Ísland - 03.05.1898, Blaðsíða 3

ISLAND.
71
flötiu væri áreiðanlega eggsljett, jarðveg-
ur ailur samskouar og jafnlaus og uudir-
grunnur hinu sami, þá er eingin ástæða
til að hún þýflst fyr en beðasljetts. Þeg-
ar jeg sá Austurvöll í Eeykjavík fyrir
11 árum síðau, áleit jeg að eingar líkur
væru til að hann þýfðist fyr, en hinar
vönduðustu beðasljettur. Mjer er ókunn-
ugt um, hvað 'tímian hefir leitt í ljós síð-
au, en jeg treysti því, að hann hljóti að
sanna mál mitt. Eu það skal jeg játa, að
það er vandaminna og fljótiegra að ganga
tryggilega frá beðasljettunni; en það hrek-
ur alls ekkert af því, sem jeg hefi sagt
í þessu efni.
8. Sp. „Því myndast ávallt þúfur í
sljettum þar sem snarrót er?“
Sv&r. Þar, sem jörð er vel slegin ár-
lega, hefir jurtagróðurian lítil eða aiis
eingin áhrif á þýfismyndunina. Víða vex
saarrót á grundum, sem hafa haldist óþýfð-
ar mannsöldrum saman, ef þær hafa verið
árlega elegnar. Og þar, som saarrót vex
í þýfðum túnum, er hún að jafnaði als
eigi meiri á þúfunum en miili þeirra. Eun
fremur ef iitið er til annarar spurningar-
innar hefir jurtagróðurinn eigi verið aðal-
gjörandi þúfnanna áður en gróðrarlagið
myndaðist.
9. Sp. „Og því eru sumar þúfur í mýr-
um mestmegnis mosi, ýmist rotnaður eða
órotnaóur og lífandi?"
Svar. Gleta verið ýmsar orsakir, en
mjög oft á „þykka vatnið“ í jarðvegiuum
þátt í því t. a. m. holklaki o. fl.
10. Sp. „Hvernig stendur á því að
einginu minnsta breyting verður á jarð-
veginum þar sem snjóskaflir liggja á vet-
ur eftir vetur, eins og t. a. m. við garða
o. s. frv.
Svar. Að eigi þýfist undir sköflunum
sannar greinilega það, sem jeg hefi áður
sagt. Eu ef heiðr. spyrjandi á við skafla-
mótin, þi verður breyting þar, nema und-
irgrunni :je þannig háttað að hann geti
vatið breytingunni. Það virðist annars,
að lítið sje ii a girðingar eða mishæðir
innan sjóndeiidarhrings hins heiðraða spyrj-
anda, heldur bara eintóm auða.
Heiðr. höf. ieggur mjer tíi ámælis, að
jeg deili skoðnn við skynsama menn, og
forðist að senda ritgjörðir meðal almenn-
ings, íyr en þær eru svo vel hugsaðar sem
faung eru á. Þetta hefi jeg þó skoðað
skyldu mína að gjöra, eins og allra, er
vilja gjöra gagn með því, sem þeir rita
eða birta á prenti. Jeg álít að það væri
einnig vansalaust fyrir þenna heiðr. þúfna-S.
að fylgja þessari regiu.
Þingeyrum 12. apr. 1898.
Hermann Jónasson.
Um sund.
Þó margur dauðdagi sje voveiflegur og
sár þeim er nærri standa, þá er það þó
fátt, er ver grípur tilfinningar manns
en það, er menn drukkna upp við land-
steina i logni, því hörmulegri atburður
getur naumast orðið en sá, af falla í
vatíi og hljóta að sökkva og drukkna á
sömu stundu, og eins fyrir þá, er á knnna
að horfa og heyra óp drukknandi manns,
en geta ekki hjálpað, fyrir þá sök, að
sundkunnáttu skortir. Og þó eru slys
þessi svo tíð, að árlega farast mean all-
margir, hér við land, stundum svo tugum
skiftir, er bjargast hofðu, h6fðu þeir kunn-
að að fleyta sjer vel á sundi. Jeg hefi
margan heyrt segja, að suadkunnátta
bjargí möunum sjaldnast, þá er um lífs-
háska á sjó er að ræða, og mun það satt
vera, einkum þá er bátum hvolfir á hafi
úti og íjarri löadum, en hitt er þó jafn-
satt, &ð ósyndir menn sökka þar oft,
og deyja, er sundfær maður þyrfti ekki
nema nokkur tök til að ná landi eða
bjargast á einhvern hátt. En þá kem-
ur annað til greina, og það er, hvort
dauði sundmannsins sje verri en hihs sem
ósyndur er. Um þetta hafa menn þráttað
og ekki orðið á eitt sáttir. Fyrir mitt
leyti mundi jeg heldur kjósa, ef ekki væri
annars kostur, að deyja á sundi en drekka
sjóinn, því tilhugsun sú að berast í kaf
með fuliu fjöri og óskertum kröftum er
svo ægileg, að hver maður, er það á fyr-
ir höndum, hlýtur að deyja með ógn og
skelfinu. Þar á mót verður sundmannin-
um aldrei eins felmt þó hann detti í
vatn eða sjó; hann grípur sundtökin jafn
ósjálfrátt og h&nn hreyfir sig á þurru
landi, og vald það, er hann hefir yfir
vatninu gefur honum þrótt og elur iífs-
von í brjóstí hans, svo hann örvæntir seint
til fulls um alla hjálp. Að því skapi, sem
sem haun syndir lengur, þverra kraftar
hans smátt og smátt, og að sama skapi
sljófgast hugsun hans og tilfinningar, og
er mátturinn er með öllu þrotinn e? hug-
raunin einnig á enda.
Þeg&r litið er til þess, hve stuttan
tíma þarf' til að læra sund svo maður sje
sjáltbjarga, þá gegnir það furðu, hve fáir
h&fa áhuga á þessu máii. Nú hef jeg
þó orðið þess var um allmarga, sem séð
hafa á sund, að hjá þeim hafur vaknað
laungun til að læra að fleyta sjer, þó ekki
hafi þ&ð komist til framkvæmda.
Það er að sönuu nokkuð mismun&ndi,
hve langan tímu menu þurfa tii að iæra
grúfusund, en flestir munu þó komast
upp á að geta fleytt sjer á viku eða h-Jf-
um mánuði. Mig rekur nú minna til þess
að þegar Jón Stefánsson hreppstjóri á Litlu-
strönd kendi sund við Mýv&tn fyrir oin-
um 13 árum, þá varð h&nn að hætta
kennslunrti efir rúma viku vegna ótíður,
og var eada illfarandi af fötum suma
dagana, sem keant var vegna kulda, en
samt sem áður höf'ðu flestir piltanna skot-
ið höfðinu úr hafi og lært að fljóta, og
urðu enda sumir allgóðir sundmean þegar
frá leið, við það að æfa sig sjátfir.
Jeg get þessa til að sýna það, að sund
er ekki tornumin íþrótt.
Nú ættu allir þeir, sem heldur vilja
fljóta en sökkva, að teygja hendur úr
ermum og etta sundkunnáttu, hver í síuu
hjeraði.
Yíðsvegar um laud eru til heitar laug-
ar, og má vsita þeim með lítilií fyrirhöfn
í suudstæðin, og hvergi er sú sveit, að
ekki megi þar finua einhvern poll, er
kennt yrði sund í.
Loks skai jeg taka það fram, að auk
þess sem sundkunnáttan má oft firra mann
hættu, er hún þar að auki svo fögur og
dáðrik íþrótt, að piltar og stúlkur ætti
jöfnum höndum að læra hana og temja
Bjer.
Þegar ís leysir og vötn fara að hlýna
á vorin, þá er eingin hreyfing oss þarfari
en sú, að leggjast til suuds í ár og vötn.
Það siyrkir líkamann, en firrir oss leti
og lydduskap.
K. G.
64
„Já já, eruð þjer nú að hugsi um meðferð efnisins?“ sagði sessunautur
minn. „Hvaða efuis?“ „Hvaða? — efnið verður auðvitað skipbrot“. „Jeg
hef þegar sagt yður, að jeg hef aldrei sjeð skipbrot; það hafið þjer ekki sjeð
heldur. Eða gætuð þjer ef til vill sigt mjer frá einbvarju skipbroti?,, „Já,
jeg held það. Jog held jeg hafi heyrt svo margar skipbrotssögur þessi fjögur
ár. Hjer gera mean hvort sem er ekki annað en spila 1’ hombre og tala um
skipbrot. Bíðum við nú við, jeg gæti sagt yður frá því seinasta ...“ Hest-
arnir stóðu við. Þeir máttu til að kasta mæðinni. Síðasta skúrin hafði geingið
hjá og við höfðum báðir kveikt í pípuaum okkar. Hafið var tekið að ýfast;
nú var ekki leingur gráthljóð í raust þe3s, það grenjaði eitthvað tii mín; ea
jeg skildi það ekki. — Ofan frá saudhólunum, ofan frá gröfunum, kom mað-
ur með k&ðlavíndu um herðarnar. Hestarnir stóðu kyrrir, maðurinn stað-
næmdist. Það var hár, magur, þreklegur maður, nokkuð framlútur, eius og
flestir þeir, sem heima eiga á þassari strönd. Hann hagræddi kaðlinum, þegar
hann var komiun niður að fjöruborðinu, starði á holskeflurnar, eius og hann
þyrfti eitthvað að segja þeirn, — eða hann hlustaði á, hvað þær væru að
segja. Síðan þyriaði hann kaðiinum út í brimlöðrið, dró hann aftur til sín,
virtist verða höggdofa, hijóp aftur á bak, þeytti kaðlinum út aítur, og á með-
an á þessum kynlega leik stóð, heyrðist í sífellu til hans eitthvert murr, sem
í rauninni var ólíkt nokkru mannshljóði. Hann hagaði sjer eins og barn meðan
hana var að bisa við þetta; mjer varð starsýnt á haun; hárið var frernur hvítt
en grátt, og þó virtist haan ekki vera gamali maður. Hann glápti á okkur
og virtist standa alveg á sama um návist okkar. Síðan byrjaði hann aftur á
nýjan leik. — „Þarna getið þjer sjeð hann Mads!“ sagði lækniriun. Og hann
hjelt áfram og sneri sjer betur &ð mjer: „Hann Mads, það var maðurinn, sem
þjer þurftuð að sjá. Hann var aleinn hjerna upp á sandhólunum eitt kvöld,
þegar mikið og frítt skip braut í spón hjerna fyrir framau. Haun sá alla at-
höfnina frá upphafi til enda. Það var víst óvenjulega hrikalegt skipbrot.
Hann heíði getað sagt yður frá því. En því míður“ ... „Því miður?“ spurði
jeg. „Hann varð hálfringlaður eftir þá uótt — eins og þjer sjáið. Og — þótt
merkilegt megi heita — hanu missti málið líka. Að jeg ekki minnist á hárið; —
það var áður blóðrautt. „Varð hann vitfirrtur?“ spurði jeg í háifum hljóðum.
„Já, blátt áfram — og mállaus. Hann hlýtur að hafa verið veikbyggður“ ...!
sagði lækuirinn. Á. P. þýddi.
61
ina í huga þínum. Þú manst betur eftir því, en þótt tíu aðrir heilsi þjer
eftir öllum tískunnar reglumf'það er eitthvert undarlegt rökkur yfir allri með-
vitund hans. — Hann er hvorki móður nje örvlnglaður, en það sjest ekki nema
lítil dagsbrún eftir af því, sem vjer erum vanir að kalla heilbrigða skynsemi.
Og oss verður ósjálfrátt að skoða útlit loftsins núna eins og ljósmyadina af
sálarlífi hans: Þ&ð er skammdegisrökkrið, en — hvirfiibyljalaust. Eu þegar
hann ávarpar oss og býður gott kvöld, er sem vjer sjáum glætu kvöldstjörn-
unnar hálfhulda þokuhjúpi, og þó er þetta endurskin hins sama Ijóss og þess,
sem gerir líí vort að heiðbjörtum degi.
Komdu nær og virtu hann betur fyrir þjer. Væ?i ekki orðið svona fram-
orðið, mundirðu sjá, að ennið er óvenju sijött, nefið beint og augun bera miklu
fremur vott um djúpa, dulda sorg, en vitfirring. Þaa eru svo blá, blíð og
róleg, eins og það væru systurnar Auðmýkt og Þolinmæði. — Bráðum fer þig
að minna, að þú hafir sjeð andlit þetta áður, en þú getur leingi ekki áttað
þig á því, hvar eða hvenær það var. Það er orðið svo langt síðan, og auk
þess er það otðið svo mjög umbreytt; en virðirðu það nægilega leiagi fyrir
þjer rifjast smám saman upp fyrir þjer, að þetta geti naumast verið annar
maður, en unglingur sá, eem þú sást standa uppi á klettinum vormorguninn
forðum daga, þar sem hann horfði í dáleiðslu draumsjóna ímyadunarlífs síns
yfir hauður og haf, þótt nú sje orðið fátt, sem minnir á æskublómann. En
því mun þig þó furða mest á, að enn þráir hann bjarteygu, ljóshærðu meyna
og eun þá vonast hann eftir, að hún muni koma á hverju augnabliki og
dvelja hjá sjer það sem oftir er, og aldrei framar við sig skilja. Hann hefur
hvorki látið kemba nje skera hár sitt frá því hann sá hana síðast og hvorki
kambur nje eggverkfæri á að fá að snerta það fyr en hún kemur með gull-
kambinn og gullskærin. Þá ætlar hann að kasta höfuðdjásni sínu fyrir fætur
hennar, leggja af sjer skrautskikkju sína, krjúpa og leggja höfuð sitt í skaut
hennar, því hún ein er þess verð að fara höndum um hárlokka hans, því hún
ein á hvert hár á höfði hans. Heima í höll sinni á hmn aftur stóra hrúgu
af alls konar gersemum. Þar eru bjarnarfeldir og bjórskinn, safali og silki-
dúkar, pell og purpuri, gull og gimsteinar, og alls konar kjörgtipir og fágæti,
sem nöfnum tjáir að nefna. Þessu hefur hann safuað saman um mörg, mörg
ár og sí og æ bætt við einhverju nýju á degi hverjum. Þetta má einginn
hreifa, einginn skoða, þangað til hún kemur, drottning haus, sem hann hefur
vonast eftir á hverjum degi nú um mörg ár, því handa henni einni hefur