Ísland - 31.05.1898, Blaðsíða 2

86
ISLAND.
„±S»Xji^L3Sr33áí
k8mur út á kverjum þriðjudegi.
Kostar í Reykjavík 3 kr., út um land 4 kr.,
erlendia 4 kr. 50 au.
Kitstjöri:
jÞorsteinn Gíslason
Laugavegi 2.
Afgreiðála blaðsins: Þinglioltsstr. «áb«
Prentað i Fjelagsprentsmiðjunni.
verð jeg |>ví að fara um það nokkrum
orðum.
Hinn heiðraði höf. nefnds búnaðarbáiks
skoðar hjer að eins aðra hliðina; hann
gjörir mikið úr aðalókosti þeim, semþess-
ari tilhögun fylgir - - að sljettur gróa
seinna, ef þökuíiiar fúna. — En hann
minnist ekki neitt á nytsemi þá, sem jörð-
in hefur af því að fá að liggja opia fyrir
áhrifum loftsins og frostsins, og mun það
þó oft geía fyllilega bætt upp með tíman-
um skaða þaun, sem í fyrstu kann afþví
að iéiða að sljetturnar gróa seiuna.
Hve nauðsynlegt það er að láta jörðina
liggja opua er að nokkru leiti komiðund-
ir ástandi jarðvegarins. Sje jörðin t. d.
leirblandin og föst í sjer, þá verður hún
varla nógu vel losuð og mulin þegar í
stað. Sökum þjettleika síns getur slíkur
jarðvegur lítið notið áhrifa loíisins, en fái
hann að liggja opinn vetrarlangt, losar
íro8tið hann og hleypir honum í sundur,
svo loftið getur greiðlega leikið um hann
og haft á hann margskonar bætandiáhrif.
í slíkan jarðveg þarf og að blanda ein-
hverju, til að gera hann lausari og hlýrri;
er oft hægt að fá til þess rofamold úr
gömlum tóftum og fleira þess konar. í
mold þessari er venjulega mikið af ófún-
um og seigum grasrótarhnauaum, sem
mjög illt er að vinna þegar í stað, en á
því ríður þó mjög mikið, til þess hægt
sje að blanda henni sem best saman við
jarðveginn. Liggi jörðin opin, hleypir vatn
og frost þvi í sundur, svo það jafnast
miklu betur saman við; — einnig má þá
hafa not af ýmsu rusli, sem hefur inni
að halda jurtanærandi efni, en sem leys-
ist illa í sundur, því þegar vatnið og
frostið hefur að vetrinum leyst það í sund-
ur, þá fúnar það fyr á eftir og samlagast
betur jarðveginum, og ketnur því fyr og
betur að notum. Það er því einkum nauð-
synlegt, að láta leir- og aurblandaa jörð
liggja opna vetrarlangt, en hvernig sem
jarðvegurinn er, getur það þó alltaf verið
til mikilla bóta.
Að þekja sljettur á haustin verð jeg
að álíta óheppilega aðferð, vegna þe3s að
ógrónar sljettur hljóta jafnan að aflagast
meira og minna að vetrinum af vatni og
frosti, og hins vegar er ekkert unnið við
það, því að líkindum væri hægt að fara
svo að, þótt sljettan lægi opin, að hún
yrði þakin svo snemma, að hún nyti gróð-
ursins jafnt og hin, sem þakin vár að
haustinu. Af þessum framangreindu á-
stæðum vil jeg því halda því fram, að
rjett sje — ef rist er ofan af á haustin —
að þekja sljetturnar ekki fyr en að vor-
inu. Jeg játa það að vísu fúslega, að
þökur geta spillst, en jeg hef dæmi fyrir
mjer, sem sýna, að svo er þó ekki ætíð.
Jeg hef þakið sljettur að vorinu, sem
opnar lágu frá því hanstið áður; hafði
þökunnm verið fleygt af handahófi — ekki
reglulega bunkað — og voru þær samt að
mestu ófúuar, og sljettur þessar greru
bæði fljótt og vel. En af því að hitt
mun tíðara, að þökurnar spillist, þá skal
jeg í fám orðum benda á, hvernig jeg
hygg að ráða megi bót á því.
Sljettum, sem liggja eiga opnar vetrar-
langt, geri jeg ráð fyrir að ekki sje rist
ofan af fyr en um miðjan seftember—því
seinna því betra. — Þökunum skal ekki
hlaða í þjetta og þykka bunka. eins og
vanalegt er, heldnr í raðir þannig, að hver
þeirra sje ein þökubreidd; þökurnar í röð-
nnum skuiu liggja á víxl þannig, aðfyrst
eru tvær lagðar niður og látið vera dá-
lítið bil railli randanna á þeim, og svo
næsta þaka lögð ofan yfir bilið og svo
koll af kolli; raðirnar skal hlaða þannig,
að dálítið bil sje milli þeirra, en þó mega
þær styðjast saman efst, svo þær hrynji
ekki. Sje þannig farið að, verður bil í
gegnurn röðina andir hverri þöku, og get-
ur því loft leikið í gegnum þær ; fúna
þökurnar þá varla til muna, því þær
frjósa fljótt og þiðna líka fljótt að vorinu,
svo þekja má snemrna með þeim. Þess
verður að gæta, aðhafa raðir þessar ekki
of háar, því þá er hætt við að opin þrýst-
ist saman — betra að hafa raðirnar fleiri.
— Þó er varla hætt við því, ef þökurnar
eru hafðar nokkuð þykkar, sem jeg álít
betra, og bilin ekki of stór.
Þegar svo stendur á, að sljetta skal
óræktarmóa í túnjöðrum, væri best að
fara þannig að, að rista fyrst ofan af
einum teig að haustinu — oða plægja
hann upp án þess að rista ofan af — láta
hann síðan liggja opinn vetrarlangt, rista
svo ofan af öðrum teig að vorinu, og
brúka þökurnar af honum á hinn gamla,
láta svo hinn nýja liggja opinn til næsta
vors, og ætti þó helst að reyna að nota
hann eitthvað að sumrinu til að sá i hann
einhverju, sem best þætti við eiga og
not mætti af hafa. Þessi aðferð hefuroft
verið viðhöfð í Ólafsdal og gefist vel.
Annars er mín skoðnn sú, að ofanaf-
ristingin ætti sem fyrst að leggjast niður,
eins og jeg bsnti á í vetur í grein minni
í „íslandi", og ættu menn sem fyrst að
fara að gera tilraunir með það i smáum
siýl, en með því að það er þýðingarmikið
nýmæli hjer og reynslan ein fær um að
gefa fullnægjandi úrskurð í því efni, skal
jeg ekki fjölyrða um það mál að svo
komnu.
Jón Jónatansson.
Samsaungur.
„Músikfjelag Eeykjavíkur“ hjelt sam-
saung annan i hvítasunnu hinn 30. þ.m. í
Iðnaðarmannahúsinu. Var samsaungur
þessi að miklu eða öllu leyti ólíkur þeim,
sem fjelagið leyfði sjer að bjóða bæjarbú-
um í janúarmán. í vetur. Herra Brynjólf-
ur Þorláksson var í þetta sinn lifið og
sáiiu í öllu, ekkert lag spilað eða sungið
án þess hann væri með, annaðhvort sem
„accompagnatör" eða saungstjóri. Á herra
Brynjólfur því mikinn þátt í því að sam-
saungur þessi fór svo vel fram, og á mikl-
ar þakkir skilið fyrir hina góðu skemmt-
un, sem Reykvíkingura og mörgum öðrum
gafst kostur á. Það er óhætt að segja,
að húsið var troðfullt og að margir urðu
frá að hverfa vegna rúmleysis; fyrir því
væri mjög æskilegt, að þessi samsaungur
væri haldinn aftur. Hr. Gtauldrée Boilleau,
þýskur maður, sem um tima dvelur hjer
í bænum, sýndi fjelaginu þá velvild að
styðja samsaungiun með því að leika á
Violoncel. Hefur bæjarbúum sjaldan eða
ef til vill aldrei áður gefist kostur á að
heyra svo vel leikið á það hljóðfæri, sem
nú varð raun á; áheyrendurnir Ijetu ánægju
sína í ljósi með dynjandi lófaklappi og
átti Hr. Boilleau það meir en skilið. Best
gast áheyrendunum að öavotte eftir Fit-
zenhagen; sýndi þar herra B. mjög mik-
inn fimleika og hve ágætlega hann hafði
hljóðfærið á valdi sínu; það er ekki allra,
og sjaldnast hinna svo kölluðu „dillet-
tanta“ meðfæri, að leika sjer á streingjun-
um eins og herra B. gerði. Eingu síður
töfraði hr. Boilleau áheyrendurna raeð
„Tre giorne son ..." eftir Pergolesi; þar
gaf á að heyra aila þá blíðu, sem úr fiðlu
má ná, ef vel er farið raeð og smekklega
leikið. Það má vera heidur „ómúaikalsk-
ur“ maður, sem ekki verður gagntekinn
og hrifinn at annari eins „Músik“ og þess-
ari. Herra Brynjólfur Þorláksson ljek
mikið vel undir með hr, Boilleau; það er
sannarlega ekki auðvelt og má því sjer-
staklega þakka hr. Br. Þ. fyrir frammi-
stöðu sína þar. Ekki var eins mikil nn-
un að heyra hr. Þorstein Jónsson spiia
„Solveigs Sang“ eftir Grieg á violin, hefði
verið betra að vera laus við það lag og
fá heldur eitthvert annað ljettara í stað-
inn, úr því það endilega átti að vera eitt-
hvað. Það er undarlegur misskilningur
að halda, að þó maður geti spilað eitthvert
lag á violin eða annað hljóðfæri án þess
þó að öðru leyti að geta ráðið yið hljóð-
færið, að þá þurfi endilega að bregða sjer
upp á samsaungspallinn og beinlínis pína
það úr strejngjucum „mir nichts dir nichts"
með öllum þeim „extra“ tónum og gaura-
gangi, sem ætíð loða við viðvaninginn.
Það er eitt fyrir sig, að herra Þorsteinn
Jónsson spilar fuxðu vel, þegar tekið er
til greina, að hann hefur aldrei lært neitt,
heldur kennt sjer sjálfur að öllu leyti,
en það er þó leingra stökk milli hans og
Hr. BoiJIeau í íþróttinni en svo, að munur-
inn verði ekki tilfinnanlegur við svona
tækifæri. Sömuleiðis mistókst herraRein-
hold Andersoa algerlega með lagið „Slumra
Ijuft du lilla“ á flautu. Lagið er lika
svo þekkt og útjaskað sem saunglag,
hefur verið sungið hjer í bæ að stað-
aldri síðustu 10 árin sera kór- og kvartet-
lag. Aftur á móti tókst herra Gísla Guð-
mundssyni mikið vel með „Arín“ Mozarts
úr „Trylleflöjten“ og hefur herra Gísli sýnt
það nú sem áður, að hann kann all-smekk-
lega með að fara. Saung-kórið var nokk-
uð fámennt og ekki vel æft, eins og oft á
sjer stað, þegar möunum er safnað saman
úr ölium áttum og lítill frestur ætlaður
til æfinga; en það er stór ókostur og ætxi
ekki að líðast. Reyndar saung kórið ekki
ver en hjer hefur gerst oft áður, — en er það
nóg? Það þýðir ekkert fyrir mig að fara
frekar xit í neina smágalla kórinu viðvíkj-
andi, jeg býst ekki víð að aðfinningar mín-
arverði teknar til greina; jeg skal að eins
geta þess, að tekstaframburðurinn og allt
annað þar að lútandi er eins og áður:
langt frá því að vera góður. Það er eins og
almennt álit flestra kórsaungvara hjer í
bæ, að orðin, sem lögin oftast nær eru
kompóneruð við, sjeu að eins ætluð til
þess, að þurfa ekki að syngja a, b, c, eða
eitthvað annað líkt því, undir nótunum.
Herra cand. Jón Jónsson þekkja flestir
sem einhvern hinn besta raddraann, sem
vjer eigum, og því lítil þörf að minnast á
hann að öðru leyti en því, að hann við
þennan samsaung saung með stakri tilfinn-
ing og röddin var öliu mýkri en áður. Það
er rjett að taka það fram, að hr. J. J.
saung blaðalaust í laginu „Sæterjentens
Söndag“ og naut sín ekki síður fyrir það.
Það væri mjög æskilegt, að sem flestir af
saur.gmönnum okkar vildu taka upp þenna
góða sið ; það ætti að skoðast sem sjálf-
sagt, að þeir kynnu orð og lsg reiprenn-
andi áður en á samsaunginn er komið.
Hjer er það vanalegt, að hver um sig
reiðir sig á sessunaut sinn.
Hr. Brynjólfur Þorláksson ljek snildar-
lege Allegretto úr Beethovens Sonate Op. 14.
Skrítið er, að ekki skuli vera tekin nið-
ur leiktjöldin í samsaungssalnum; þau ættu
að vera óþörf núna þegar sjónleikir eru
bættir og epilla að eins fyrir.
Hvíldir voru hafðar of langar, voru þær
tvær og 10 mín. í senn og eru óþarfar að
öllu leyti. Samsaungnum er þar með bút-
að í þrennt, smábita, án þess að sjeð sje
fyrir að skemmta áheyrendunum á annan
háít á meðan; í þetta siun voru jafnvel
ekki veitingar, en þær hafa þó hingað til
virst alveg óhjákvæmilegar við allar
skemmtanir í borginni.
Á. Th.
Ófriðurinn.
1. maí lenti Spánverjum og Bandamönn-
um saman í sjóorustu við Filippuseyjarn-
ar, en það er eyjaþyrping allmikil aastan
við Asíu sunnanverða og eign Spánverja.
Þangað kom aðfaranótt 1. maí flot deild
Bandamanníi, 8 skip stærri og smærri, er
legið höfðu við Hong Kong í Kína, þegar
friðnum var slitið. Hjet flotafOiiuginn De-
vvey. Þegar frjettir bárust um friðslitin
varð hann að hafa flota sinn brott frá
Kína og út úr landhelgi. En í Aaíu eiga
Bandameun einga höfn, er hann gæti hleyft
inn á til að fá kol handa skipum sínum.
Hann hjelt þá flotanum beint tii Manila,
höfuðborgarinnar á Filippuseyjunum, til
að vinna höfnina. Tunglskin var um nótt-
ina, er hann kom til Maníla. Borgin stend-
ur við fjarðarbotn. Utan við hana er virk-
ið Cavite; þar höfðu Spánverjar vopnabúr.
Aunað virki áttu þeir á ey þar innar í
firðianm. í suuduaum með fram eynni og
víðar í firðinum höfðu spánverjar búið um
spreingitól á mararbotni til að eyðileggja
herskip óvinanna, ef þau reyndu að kom-
ast inn. Dcwey kom skipum sínum inn
hjá Cavite um nóttina án þess að virkis-
verðirnir yrðu varir við. Ea í virkinu á
eynni urðu menn ferða hans varir og skutu
á skipin. En Dewey var þá kominn inn
fyrir eyna og Ijet skjóta þaðan á virkið
og tókst fljótlega að eyðileggja það. Nú
rann dagur og hófst þá þegar orusta, því
Spánverjar voru þarna fyrir á 11 skipum
og sumum stórum og lágu þau við land-
virkið Cavite. Spánverjar hófu skothríð-
ina og skutu á flota Bandamanna frá þrem
stöðum í senn; höfðu þeir góð skotvopn,
en hittu ekki. Bandamönuum þótti skot-
fæti of langt, 3000 faðrnar, og svöruðu
ekki strax, en hjeldu skipum sínum smátt
og smátt nær uns eigi voru meira en 2000
faðmar á milli. Þá byrjuðu þeir að skjóta
og gekk skothríðin í 3 stundir. Þá hjeldu
Bandamenn skipum sínum frá og tóku
morgunverð. Um hádegi byrjaði orustan
á ný með jafnhárðri skothríð og áður.
Það er sagt, að nálega hvert skot Banda-
manna hitti. í tveim af skipum Spán-
verja kviknaði og brunnu þau fljótlega,