumvörp í hundruðum til
meðferðar í hvert sinn, er það
kemur saman, heldur smíða bæja
og sýslufjelögin sjer nú lög í um-
fangsmiklum bálkum um allskoa-
ar smámuni innan sinna endi-
marka.
Á síðari árum hefur oft mátt
sjá í Stjórnartiðindunum reglu-
gjörðir um refaveiðar, notkun af-
rjetta, fjallskil, rjettahöld, með-
ferð óskilafjár o. fl. o. fl. fyrir
ýmsar sýslur landsins; eru sumar
þeirra svo stórir lagabálkar, að
þær fyila arkir í tíðindunum og
innihalda í mörgum köflum marga
tugi greina. Má furðu gegna
hvílíkum kynstrum af lagafyrir-
mælurn mönnunum hefar getað
dottið í hug að hrúga saman. Og
mörg af þeim eru þanníg vaxin,
að þeim mönnum sem þau eru
etýiuð til, kemur aídrei í hug að
hlýði þeim, eða taka tíllit til
þeirra, enda eru þau alloft þýðing-
arlaus og óframkvæmanleg.
Þessar reglugjörðir eiga þó að
hafa fullt iagagildi (sbr. lög 22.
mars 1890). Og þar sein það eru
sýslunefndiruar, sam semja þessi
lög, munu oftast setja nefnd til
þess, og amtsráðin sem það heyr-
ir undir að samþykkja þau eða
hafna, en amtmaður staðfestir,
mætti ætla, að þau væru ætíð
vel hagkvæm og við alþýðu hæfi.
Til þess að fella ekki þennan
dóm yfir reglugjörðum þessum að
ásæðulausu, lít jeg í Stjórnartíð-
indin og tek þar fram eina slíka
reglugjörð, sem ekki er nema rúm-
lega ársgömul. Það er reglugjörð
fyrir Gullbringu- og kjósarsýslu
um notkun afrj8tta, fjallskil, fjár-
heimtur, rjettahöld, meðferð á ó-
skilafjenaði o. fl.“, staðfest af amt
manni 8. des. 1896, er öðlaðist
gildi 1. maí siðastl. En reglugj.
þessi feldi úr gildi aðra um sama
efni, frá 30. júlí 1891. Þessi
nýja reglugjörð hefur því líklega
verið vönduð eftir bestu
faungum, þar sem hún átti að
taka fram annari svo að segja
nýrri reglugjörð og koma í stað
hennar. Sýslunefud Kjósar- og
Gullbringusýslu er fjölmenn, og
mannval úr að velja, og sama er
um Suðuramts-ráðið. Mætti því
búaet við, að reglugjörð þessi sje
ein með hinum vandvirknislegustu.
Líturn nú á reglugjörð þessa.
„I. kafli“ hljöðar „um afrjett
og upprekstur“. — „1. gr.: Að
svo miklu leyti sem heimalönd
að áliti hreppsnefndar eru eigi
nægileg til sumarbeitar, ber öll-
um, sem geldfjenað eiga, að reka
hann til afrjettar, þar sem hann
er, að öðrum kosti koma fjenaði
sínum til gaungu yflr sumartím-
ann hjá öðrum, sem land hafa . . .
Hrcppsr.efndin sjer um, að þetta
sje ekki vanrækt“. Viðlögð 1—
200 kr. sekt.
„Þar sem hann er“, mun eiga
að miðast við afrjett, sem notað
er sem karlkynsorð í reglugjörð
þessari, þó göraul og ný málvenja
sje fremur að við hafa það í
kveankyni. Eigendum geldfjen-
aðar, ber þá að reka hann tii af-
rjettar, þar sem afrjett er, hverj-
um sem sú afrjett tilheyrir(?),
annars eiga þeir að koma honum
til gaungu þar sem land er (ekkí
á sjó)J!
„2. gr. Hver sem verður upp-
vís að því, að reka eði skilja
eftir í annara afrjetti eða, heima-
löndum sauðfje eða hross, án leyf-
is þeirra, eem með eiga, er sekur
um 10—200 kr., auk skaðabóta
til landráðanda".
Það er aðeias sauðfje og hross
sem sekt liggur við að reka í
annars afrjett eða heimalöndum,
eða skilja þar eftir; um naut-a-
hjarðir gjörir ekkert til. 10—200
kr. kost&r — ef uppvíst verður —
að reka fjenaðinn í heimalöndin
eða afrjatt án leyfis, auk skaða-
bóta; og eins ef fjeaaðurinn er
þar skilinn eftir. Þannig lítur
þessi grein út, er hún er sundur-
liðuð eftir orðanna hljóðan. Ea
hversu óeðliíeg og óframkvæm-
anleg svona löguð ákvæði eru,
liggur hverjum manni í augum
uppi. Áð þurfa að sækja um
leyfi að reka um lönd manna cða
afrjett nokkrar kindur! 0g vilji
maður fá náungann sektaðann
fyrir að reka búfje yfir merki, á
land annars manns, verður að
hafa votta að því, er svarið geti
sökina á hann, því búaet mávið,
að þar sem um svona löguð á-
kvæði er að ræða, að náunginn
þræti fyrir, þótt hann sje staðinn
að verki. Svona lög nfl. neyða
menn tii að vorða skeytingariaus-
a um að hlýða lögunum, og svíf-
aet eigi að liafa undanbrögð í
ýtrustu lög.
„4. gr.: Eigi má ónáða íjenað
þann sem í afrjetti eða á fjalli á
að vera, fyrir fjaliskil, nema land-
eigandi eða hlutsðeigandi lirepps-
nefnd Ieyfi“ — sektir 1—200 kr.
Ef kvía-ær sleppa til fjalls eða
í afrjett, má smali eigi voita þeim
eftirför þangað nema sótt sje um
leyfi fyrst, en það kann að kosta
1—2 daga bið, og munu þá æru-
ar verið búnar að koma sjer fyr-
ir til sumarvistar í þessu frið-
landi þoírra.
5. gr. ræðir urn smalanir af-
rjetta og heimalanda eftir ráðstöf-
un hreppsnefndnr, til að afstýra
ágangi af utansveitarfjen&ði. „Smöl-
un þossa skal auglýsa i því dag-
blaði sem opinberar auglýsingar
eru augtýstar í með fyrirvara“ ...
„ Utanhreppsfjenað rekur hrepps-
nefndin á hostnað þess hrepps til
hlutaðeigandi hreppsnefndar, en
óskilafjenaður skal auglýstur og
seldur með löglegum fyrirvara11.
— Hreppsnefndin á að reha til
hinnar hreppsnefndarinnar þann