Ísland - 24.05.1898, Side 1

II. ár, 2. árslj.
If HMsMstofa.
Yið undirritaðir tökum að okkur
að ieysa af keudi alit sem að bók- u
bandsiðn lýtur, svo sem alls kouar q
10 band á bókum og keftingar, upplíra- gj
•P ing á kortum og að gijádraga þau,
^ upplíming á myndum og yfir höfuð
ailt, sem að „pappverki“ iýtur.
Yiunustofan í SS&kólastræti Nr. 5.
Gísli Guðmundsson, Sig. Jónsson.
rjólitoinciarar.
Hr. L. Löver.skjold Fossum, —
Fossum pr. Skien lætur kaupmönnuin og kaup-
fjelögum í tje alls konar ti rr> t~>iir;
einnig’ tekur nefnt fjelag að sjer nð reisa hns,
t. d. kirkjur o.s.frv. Scmja iná við umboðs-
mann þess:
Pjetur M. Bjarnason, ísafirði.
Minnisspjald.
Landstankinn opinn dagl. kl. 11 árdegis til 2 slðdegis. —
Bankastjóri við kl. HVa—l1/.- — Annar gæslustjóri við
kl. 12—1.
Söfnunarsjððurinn opinn 1 barnaskðlanum kl. 5—6 sið-
degis 1. m&nud. i bverjum mánuði.
Landsbókasafnið: Lestarsaluv opinn daglega frá kl. 12—
2 siðd.; á mánud, mvkd. og ld. til kl. 3 sd. — Útlán
sömu daga.
Fomgripasafnið opið mvkd. og ld. kl. 11—12 árdegis.
Bœjarsjórnar-tun&u 1. og 3 fmtd. i mán., kl. 5 síðdegis.
Fátækranefndar-imðix 2. og 4. fmtd. í mán., ki. 5 síðd.
Náttúrugripasafnið (1 Glasgow) opið hvern sunnudag kl.
2—3 siðdegis.
Ókeypis lækning á spltnlanum á priðjud. og föstud. kl.
11—1.
Ókeypis tannlækning bjá tannlækni V. Bernböft (Hðtel
Alexandra) 1. og 3. mánudag í mánuði hverjum.
Leysing vistarbaiidsins
— landbúnaðurinn.
Eftir sjera Ólaf ólafsson í Landi.
(Niðurl.). Landbúnaðurian íslenski kef-
ur margan fætt og klætt; fætt og klætt
þá oins og þoir gota gert sjer að góðu, er
ekki kafa af að segja öðru en hinum eín-
faldasta lifnaði. Á þetta hefar nú ekki
verið sparað að benda; jafuvel menn, er
sjálfir hafa aldrei við búskap feingist, hafa
reiknað það út á koutórnum sínum, að
landbúnaðurinn sje svo arðsamur, að bóndi
með laglegu búi hafi eins mikið fyrir sig
og sína að ieggja eins og embættismaðmr-
inn með einar 2000—3000 kr. í pening-
um í lnun úr landssjóði, með líkri ómegð.
Jeg hef meira að segja heyrt menn, sem
aldrei hafa við búskap feingist og þekkja
auðvitað ekkert til kans, segja að í sveit-
inui sje hægt að lifa, þar hafi fólk mjólk,
smjör og kjöt fyrir svo sem ekki neitt,
þar sje miklu ódýrara að lifa en t.d. í
Reykjavík. (Það er líka tiúlegt, að ódýr-
ara sje &ð lifa þar, sem flylja verður
nauðsynjarnar að sjer langan veg með
ærnum kostnaði heldur en þar sem um
eingan slíkan kostuað er að ræða).
Svona margt og fleira þessu líkt héfur
nú verið sagt landbúaaðiuum ti! vegs og
Reykjavík, 24. maí 1893.
21. tölublað.
sðtaa, en bara óverðskuidað. Hins kefur
sjaldnar verið miiinst, að þótt sveita-
bú hafl að ýmsu leyti mátt heita land-
stólpi éða orðið að vera það, þá hefur það
aimennt fram til þessa tíma ekki verið
iandbúnaðinum einum að þakka; sveita-
búskapurinn hefur fram á síðustu ár haft
í flestum sveitum verulegau stuðning af
sjávarafla; og það er ekkert vafamál, &ð
á meðan fiskur gekk grunut og bátaút-
vegur var arðsamari en nú, þá efnuðust
margir sveiíabændur, er sjó stunduðu, eins
mikið og iíklega moira af sjávarafla en
sveitabúskapnum. Það voru þessar auka-
tekjur, aflinn frá sjónum, og svo lágt
kaup til vinnuhjúa og hið einfaldasta og
tiikostnaðarminnsta Iíf og aðbúnaður, er
hefur stutt að því, að aliur þorri sveita-
bænda hefur dregið fram lífið um öll hin
liðnu ár; og kannske hefði þetta getað
geingið svona erm um sinn, ef bændur
hefðu getað haldið áfram að halda vinnu-
hjú með sama iága kaupinu og áður; en
er það rjett að haida við nokkrum at-
vinnuvegi nokkurs lauds á kostnað hins
vinnandi fólks eða með því að synja því
um viðurkeund mannrjettindi? Jeg vona
að þjóðfjelag vort sje um aidur og æfl
sigit fram hji svo úreltum hugsunarhætti.
Hið gamla er umliðið. Með vexti og við
gangi sjávarútvegsins og leysing vistar-
bandsins hefst nýtt tímabil í sögu land-
búnaðarins hjá oss. Nú fyrst, er land-
bóndinn hættir að hafa stuðning af sjávar-
afla, og verður hvað kaupgjald suertir, að
koppa við aðra atviunuveitendur, nú fyrst
getur það komið í Ijós, iivað landbúnaður-
inn út af fyrir sig er í r&un og veru arð-
samur. Og má þetta ekki gjaru&n koma
í ljós, gjarnan sjást, ef svo viil verða, að
landbúnaðurinn sje neyðaratvinnuvogur,
sem eitihvað þarf að gera fyrir, sem þarf
að rjetta verulega reisandi hönd, ef h&nn
á að blómgast og verða bjargvænlegur?
0g þessi hjálp verður að koma frá þingi
og stjóri). Eða er ekki rjettlátara, að
hanu rjetti við f'yrir hjáip úr þeirri átt
en að vinnandi fólkið styðji hann með
því að lána honum krafta sína fyrir minna
kaup en það ber úr býtum eða því stend-
ur til boða lijá öðrum yinnuveitendum?
Hvað segir „Dagskrá“ um það? — Og á
hverju verða þá tilraunir þiugs og stjórn-
ar, til að rjetta við landbúnaðinn, að
byrja? Eflaust á því, að útvega mark-
að fyrir afurðirnar, sjerstakiega sauðfjeð
eða kjötið. Verði elckert gert íþessa stefnu
og það bráðlega, liggur ekkert annað en
eyðilegging fyrir landbúnaðinum íslenska.—
Hingað til hefur þiug og stjórn Iítið gert
í þessa átt. Einglendingar komu hingað
að fyrra bragði fyrir nokkrum árum og
keyftu hjer fje og hross; viðreisu sú, er
iandbúnaðurinn tók þá um uokkur ár, var
þossum viðskiftum að þakka. En hvernig
getum vjer ætlast til, að Einglendingar
eða Norðmenn greiði götu vora? Vjer
erum ekki í neinu stjórnarsambandi við
þá; vjer lentum amiarsstaðar og Danir
þurfa ekki aðfá frá okkur kjötnje smjör.
Þsð má yfir höfuðteljast fremur smávægi-
legt, sem tii þessa hofur verið gert af
hálfu þings ogstjórnsr til að efla laudbúnað-
íhd. Búnaðarstyrkurinn svo nefndi hefur
örfað heldur til jarðabóta, en annars verð-
urhann að teljast ofur auðvirðileg og aum-
ingjaieg hjálp til að efla landbúnaðinn; og
þó að þingið geri það aldrei nema í góðri
meiningu að ætla nokkra fjárupphæð til
iáns með vægnm kjörum jarðabótum til
eflingar, þá ber hjer að sama brunni. Pað
verða að eins fáir menn, er leggja út í
að taka siík lán, ef þá annars nokkur
þorir það. En það er fjöldinn, sem þarf
að hjálpa, og þótt jarðabæturnar sjeu bráð-
nauðsyniegar, þá er þörfin á þeim sem
sténdur ekki skórinn, sem kreppir, heldur
vöntunin á viðunanlegum markaði fyrir
afurðir li.ndbúnaðarius. Fáist hann, þá er
öllura hjálpað undir cins, og þá koma
einnig ráð til að halda áfram jarðabótun-
um.
Iirjef til „íslands“
Á dýrarelðum.
Mjer licfur oft verið brugðið um það,
að ímyndunaraflið rjeði of miklu hjá mjer.
Jeg hef aidrei skilið, og skil það eigi enn,
að þ’.ð aje mikiil gslli; en hinu neita jeg
eigi, að það geti gefið íilefni til vonbrigða
eða blekkingsr. Hugmyndin, sem jeg t. a.
m. haíði hoima í Reykjavík um vínekrur,
var svo fjarri reyndinni, að mjer lá við
að tárfella, er jeg sá þær. í staðinn fyrir
hríslur fullar af bláum vínberjaþöngium,
sá jeg litla og óveralega vínlaufsstöngla,
bundna við spýtur, blöðin háifvisin og ó-
hrein, enda var hver einasta planta hvít
af brennisteinsdusti, sem er hið eina ráð
gegn veiki (phy'loxera), sem harjað hefur
vínekrur Frakklauds frá því 1867, þá er
vínviðarplöntur voru fluttar frá Vestur-
heirai. í staðinn fyrir fríðar yngismeyjar
með vandíaupa á höfðinu, eins og sjá má
á ýmsum myndum, er sýna elga vín-
berja-uppskeru, sá jeg afgamlar kerling-
ar hlykkbognar. Engin vinna hneppir
manninn eins í kryppu eins og viana á
vínekrnnum. í sveitum þeim, þar sem
vínyrkja er aðalatvinnnvegur, er gamal-
mennið komið í keng, og þegar það deyr,
verður að bijóta hrygginn í því, til að
koma líkinu í kistuna. Þessi skylda hvíl-
ir á eizta syninum, og hann gjörir það
með því að stíga á föður sinn dauðan.
Fyrstu skógarnir, sem jeg sá hjer, gjörðu
mjer einnig vonbrigði, en nokkuð á aðra
leið en vínekrurnar. Jeg hafði áður liugs-
ar mjer skógana som reglulega óræktað
land, þar som eigi væri auðið að stíga nið-
ur fæti fyrir blómum og berjum, þar sem
fljettijurtirnar heftu trjen sarnan, þar sem
heyra mætti söng og vængjaslátt fuglanna
all&n dagin frá morgni til kvölds, í stuttu
máli: jeg hafði aldrei gert mjer hugmynd
um ræktaðan skóg, og tveir fyrstu skóg-
aruir, sem jeg sá hjer, eru að líkindum
hinir bezt og fegurst yrktu skögar í
heiminum. Víueeune-skógurinn og Boulogne-
skógurinn. Jeg hef lítið eitt minnst á
Boulogne-skóginn, en skal hjer minnast
lftið eitt á liinn. Hann er ákaflega stór,
og alkunnur eins og Boulogne skógurinn.
Stórir hlutar hans kvað líkjast þvi, sem
jeg gjöri mjer hugmynd um skóga, það er
að segja: vera nokkurs konar frumskógar
hafa þar og oft verið framin morð; en sá
hlutinn, sem iiggur milli Nogent og Vin-
cennes, líkist miklu fremur sáðgarði, með
breiðum og þráðbeiuum götum, en um-
hverfis eru blómbeð og grasfletir, sem ein-
ungis oru tii að horfa á, eu ef gengið er
út á þá, eða nokkurt bióm tínt þá varðar
það sekt. Með því að engin kirkja mót-
mælanda er í Nogent, varð jeg að fara til
kirkju í Vincennes. Optast fór jeg á
járnbrautinui, en stundum fótgangandi
gegnum skóginn. Það er hjer um bil
hálfrar annarar stundar gangur. Jeg þekki
því allvel þennan hluta skógarins, og þótt
jeg neiti því eigi, að hann sje fagur, þá
var það þó eigi slíkur skógur, sem jeg
vildi sjó. Þá er jeg því kom hingað til
Orleans, var það einhver hin fyrsta ósk
mín, að sjá Orleans-skóginn, sem jeg hafði
heyrt mikið talað um, og jeg vissi að var
nógu Iangt frá höfuðborginni, til að hafa
haldið upphaflegu eðli sínu. Jeg hof heyrt
marga segja, tð skógurinn sje fegurstur
á haustum. Ef svo er, þá hef jeg sjeð
hann á rjettum tíma. 11. dag nóvember--
mánaðar snemma morguns, í giaða sólskini
og inndælu veðri (17—18° kita), lagði jeg
af stað á vagni með þremur mönnum, sem
ætiuðu á veiðar, til þess að sjá íyrst og
fremst skóginn, og því næst veiðarnar. Eins
og Jög gjöra ráð fyrir, var eigi um annað
talað á leiðinni en dýraveiðar. Mennirnir
sem með mjer voru, vorn alvanir veiði-
inenn, og þótti mjer gaman að sögum
þeirra. Eiun þeirra hafði síðasta vor
verið særður af villigelti og hafði eigi
vantað mikið á, að hann missti lífið. í
nóvembermánuði er til allrar hftmingju eigi
eins hættulegt að vera í för með veiði-
mönnum. Það voru að eins hjerar og
kúningar, sem skotnir voru þennan dag.
Vagninn var skilinn eftir hjá skógarverð-
inum, en vjer hjeldum fótgangandi inn í
skóginn. Hundarnir geltu og hornin hljóm-
uðu, skoiin drundu og hjerarnir fjellu.
Vjer ruddum oss braut milli greinanna á
trjánum, sem reyndar höfðu misst mikið
af laufutn sínum, en haldið öilum kvist-
unum og þyrnunum, og var því eigi alls
kostar hægt við þau að ráða; en hjer var
jeg í essi mínu, og óskaði einungis, að jeg
hefði hafthentugri klæðabúuað, en jeg hafði.
Um kádegi snæddum vjer, og kaus jeg
að hvíla mig nokkrar klukkustundir, með-
an heitast var; fjelagar minir yfirgáfu mig
en Iofuðn að sækja mig, þá er kólna tæki.
Jeg var þarna ein eftir og hafði fyrir
augunum náttúruua, sem hvergi er eins,
en hefur ávalt hin eömu áhrif á manninn,
hvoxt sem það eru fjöll eða skógar, sær
eða tossar; þau áhrif vekja skáldlegar til-
finningar. Jeg hafði með mjer vinnuefni,
og hafði gjört ráð fyrir að sauma; en það