Ísland - 14.06.1898, Side 1

II. ár, 2. ársfj.
Reykjavík, 14 júní 1898.
24. tölublað.
Fyrir 2 Krónur
geta nýir kaupendur „ÍSLANl)s“ feing-
ið allan yfirstandandi árgang Iblaðsins,
frá nýári 1898 til ársioka. Þó er það
bundið J)tí skilyrði, að þeir haldi Tið
kaup á blaðinu næsta ár.
Ekkert blað annað hjer á landi býð-
ur þTÍlik kjör.
Ljósmyndasiníði.
Almoaningi gef jeg hér með til Titund-
ar, að jeg á þessu sumri hefi aðsetur á
Eyrarbakka, og hefi byggt þar Ijósmynd-
arahús rétt hjá Goodtemplarahúsinu. Tek
ég þar myudir á hTerjum degi, frá kl. 11
árdegis til kl. 4 og kl. 5—6 síðdegis, af
hverjum er þess óskar, og leysi það Tel
og fljótt af heudi. Sömuleiðir stækka ég
myndir fyrir þá, sem það vilja.
Eyrarbakka 31. maí 1888.
Ingim. Eyjólfsson.
Lögfræðingur, 2. árg-. verður sendur út
1 ágúst; fyrir því þarf að panta hann hjá
póstmönnum sem fyrst og horga fyrir fram.
Minnisspjald.
Landstorikinn opinn dagl. kl. 11 árdegia til 2 siðdegis. —
Bankastjóri við kl. 117,-17,. — Annar gæslustjðri við
kl. 12—1.
Söfnunarsjóöurinn opinn i barnaskðlanum kl. 5—6 slð-
degis 1. mánud. 1 hverjum mánuði,
Landsbókasafnið: Lestarsalur opinn daglega frá ki. 12—
2 siðd.; á mánud, mvkd. og ld. til kl. 3 sd. — Útlán
sömu daga.
Forngripasafnið opið mvkd. og ld. kl. 11—12 árdegis.
Bj jarsjórnur-t'nmUr 1. og 3 fmtd. i mán., kl. 5 slðdegis.
Fátækranefndar-íxmðir 2. og 4. fmtd. 1 mán., kl. 5 slðd.
Náttúrugripasafnið (i Glasgow) opið hvern sunnudag kl.
2—3 slðdegis.
Ókeypis lækning á spitalanum á priðjud. og föstud. kl.
11—1.
Ókeypis tannlækning hjá tannlækni V. Bernhöft (Hótel
Alexandra) 1. og 3. mánudag i mánuði hverjum.
Erlendir landsdrottnar á íslandi.
Mörgum hefir risið hugur við því, að
ýmsir helztu kaupmennirnir hafa átt heima
erlendis, er rekið hafa verzlun hér við
land, enda hefur verið margrætt um það
á alþingi, að banna þeim mönnum verzluu
hér, er ekki hefðu fast aðsetur hér á
landi. Margt hefur þó verið því til fyrir-
stöðu, að slík lög væru vel framkvæman-
leg, ekki sízt það, að ritsíma hefur vantað
milli vor og aanara landa. Hér skal þó
ekki farið langt út í þetta atriði, heldur
þegar snúið að aðalefninu.
Sé það hættulegt fyrir sjálfstæði vort
og framfarir, að eriendir kaupmenn hafi
meira eða minna af verzlun vorri í hönd-
um sér, þá hlýtur ekki minni hætta að
vera í því fólgin, ef erlendir menn kom-
ast yfir jarðeignir hór á landi. Margir
munu kannast við hversu ástatt er á ír-
landi og Ítalíu. Þar hafa erlendir auð-
menn náð tangarhaldi á flestum jarðeign-
um, en landsins eigin börn eru leiguliðar,
kúgaðir og kvaldir af landsdrottnum sín-
um, sem ekki hirða um aeitt annað en
kvelja sem hæsta leigu af landsetunum.
írland er að flestra manaa dómi eitthvert
bezta landið í Evrópu, en þó fækkar fólk-
inu þar sí og æ, og jarðeigendurnir, ensku
lávarðarnir, koma þangað að eins til að
skemta sér og til að senda fógetann inn
í hús fátæklinganna til að leggja löghald
á síðasta verðmæta gripinn, dauðann eða
lifandi. Sem betur fer, er þetta ástand
ekki komið enn hér á landi, en sumt
virðist þó benda á, að erlendir auðmenn
séu farnir að gefa meiri gætur að því en
áður, að fjárvon muni vera í sumnm jarð-
elgnum vorum, og sé ekki sem allra, allra
fyrst séð við því, að þær komist hver af
annari í útlendinga hendur, þá liggur
fyrir oss sama eymdin, sami voðinn og
dauðinn sem írum. Og ekki stöndum vér
betur að vígi i þeirri baráttu en þeir.
Fátækt vorri er viðbrugðið og keltneska
blóðið er svo mikið í æðum vorum, að
vér berum ekki fremur umhyggju fyrir
morgundeginum, og þar að auki stöndum
vér sundiaðir og andvígir hver öðrum. -
Uppfunduingar hinna síðustu tíma benda
beint í þá áttina, að fossa- og fljótalöndin
hafi fóigið í sér ótæœandi vinnuafl, og að
Sviss, Noregur og ísland hljóti að verða
erfingjar koialandanna að iðnaði, svo
framarlega sem samgöngurnar eru því
ekki til fyrirstöðu. Af þessu er auðsætt,
að jarðeignir hér eiga og hljóta aðhækka
í verði áður mjög hngir tímar líða. Eu
það er á hinn bóginn jafnvist, að erlendir
auðmenn muni ekki láta sitt eftir liggja
að krækja í og klófesta þá blettina, sem
væntanlega gefa mesta arðsvon. — Það
er aaðvitað, að ísland getur ekki fram-
vegis haldið í sama horfi og áður. Marg-
ar og miklar breytingar hljóta að verða
smámsaman og þær því hraðfarari sem
líkindi eru til að vér komumst bráðlega
í betra sambaud við önnur lönd. En það
er skylda vor að gæta að, í hverju þær
breytingar verða fólgnar, og hvemig vér
eigum að nota þær sjálfum oss til heilla.
Það sé langt frá mér að óska þess, að
vér séum hér einangraðir frá umheimin-
um um aldur og æfi, en vér eigum ekki
að láta útlendinga ná öllum fjárráðum
yfir oss. Vér eigum og megum leigja
þeim land til notkunar, en alls ekki selja,
nema þeir taki sér fast aðsetur hér á
landi og gerist ísleuzkir borgarar aðfullu
og öllu, og það með betri tryggingu en
núgildandi lög gera ráð fyrir með þá er-
leuda menn, sem reka fiskiveiðar og hvala-
veiðar hér við land. Hér á þingið að taka
í taumana, og hver hugsandi maður meðal
vor á að íhuga vandlega þetta málefni.
„Það er ofseint að byrgja brunninn, þegar
barnið er dottið í hann“.
Rj. Sig.
Dýraverndunarfólag
Flenslborgarskóla.
i.
Eigi er langt síðan farið var að gefa
dýraverndunarmálinu nokkurn verulegan
gaum hér á landi, enda er meðferð dýra
í mörgu mjög ábótavant enn, þótt nokkuð
hafi hugsunarháttur almennings breyzt til
batnaðar á seinustu árum. Enn láta bænd-
urnir sér enga vanvirðu þykja, að fella
fénað sinn úr hor, þótt ekki sé það orðið
eins títt og alment og áður. Enn láta
menn sér vel sæma að brúka lioraða, meidda
og halta hesta undir klyfjar ogfyrir vagna,
jafnvel í langferðir. Alt of fáir eru þeir,
sem láta sér detta í hug að kæra yfir
iliri meðferð dýra, og helzt til mörg eru
þau yfirvöldin hjá oss, sem lítinn gaum
gefa slíkum málum, heldur reyna á ýmsa
vegu að eyða þeim og bæla þau niður.
En allt er þetta að smálagast. Altaf
fer þeim fjölgandi, sem eitthvað vilja gera
til að vernda dýrin fyrir harðýðgislegri
meðferð manuanna. Dýr^yerndunarfélög
eru fariu að inyndast á stöku stöðura, og
vonandi fer þeim fjöigandi.
Eitt meðal hinna elztu dýraverndunar-
félaga hér á landi mun vera „Dýravernd-
unarfélag Flensborgarskóla". Það er stofn-
að veturinn 1892, af nemendum skólans.
Hafa oftast verið í því allir nemendurnir
og auk þess nokkrir aðrir (karlar og kon-
ur) í Hafuarfirði. Aðal-tilgangur félags-
ins er, að ryðja þeirri skoðun til rúms
hjá almenningi, að ill meðferð á dýrum sé
ómannúðleg og ósamboðin siðuðum mönn-
um, og að það sé siðferðisleg skylda hvers
manns, &ð vera miskunsamur við skepn-
urnar. Félagsmenn skuldbinda sig til að
fara sjáifir svo vel með skepnur, sem þeim
er unnt og láta ekki óátalið, ef þeir sjá
eða kafy vitneskju um, að aðrir misþyrmi
dýrum.
Þeir eru nokkrir, er látið hafa í ljósi
efa um það, að félag þetta, eða dýravernd-
unarfélög yfir höfuð, geri nokkurt gagn.
Þeir segja að ávextirnir sjáist hvergi, og
sumir hafa jafnvel látið þá skoðun í ljósi,
að félagið væri stofnað og því viðhaldið af
„monti“. Þessum mönnum er vorkunn,
þótt þeir hafi slíkar skoðanir, ef þeir eru
ókunnugir félaginu og þekkja lítt sams-
konar félagsskap annarsstaðar. Því verð
ur að sönnu ekki neitað, að ávextirnir
sjást litlir, og munu engir fúsari til að
viðurkenna það en félagsmenn sjálfir. Hitt
er annað mál, hvort það sé ekki í alla
staði eðlilegt. Eins og áður er frá skýrt,
er tilgangur félagsins einkum sá, að ryðja
þeirri skoðun til rúms hjá almenningi, að
það sé rangt að boita harðúð við dýrin,
en skylda að fara vel með þau. Að þessu
tabmarki á svo hver félagsmaður og fé-
lagið í heild sinni að vinna. Hinn eiui,
eðlilegi ávöxtur þeirrar starfsemi ætti
eðlilega að vera sá, að menn færu alment
að gera sér far um að fara sem bezt með
skepnurnar. En eins og Rómaborg var
ekki bygð á eiuum degi, eins víst er og
það, að ekki er hægt að breyta á skömm-
um tíma þeim hugsunarhætti, sem orðiun
er rótfastur, og mega þeir þekkja það, er
nokkuð eru komnir til vits og ára, og þótt
eitthvað kunui að hafa áunnizt í þessu
efni, þá er því ekki mikil eftirtekt veitt,
og altaf er hægt aðsegja, að þessi breyt-
ing hefði komizt á, þótt ekkert dýravernd-
unarfélag hefði verið til. Það er af þess-
um ástæðum mjög svo eðlilegt, þótt menn
sjái lítinn árangur af starfi Flensborgar-
félagsins, en nokkur er hann samt, því
verður ekki neitað. Félagið hefur vakið
athygli og áhuga ýmsra þeirra manna á
dýraverndunarmálinu, er gengið hafa á
skólann og síðan flutt sig út um landið,
og tilgangi félagsins verður þá bezt uáð,
er sem flestir hugsandi manna, meðal
hinnar yngri kynslóðar, eru farnir að gefa
málinu gaum og vilja veita því fylgi sitt.
II.
Svo er ákveðið í lögum félagsius, að
það skuli gera tilraunir til að fá í fylgi
með sér aðra skóla á landinu. Samkvæmt
því hefur öllum hinum lægri skólum lands-
ins verið skrifað oftar en einu sinni og
skorað á nemendur þeirra að stofna með
sér dýraverndunarfélög. Yfirleitt hafa
undirtektirnar verið fremur góðar. Síð-
asta vetur var skrifað til allra búnaðar-
skólanna og Möðruvallaskólans, og urðu
nú undirtektirnar misjafnar. Skólarnir á
Eiðura, Hvanneyri og Ólafsdal tóku vel í
málið og haf'a nú víst komið á hjá eér
samskonat félagskap og námssveinar Flens-
borgarskólans. Námsmenn á Hólum kváð-
ust ekki „sjá sér fært“ að sinna málinu,
og færðu engar frekari ástæður fyrir máli
sínu, vitandi máske það, að „í'æst orð hafa
minsta ábyrgð“. Möðruvellingar skiftust
í tvo flokka, hvorn öðrum andvígan. Sá
flokkurinn, sem var málinu sinnandi, stofn-
aði dýraverndunarfélag við skólann, en
frá hinum flokknum barst Flensborgurum
biéf eitt stórt, er hafði inni að halda þá
yfiriýslngu, að flokksmenn „bæru miklu
virðingu fyrir málefninu og virtu mikils
hvern þann mann, sem reyndi að efla
dýraverndun hér á landi, eu gætu alls
ekki séð, að stofnun dýravernduaaríélags
við Möðruvallaskóla hefði nokkra þýðingu“.
Ástæðurnar fyrir þessu voru 5 að tölu,
og leyfi ég mér að drepa á þær hér og
gera nokkrsr athugasemdir við þær.
Fyrsta ástæðan var sú, að nemendur
skólans kæmu sinn úr hverri áttinni og
öllum ókunnir á skólann, hefðu sjálfir enga
skepnu undir höndum og enga von um að
geta haft nokkur áhrif á þá, er byggja í
grend við Möðruvelli, í þessu efni.
Jeg hefði viljað benda hinum velvirtu
bréfriturum á það, &ð þótt þeir hafi eigi
skepnur undir höndum á meðan þeir eru
á MöðruvöIIum, þá er þó ekki með ölllu
fyrirbygt, að þeir hafi þær einhvern tíma
til meðferðar, en altaf er jafn-nauðeynlegt
að fara vei með dýrin. Um hitt skal ég
ekkert segja, hvort þeir séu með öllu ó-
færir til að hafa nokkur áhrif út frá sér,
en bágt á ég þó með að trúa þvi, að eigi
gætu þeir vakið athygli manna á málinu
í grend við Möðruveili, ef þeir vildu, og
þótt þeir gætu ekkert gert þar, þá trúi