Ísland - 08.03.1898, Blaðsíða 1

II. ár, 1. ársfj.
Reykjavík, 8. mars. 1898.
Minnisspjald.
Landabanlcinn opinn dagl. kl. 11 árdegis til 2
siðdegis. — Bankastjári við kl. HV2—1V2. —
Annar gæslustjári við kl. 12—1.
Söfnunarsjóðurinn opinn í barnaskólanum kl.
09— slðdegis 1. mánud. í hverjum mánuði.
Landsbókasafnið: Lostarsalur opinn daglega
frá kl. 12—2 síðd.; á mánud, mvkd. og ld.
til kl. 3 sd. — Útlán sömu daga.
Forngripasafnið opið mvkd. og ld. kl. 11—12
árdegis.
Bæjarsjórnar-fundir 1. og 3 fmtd. i mán., kl.
5 siðdegis.
Fátœhranefndar-íuniir 2. og 4. fmtd. i mán.,
kl. 5 siðd.
Náttúrugripasafnið (i Glasgow) opið hvern
sunnudag kl. 2—3 síðdegis.
Kína og stórveldiii.
Það lítur svo út sem að i!avið
etúrviðburðanna þetta árið muui
verða austur í Kíua. Verslun
Norðuráífubúa við Kínverja liefur
verið mjög ábatasöm og hafa stór-
þjóðirnar því leingi keppst við að
ná þar sem traustastri fótíestu
hver um sig og einnig reynt að
bægja hver annari sem mest má
verða frá verslunarviðskiftunum.
Þegar Kínverjar urðu U (3ir í ó-
friðinum við Japan tóku stór-
veldin í taumana og heftu sigur-
vinningar Japansmanna, en rjettu
hlut Kínverja. Feingu þau að laun-
um, hvert um sig, ýms hlunnindi,
er miðuðu til að auka verslunar-
ítök þeirra þar í landi ogtryggja
þeim betri fótfestu þar eystra. —
Kússar lánuðu Kinverjum stórfje
til að greiða Japansmönnum her-
kostnað og feingu í þess stað
meðai annars leyfi til stórkost-
legra járnbrautaiagninga i Kína-
veldi. Þeir feingu leyfi til braut-
arlagningar út frá hinni miklu
Síberíubraut, semverið er aðleggja,
og þvers yfir Mantsjúríið. Áform
Rússa var greiða sjer leið aðher-
skipahöfninni Port Arthur við
Gulahafið, er þeir höfðu cinnig
feingið Ioyfi Kínverja til að nota
fyrir vetrarlægi handa herskipnm
sínum, er Wladiwostok, herskipa-
höfn sjálfra þeirra við Kyrrahafið,
væri óaðgeingileg sökum ísa.
Að tryggja sjer landleið að her-
skipahöfninni hugðu menn aðalá-
forrn Rússa, er þeir feingu leyfi
til brautarlagningarinnar. En nú
sýnist svo sem þetta ætli að hafa
aðrar afleiðingar og miklu stór-
kostlegri, sem sje, að ryðja Rúss-
um verslunarveg á landi inn í
Kína frá Síberíubrautinni. Þetta
er stórbreyting á allri verslun
Evrópuþjóða í Austur-Asíu; versl-
uniu kemst í hendur Rússa og
leið hennar liggur þá gegrtum
Síberíu og Rússland vestur um
Evrópu.
Hugmyndiu er ekki ný, því hún
kom fram í Nischnei-Novgorod
íyrir 9 árum síðan. Og i fyrra
sótti fransk-rússneskt fjelag um
leyfi til járnbrautalagninga í Kína
og var áform þess að koma
hliðargiein frá Síberíubrautinni
allt til Peking. En Kínastjórn
neitaði um leyfið því húnóttaðist,
að Rússar mundu þá verða sjer
ofjarlar þar í landinu. Þarámóti
veitti hún belgisku fjelagi leyfi
til enn víðtækari járnbrautalagn-
inga, því það fjekk ekki einasta
leyfi tii að leggja þá braut, er fransk-
rússneska fjelagið ætlaði að leggja,
he'dur einnig að halda brautinni
áfram yfir frjósömustu hjeruðin í
Kína allt niður að Hankow við
stórána Yangtsekiang.
En við ármynuið, niður við kin-
verska hafið, stendur aðalverslun-
arborg Evrópumanna í Kína,
Siianghai. Þangað eru vöruínar
fluttar ofan úr iandinu eftir ánni.
Nú verður bieytingin sú, aðvöru-
flutningaruir ná ekki leingra nið-
ur eftir ánni en til Hankow; þar
taka járabrautirnar við og á þeim
verða vörurnar fluttar norður, yfir
Síberíu og Rússland og vestur um
Evrópu.
Frá Shanghai er 27 daga sjó-
leið til Lundúna, en frá Hankow
má flytja vörurnar á 20 dögum
tii Moskwa.
Kínverjar hata Shanghai afþví
að þar er aðalstöð útlendu versl-
unarinnar. Til að bægja verslun-
inni braut þaðan, er sagt að þeir
muni lækka stórum útflutnings-
toll á þeim vörura, sem fiuttar
verða út úr landinu með járn-
brautinni. Aunars er útfiutnings-
tollur þar mjög hár. Vöruflutn-
ingsgjald með járnbrautinni á
einuig að verða svo lágt sem unnt
er, til að draga verslunina frá
Shanghai. Einglending&r og Þjóð-
verjar í Shanghai höfðu gert sjer
miklar vonir um að verslun þeirra
mundi aukast að mun jafnframt
og greitt yrði fyrir viðskiftalífinu
innanlands í Kína, en svo lítur
út sem þær vouir muni ekki ræt-
ast.
Auk stórþjöðanna hjer í álfu og
Bandamanna í Vesturheimi keppa
Japansmenn einnig um versluniua
í Kína. Á síðustu árum, eðasíð-
an ófriðnum lauk, hafa viðskifti
þeirra þjóða aukist stórum. Jap-
ansmenn eru iðnaðarþjóð, Kín-
verjar ekki. Og nú stofua auð-
meun fráJapan hverja verksmiðj-
una á fætur aunari í Kíua; verk-
stjórarnir eru japanskir, verka-
mennirnir kínverskir. Þossarverk-
smiðjur þrífast vel. Þar er unnin
bómull og tilbúnar eldspítur.
Laingra er iðnaðurian ekki kom-
inn, en hann er líka í byrjun.
Heima fyrir stendur iðn&ður Jap-
ansmanna ekki á baki samskonar
iðnaði í norður- og vesturálfu og
má því einnig búaat við fljótum
framförum í iðnaði þeirra í Kína.
Þeir byrja á því að búa til eld-
spitur, en áður en langt um iíður
smíða þeir þar fallbyssur og hor-
skip.
Japansmenn standa betur að
vígi í Kína en nokknr önnur þjóð:
Þeir eru &f sama kynflokki og
Kínverjar og almenningur þar í
landi hatast ekki við þá eins og
aðra útlendinga. Ófriðurinn síð-
asti átti eingar rætur í þjóðahatri
og yfir sárin frá þeim tima ernú
fylliiega gróið; Kínverjar reyna
ekki á nokkurn hátt að hindra inn-
flutning Japansmanna. Við verk-
smiðjur þeirra fær fjöldi kín-
verskra manna atvinnu og ýmsar
verksmiðjuvörur, sem Kínverjar
allt til þessa hafa keyft utan að,
falla þar nú mjög í verði vegna
þes3, að nú eru þær uanar í Japan
og fluttar inn þaðan í stað þes3
að þær voru áður fluttar að frá
Evrópu eða Ameríku 'og hlutu því
að vera dýrari.
Hvorttveggja þetta, iðnaðurinn,
sem nú er að byrja í Kína, og
innflutning&r á verksmiðjuvörum
frá Japan, hlýtar að draga mjög
úr vöruinnflutningum frá Evrópu
austur þangað. Nú sem stendur
er Kínaverslanin mestmegnis í
höndum Einglendinga, og er talið
að verslun þeirra þar sje fjórum
sinnum meiri en allra annara
þjóða til samaus. Það er því að
vonum, að þeir vilja ráða nokkru
um rás viðburðanna þar austur
frá. Breytistverslunarleiðin, eins
og áður hefur verið um talað, eru
það fyrst og fremst þeir, sem
verða fyrir halíanum.
Síberiubrautin er enn ekkifull-
ger að leingdiuni til; þó er umferð
byrjuð eftir brautinni á einstöku
svæðum og fólksflutningar til hjer-
aða þeirra, sem að brautiuni liggja,
eru mjög miklir. Rússar gera
sjer miklar vonir um áhrif braut-
arinnar á menningu og framfarir
þeirra hjeraða, sem hún á að liggja
um. Suður-Síbería er óyrkt land,
en mjog frjósamt. Það land eiga
Rússar. Þegar járnbrautin hefur
verið lögð þar um, streymir þang-
að fólk, laudið verður ræktað og
Rússar búast við að það gefi mjög
rnikið af sjer. Þar er sagður einua
frjósamastur jarðvegur í heimi.
Rússar verða þannig nábúar Kín-
verja og hugsun þeirra er sú, að
versla með afurðir þessarar ný-
lendu sinnar í Kína, en flytja
þaðan aftur verksmiðjuiðnað, er
10. tölublað.
þeir hyggia munu þjóta þar upp
á skömmum tíma.
Það eru Þjóðverjar, se.m hafa
leitt athygli manna að því, sem
fram fer þar eystra nú.
Norðurálfuþjóðiinar hafa notsð
trúboða til að brjóta sjer veg til
í Kína. eins og alstaðar þar sem
þeir sækjast eftir yfirráðum íöðr-
um heimsálfnm. En Kínverjum
er mjög ilia við trúboðið og þótt
þeir sjeu mjög friðs imir og seinir
ti! stórræða, þí hafa þeir oft risið
öndverðir móti trúboðunum og
stundum unnið á þeim. í vetur
drápu þeir tvo trúboða þýska. Og
þótt það sje naumast teljandi með
stórviðburðum, að tveim trúboðum
sjeu styttar stundir í annari heims-
álfu, þá feingu Þjóðverjir af því
tækifæri til að heimta bætur af
Kínverjum og gerðu út her á
hendur þeim. Yfir hann var sett-
ur bróðir keisarans.
í desember í vetur Iagði floti
Þjóðverja að landi í Kína við bæ,
sem Kiantsjan heitir og gekk her-
ian á land upp, en varðsveitir
Kínverja hrukku fyrir. Brátt
komust þó samningar á við Kína-
stjórn á þá leið, að Þjóðverjar
skyldu hata umráð yfir borginni
Kiantsjan, nokkru landi um-
hverfis og höfninni úti fyrir að
bótum fyrir trúboðadrápið. Um
tíuia leit ófriðlega út og viðsjár
voru þar enn miklar, er síðast
frjsttist. Þess er jafnvei getið til,
að að því muni reka bráðum, að
Kínaveldi verði limað í sundur,
því síðan Þjóðverjar tóku þar land
hafa hinar stórþjóðirnar haft við
orð að gera hið sama. Frtikkar
hafa náð töluverðri fótfe3tu í
Suður-Kína og hafa feingið þar
leyfi til járnbrautariaguingar, er
sameina þ&ð við landeignir Fr&kka
þar eystra, og íieiri hluunindi
feingu þeir hjá Kínverjum eftir
Japansstríðið. Land hafa Frakk-
ar ekki ásælst af Kínverjum fyr
en nú, að þoir taia um að taka
yfirráð yfir eynni Hainan austan
við Tonkin tíi að vega upp á móti
Þjóðverjum.
Einglendingar krefjast einnig
landa, Tschusaneyjanaa, er liggja
fyrir mynninu á Jangtsckiang.
Hafa þeir oft áður viljað ná þeim
en Kíuverjar ekki viljað láta þær
liusar. Nú bíða Einglendingar
eftir einhverri ástæðu, er þeir
geti notað að yfirskini til að taka
eyjarnar.
Það eru Eingiendingar og
Rússar er mest hafa að vinna og
mestu að tapa þar eystra. Sum
blöð telja víst, að Japan mun,
styrkja Rússa, því að hagsmunir
beggja heimti það, enönuursegja
þá munu fremur h illast að Eing-
lendingnm.
Vanskil á brjefum o. 11.
Þið hefur oft ve ið kvartrð um
vsnskil brjefa og bhiða frá póst-
stofunni hjer í Rvík. Oft hafa
vauskilin sjálfsagt verið póststof-
unri að kenua, en stundum er
sökin án efa hjá þeim, sem brjefin
eða blöðin seuda. Frá manui, sem
oft hefur verið við riðinn útsend-
ing brjefa frá póststofunni, hefur
„íiland“ feingið þennan pistil:
„Jeg vona að menn misvirði
ekki við mig, þótt jeg leyfi mjer
að leiðbeina mönnum í efni, sem
sumum þó kynni &ð finnast ekki
mikilvægt. Það er um utaná-
skriftir á brjef. Jeg hef sjeð svo
mörg brjef á pósthúsinu í Rvík,
sem öíl iíkindi væru tii að aldrei
kæmust tií skila, svo hefur illa
verið frá utanáskriftunum geingið.
Þar kemur brjef með nafninu: Hr.
Guðmundur GuðmundssoníReykja-
vík eða Hr. Jóu Jóusson íReykja-
vík. Nú munu vera um 5000 í-
búar í Rvík og annarhvor karl-
maður á öllu iandiuu heitir Jón
og þriðjihver karlmaður Guðmund-
ur. Guð má vita, hve margir
Jónar Jónssynir og Guðmundar
Guðmundssyair kunna gð vera í
Rvík. Hver þeitra á nú brjefið?
Póststjórnin verður að kaupa mann
til að renna milli allra þessara
nafna þangað til sá rjetti finnst.
Það sýair sig sjálft, að þar sem
40 bxjef í eiuu h ifa ieingi verið
á póststofunni óútgeingin, að eitt-
hvað muni bogið við utanáskrift-
irnar. Og póststjórnin borgar meiri
peninga íyrir afgreiðslu brjefa og
sendinga út um bæinn en henni
eru ætlaðir til þess úr iandssjóði.
Það eru ekki einungis sendi-
brjefin, sem verða fyrir þessum
hrakförum, heidur og iíka aðrar
sendingar stærri. Oft koma þær
hiugað annaðhvort alveg eða því
sem næst merkislausar. Það er
bundinn pappírslappi með áskriít-
inni við skrá á koffortinu eða
pokaop, en ætti að vera spjald úr
sútuðu leðri eða trje og þar á ritað
það sem með þarf.
Ög eins ættu menu að gæta
viðvíkjandi sendingum hingað til
bæjarins: Göturn&r hjer í bænum
samgilda hreppunum út um landið,
en húsin bæjunum. Jeg hef ajeð
utan á brjefi: „á Klapparstíg við
Lnigaveg", „á Seltjarnarnesi við
Reykjavík" og „Reykjavík í Gull-
bringu- og Kjósarsýsluu. Þessar
villur eru leiðinlegar, þótt þær