Ísland - 26.04.1898, Qupperneq 2
66
ISLA’ND.
„ÍSXjAKTD"
kemur út á hverjum þriðjudegi.
Kostar í Reykjavík 3 kr., út um land 4 kr.,
erlendia 4 kr. 60 au.
Kitstjóri:
Þorsteinn Gíslason
Laug-aveg 2.
Prentað i Pjelagflprentsmiðjunni.
ur gefið sjálfri sjer. Þótt þú sjert ef til
vill enn sem komið er talinn með öllum
mjalla, þá veitir ekki af að brýnt sje fyr-
ir þjer að fara variega með þig. En það
er sjálísþótti þinn og hroki, sem allt af
hefur gert þig svo undarlega „kómiska
flgúru“ í mínum augum. Reyndar veit
jeg vel, að þetta situr ekki dýpra en i
nösunum á þjer, þekki vel til þess, að
undirniðri er mikið til af heigulskap og
vesaimennsku. En mjer dettur ekki í hug
að fara að meta m&mkosti þína, eða inn-
ræti að öðru leyti. Enn sem komið er
hef jeg þá trú, að mmngildi þitt sje ekki
meira en það, að kostírnir eða lestirnir
komi ekki almeaningi við.
Þinn sem fyrri
Þorst. Oíslason.
Land úr landi.
Fregn sú, sem fram kom um það, að
Andrée heimskautafari væri fram kominn
í Klondyke hefur nú reynst uppspuui einn.
Svíar hafa nú gert út menn til að leita
hans í Norður-Síberíu.
Ekki hefur enn orðið af því, að ófriður
hefjist milli Spánverja og Bandamanna,
en eingu friðvænlegar lítur enn út en áð-
ur. Mac Kinley hefur nú lýst yílr því,
að hann álíti, að Bandaríkin geti ekki
leingur horft á þau grimmdarverk, er fram
fari á Cuba og verði nú alvariega að taka
í streinginn, þótt það kunni að kosta
styrjöld. Og nú hefur þing Bandamanna
samþykkt, að Kúba skuli viðurkennd frjáls
og óháð og að stjórn Bandaríkjanna skuli
krefjast þess, að Spánverjar kalli burt frá
eynni allt herlið sitt; vilji þeir eigi gera
svo, skuli Bandamexm hrekja þá burt með
herafla. Eftir þessu er enn útlit fyrir,
að bráðum muni draga til ófriðar og þyk-
ir svo, sem Mac Kinley hafi áður iátið
friðlega að eins til þess, að Bandamenn
feingi tíma til að útbúa síg sem best til
ófriðarins. Leo páfi hefur boðist til að
gera um málið, en því neita Bandamenn.
Ástandið á eynni er nú svo vont, að sagt
er, að um 200,000 eyjarskeggja sjeu dánir
úr hungri. Herskip eru nú Bandamenn
að búa út í óða önn. Æsingar miklar
hjá báðum þjóðunum.
Fiskiyeiðar i títlöndum.
Eftir Norsk Fiskeritidende.
Fiskveiðar í Lófót 1897.
Vertíðin stóð yfir frá 16. jan.til 24.apr.
Bátar, sem geingu til veiða, voru flestir
7,173; af þeim voru 4,829 með lóðir, 1548
með net og 796 með haldfæri. Fiskimenn
voru tals 31,312. — 34 bátar fórust; á
þeim drukknuðu 15 menn, en 133 varð
bjargað. — Skip til fiskkaupa voru flest
641.
Aflinn, er verkaður var til versiunarvöru,
var 258/10 mill. af fiski, 7,660 hektólítr-
ar (1 hektólíter = 100 pottar) af lifur;
27,100 hektó!. af hrognum; 18,260 hektól.
af meðalalýsi, bræddu í 126 gufubræðsiu-
vjelum. 61 af þeim var á landi, 65 á
skipum. 19710 mill. af fiskinum var salt-
að, 67/10 mill. hert. Úr 137a mill. þorsk-
höfða var búinn til áburður (gúanó) og
lOYa mill. höfð til skepnufóðurs. Þeasar
afnrðir allar voru 57* mi!l. kr. virði. Hjer
um bil 8/á mili. af fiski var etin í Lófót
eða send burt. 62,7 % fiskiraanna brúk-
uðu lóðir og feingu 68,5 % fiskinum;
28,9 °/0 brúkuðu net og feingu 29,3 °/„;
8,4 °/0 brúkuðu færi og feingu 2,2 °/0-
Meðaihlutur var 168 kr.
Beitan, sem biúkuð var (söltuð skel,
síld, loðna, smokkur), var metin á 590,000
kr. Þurkaður smokkur var reyndur nokk-
uð og gafst vel.
Netatap var metið 40,000 kr. og lóða-
tap 300,000 kr. (því lóðir voru oft lagð-
ar mjög þjett). Siit á netum var metið
200,000 kr. virði, á ióðum 150,000 kr.
í Lófót hafa nokkrir fiskimenn mælt
hitann í sjónum og þykir oft fiskast best,
þar sem hitinn er 4—5 0 c., en ekki þyk-
ir það sannað enn, að það sje svc ávallt.
Bjarni Sæmundsson.
Þeir gusa mest er grynnst \aða.
í ísl. II. 5. tbl. vill heiðr. þúfna-S ráðast
á grein mína í 52. tb). ísl. I. ár. Hann
getur þó eigi hrakið eitt einasta orð í
henni, heldur þeytist eins og vindhani
langt fyrir utan efnið, eins og oft á sér
stað, með þá, er fleipra með einhverja
heimskuna, en vantar svo siðferðislegt þrek
tíl að þegja eða samsinna, þegar þeim er
bent á hið rjetta. Að sönnu er ritgjörð
þcssi cigi frá leitari en margt annað er
þessi heiðr. höf. hefir skrifað.
Það er ósatt er heiðr. höf. segir, að
jeg hafi skrifað langt mál um þúfnamynd-
í 43. tbl. ísl. í því blaði hefi jeg eigi
skrifað eitt orð í þá stefnn, heldur höf.
sjálfur. En mig skal eigi furða, þótt hann
vildi gjöra sín eigin orð og ummæli að
mínnm orðum, til þess að hann fái hent-
ugt tækifæri, til að bölsótast yfir vitleis-
unni.
Jeg geing fram hjá því, að hrekja ósann-
indi hins heiðr. höf. um styrkhæð þá, er
Búnaðarritið fær af almannafje. Hið sanna
í þessu efni vita allir, er fylgast með
nokkrum landsmálum, þar sem fjárlögin
eru grundvöllur þeirra flestra. Enn síður
álít jeg þörf að sýna fram á, að ritgjörðin
um mynduu þúfnanna átti heima í bún-
aðarritinu; því að slikt sjá allir fullskynja
menn. Hjer er að ræða um að koma í
veg fyrir eyðileggingu á þeirri jarðabót
sem er algeingust hjer á landi, og sem er
mjög arðberandi ef hún lánast vel, en
afardýr til þess að ónýtast bráðlega.
Jeg vil geta þess, að ef ritdómur hins
heiðr. höf. um Búnaðarritið væri frá manni,
er hefði sýnt að hann ritaði af þekkingu
og gætni, þá teldi og það eigi lítilsvert
lof þar sem hann segir: „Handa búfræð-
ingum og öðrum upplýstum bændum og bú-
mönnum er ritið gott, því ritgerðir í því hafa
alloftast verið góðar“. En það, sem heiðr.
höf finnur ritinu til foráttu, er, að það
skuli eigi vera aðeins fyrir óupplýsta
menn, eða með öðrum orðum fyrir þá, er
sjaldan eða aldrei líta í bækur og því síð-
ur kaupa þær. Það vita víst flestir, að
þeir sem eru ófróðir og óupplýstir, eru það
af því að þeir lesa eigi gagnlegar bækur,
og til hvers er þá að rita eingaungu fyrir
þá. Þennan einfalda sannleika virðist heiðr.
höf. þó eígi að þekkja; enda lítur út
fyrir að hann hsfi ritað meira um dagana,
en hann hefir lesið.
Þar sem heiðr. höf, býðst til að „sanna
og sýna“ mjer að hann sje óskeikuíl í sög-
um sínum, þá get jeg eigi þakkað það
eins og hann álítur að vert sje. Er það
sökum þess, að hingað til hefi jeg eigi
fundið svo mikinn sönnunarkraft í orðum
hans. Enda væri heiðr. höf. þá kominn
aillangt frá hinu upphaflega umtalsefni;
en við slíku má búast, af því að hringl-
andinn er svo rikjaudi í hugsun hans.
Þá telur heiðr. höf. ósvinnu af mjer, að
jeg skuli álíta að vitleysan sæti þversum
í höfðinu á honum. Jeg skal því fúslega
gefa eftir, að hún hafi eigi setið þar þvers-
urn heldur langsum, eða þá fyllt upp allt
heilabúið; enda skiptir minstu um legu
hennar.
Heiðr. höf. segir ennfremur: „Eingum
búfræðingi nema Hermanui hefir komið
það til hugar að eigna það frosti sem
vatnið gerir. Vatnið er efni en frostið
ekki; frostið er eiginleiki vatnsins. Það
er því vatnið í jarðveginum, sem er orsölt
til öjafnanna á yfirborðiuu, sem kom við
það að vatnið frýs1) ýmist eða þykknar".
Höf. þykir víst að þessi óviðjafnanlegi
kafli hafi ákaflega mikla þýðingu fyrir
vísindin; því að ef hans hefði eigi notið
við, myndi seint hafa leiðst í Ijós að vatnið
væri efni en frostið eigi! Þegar til mergj-
ar er krufið, hljóta allir sjá, að hjer sam-
sinnir heiðr. höf. það alveg er jeg sagði
í grein minni um áhrif frostsins í jarð-
veginum. Yfirsjón mín er því að eins sú
að jeg notaði orðið frost. Ea þótt jeg sje,
eins og heiðr. höf. segir, í illu skapi, úf-
inn og sárreiður, þá er það samt alveg
þykkjulaust frá minni hlið, að orðið frost,
sem er ekkert efni, sje numið burt úr mál-
inu, en í þess stað sje sett „þykkt vatn“
sem er efni. Og í virðingarskyni við hinn
heiðr. höf. skal jeg fylgja þeirri reglu, er
jeg á orðastað við hann.
Þá koma nú spurningarnar.
Þegar heiðr. höf. hefir soðið þær eaman
lítur út fyrir að vitið hafl eigi skipað
þverrúmið; því að svörin hljóta að sanna
gagnstætt því, er hann sjálfur vill. í öðru
lagi væru sum svörin, hvert fyrir sig, efni
í langa ritgjörð, ef týarlega ætti að svara,
sem yrði til samans mikið of langt mál í
í blaðagreinar. Af þessum ástæðum og
sökum þess, að jeg á hjer orðastað við
þann, er skrifar án röksemdaleiðslu, hlýt
jeg að verða mjög stuttorður í svörum.
En þar sem höf. talar um að jeg fái hjálp
til þess úr Skagafirði, þá skal þess getið,
að ritgjörðin í Búnaðarritinu, sem hefir
orðið þessum S. til ásteitingar, er úr Skaga-
firði. En að hann skuli snuðra eftir því
í annara manna handritum, er Ieynt á að
fara, og „slúðra“ svo með það í þjóð-
blöðum vorum sýnir giögglega, hve gjör-
eyddur höf. er allri háttgrýði.
(Niðurrl.).
Þingeyrum 12. april 1898.
Hermann Jönsson.
Sumarkvöld til fjalla.
(Lag: Og sneen den fög o. fl. v.)
Það dimmir af nótt og dregur um hlíð
hin dökkbláu húmtjöld um aptaninn síð.
— Heyrið saunginn í hamranna höllum!
Þar kveður nú Hulda hinn deyjandi dag, —
mig dáleiðir, hrífur hið töfrandi lag
í kyrrð; — það er kvöldroði’ :,:á fjöllum:,:
’) Undiratrikað af mjer. Herm. J.
Hjer elska’ eg hvern stein og iðandi lind,
hjer elska’ eg hvern fjalldraug og etormbarinn tind.
Heyrið saunginn o. s. frv.
Hjer elflka’ eg hvert fjallblóm, hjer elska’ eg hvert
strá,
Hjer elflka’ eg hvern ljósálf, sem bústað sjer á
i kyrrð o. s. frv.
Jeg ann þessum blæ, er bljes mjer um kinn
í bernskunni’ er sat jeg við gullfossinn minn.
Heyrið saunginn o. s. frv.
Sem ástmey hver minning um æskunnar frið
um aptaninn brosandi talar mig við
í kyrrð o. s. frv.
Hjer sit jeg og kveð í sædjúpin köld,
er sólin er brosandi hnigin í kvöld.
— Heyrið saunginn í hamranna höllum! —
Og vonirnar sælu með sjálfum mjer tel,
er sofnuðu’ og dóu.........Hjer uni’ eg mjer vel
í kyrrð; — það er kvöldroði’ :,:á fjöllum:,.
§uð-m, ðu3 munclóoo'n.
Island erlendis.
í brjefi frá Khöfn frá 10. þ. m. segir svo: „Rit
Boga hef jeg nú lesið og likar mjer það í heild
sinni illa. Það sem „pósitívt" er í pólitík hanser
alveg ónýtt. Ráðaneytið hjer á eftir henni að
vera enn sem fyrri yfirráðaneyti og getur því eyði-
lagt allt einsog hingað til. Og hvort fleiri eða
færri verða þá skrifstofustjórar hjá landshöfðingja
er alveg þýðingarlaust fyrir trygging innlends valds.
— Það besta við bækling Boga er það, að hann
segist vera gefinn út að tilhlutun Stúdentafjelags-
ins. En jeg — og margir fleiri — hafði aldrei
sjeð bæklinginn fyrri en búið var að senda hann
til íslands og vissi þá fyrst hvað i honum stóð“.
Tveir íslenskir stúdentar eru nú að taka próf
við háskólann, Jens Waage fyrri hluta lögfræðis-
prófs og Sigfús Blöndal málfræðispróf (í grísku og
latínu).
Trúlofuð eru í Khöfn stud. jur. Bernharð Lax-
dal frá Akureyri og fröken Agnes Hansen, fóstur-
dóttir skólastjóra Morten Hansen i Rvík.
Nýtt kvennablað íslenskt er nú farið að koma
út í Winnipeg. Það er mánaðarrit í líku formi og
„Framsókn“, en helmingi stærra og heft í kápu.
Verð: 1 doll. Ritstjóri er Mrs. M. J. Benediktson,
kona Sigfúsar Benediktssonar, sonar B. hómopata,
sem áður var á Stórasteinsvaði í Hjaltast.aðaþinghá
á Fljótsdalshjeraði.
í frönsku tímariti er skýrt frá íslandsferðum
spítalaskipsins „St. Paul“, sem hjer var á ferð í
fyrra sumar og srandaði hjer við Rvík. Þar eru
nokkrar myndir hjeðan. Þar á meðal mynd af
Helga kaupm. Helgasyni, sem gerði við skipið.
Frá fjallatindum
til fiskimiða.
Fljðtsdalshjeraði (yst) 23. mars: „Fátt nýtt
að frjetta. Tíðin ágæt fram yfir miðjan vetur, svo
menn muna varla slíka hjer í Hjeraði. En Þorr-
inn og Góan hafa verið nokkuð úfin og óstillt. Þó
er víðast allgóð sauðjörð til fjalls og ása, en not-
ast illa vegna storma. Voðaveður gerði hjer 16.
febr. Urðu þó minni skaðar að því en ætla mætti,
því veðrið gerði svo snemma, að fáir voru búnir
að láta út fje. Sigbjörn bóndi Björnsson á Litla-
bakka missti þá rúma 20 sauði til dauðs, en hinir
hröktust til stðrskaða. Kvillasamt hefnr verið
hjer í vetur; einkum hefur geingið slæm kvefveiki
sem hefur haft ýmsa aðra kvilla í för með sjer að
vanda. Nýlega er dáinn Sigffis bóndi frá Stóra-
Steinsvaði, Sigurðsson frá Njarðvík. Hann var
smiður góður og dugnaðarmaður mesti, en átti oft-
ast við fremur þraungan hag að búa.
Seint geingur okkur með að fá greiðari sam-
gaungur við fjörðuna, Hjeraðsmönnum. Illt var
það í fyrra, en verra er það nú, því um þotta leyti
lifðum við þá í voninni, að Bremnæs sál. mundi
gera skyldu sína og flytja vörur vorar hingað að
Böndunum, þó efndirnar yrðu ekki sem bestar. E
nú lætur gufuskipafjelagið okkur vita strax, að því
detti ekki í hug að láta skip sín koma hjer við,
þvert á móti ráðstöfunum þingsins“.
Á Árbæ í Holtum að sýslumanns Magnúsar
Torfasonar hrundi á langafrjádag loft í svefnher-