Ísland - 05.08.1898, Blaðsíða 2

122
ISLAND.
„±SLA3ST>“
kemur út á hverjnm þriðjudegi.
Kostar í íteykjavík 3 kr., út um land 4 kr.,
erlendis 4 kr. 50 au.
Ritstjóri:
Þorsteinn Gíslason
Laugavegi 2.
Afgreiðsla blaðsins: Þingholtsstr. -áb»
Prentað i Fjelagsprentsmiðjunni.
Strengjum þesa hugglaðir heit
heill þína að efla, vor bær.
Vor er þín framtið og vor
er vegur þinn, aidrei því gleymum:
þér ef að búum vér böl,
búum vér oss það um ieið!
Beykjavík, rísi þín frægð
við röðulskin komandi tíma!
Mentun og maimdáð og vit
merki þitt beri sem hæst!
Þar næst hélt Einar ritstjóri Hjörleiís-
son snjalla ræðu og mintist íslendinga er-
lendis, en á eftir var sungið kvæði eftir
Jón Ólafsson: „Já, vér elskum ísafoldu"
o.s.frv. og er það öllum svo kunnugt, að
ekki þarf að prenta það hér.
Síðast mælti Ditlev konsúll Thomsen
fyrir minni Danmerkur á dönsku vegna
Heimdellinga, sem margir voru viðstaddir
hátíðina, en á eftir var leikið á hornin:
„Vift stolt paa Codans Bölge“ o.s.frv.
Áður en mælt var fyrir minni „íslend-
inga erlendis las Jón Ólafsson upp svo-
hljóðandi ávarp frá íslendingum í Kaup-
mannahöfn:
Kaupmannahöfn 8. júli 1898.
„Sem formaður „íslendingafélags“ í
Kaupmannahöfn, og í nafni allra félags-
manna, sendi ég, á þessum hátíðisdegi allr-
ar þjóðarinnar á íslandi, Íslendíngum beztu
óskir alls góðs á komandi tímum.
Með kærri kveðju frá iöndum í Dan-
mörku.
J. Sveinbjörnsson.
Til forstöðunefadar þjóðhátíðarinnar 2.
ágúst í Reykjavík“.
Síðar talaði Hjálmar Sigurðsson amts-
ritari eftir tilmælum ræðunefndarinnar fyr-
ir minni kvenna og fröken Ólafía Jóhanns-
dóttir hélt ræðu seinna um daginn og sagði
frá kynni sínu af íslenzkum konum í
Vesturheimi
Kl. 2 byrjuðu hjólreiðar frá Melshúsum
á Seltjarnarnesi um Kaplaskjólsveg og inn
undir Bræðraborg. Þar reyndu sig þrír,
Jón verzlanarmaður Sigurðsson, fanga-
varðar, Karl Finsen, sonur Finsens heit-
ins póstmeistara, og Sigurður Þorláksson
póstritari. Fijótastur varð Karl Finsen.
Verðlaun silfurmedalía.
Þá reyndu nokkrir kapphlaup eftir sama
vegi frá Mýrarhúsaskóla og að Bræðra-
borg. Fljótastur varð Jón Guðmundsson
bóndi í Digranesi. Verðlaun silfurmedalía.
Kl. 3 skaut Heimdallur af falibyssu og
héidu menn þá ofan af túninu og niður
að höfninni. Þar skyldi fara fram kapp-
róður, kappsigling og kappsund. En úr
öllu þessu varð lítið. Þá var orðið hvasst
nokkuð og sjór úfinn. Tii kappróðranna
höfðu verið skrifaðir 8 bátar, en mættu
að eins 5, 3 frá Heimdalli og 2 íslenzkir.
Vegalengd var 2000 ai., miiií skipa á höfn-
inni. Bátarnir voru reyndir í tveim flokk-
um og sigruðu Heimdeliingar í báðum.
Fljótasti báturinn var 7 mín. 35 sekúnd-
ur, hinn næsti 8 mín. 5 sek., en íslenzku
bátarnir 10 og 30 sekúndum seinni.
Til kappsiglingar voru 4 bátar skrifað-
ir en mættu að eins 2. Vegalengd x/2 míla
á höfninni, í þríhyrning. Verðlaun vann
H. Th. A. Thomsen kaupm., var 45 mín.
30 sek., hinn var 60 mín.
Úr kauppsundinu varð ekkert.
Um kl. 5 fóru fram glímur á umgirtri
flöt á túninu og seldi hátíðanefndin að-
göngutniða þangað. Þær fóru svo:
1. verðlaun fékk Þorgrímur Jónsson úr
Beykjavík. 2. verðlaun Kristinn Zimaen
verzlunarmaður Rvík. 3. verðlaun Jón
Gíslason Reykjavík. Silfurmedalíur fengu:
Magnús Hannesson gullsmiður í Reykja-
vík og Erlendur Erlendsson frá Miklaholti
í Biskupstungum.
Einn glímumanna'hafði meitt sig á fæti
við tilraunaglímur kvöldið áður og má
geta þess glímumönnunum til sóma, að þeir
ákváðu fyrirfram að ánafna honum 10 °/0
af öllum verðlaununum.
Ki. 6 byrjuðu kapphlaup á Landakots-
túninu. í 1. flokki reyndu sig fullorðnir
karlmenn og varð fljótastur Einar Eiríks-
son á Helgastöðum í Árnessýslu. Verð-
laun 5 kr.
í öðrum flokki reyndu sig drengir frá
12—16 ára og varð fljótastur Pétur Árni
Jónsaon Reykjavík. Þá drengir 9—12 ára
og varð fljótastur Karl Andersen (skradd-
ara). Loks drengir frá 6—9 ára og þar
fljótastur Jón Halldórsson (bankagjaldkera).
Þá reyndu sig stúikur eldri en 12 ára
og var Gíslína'Ásgrímsdóttir úr Rvík (13
ára) fljótust. Síðan stúlkur yngri en 12
ára og urðu tvær fljótastar, Ragna Gunn-
arsdóttir úr Rvík og Þóra Guðjohnsen frá
Görðum, báðar 10 ára og skiftust verð-
launin milli þeirra. En verðlaun fyrir
hlaupin voru 5 kr. fyrir hvern flokk.
Kl. 6 var byrjað að dansa og þarhald-
ið út vel og lengi fram á nótt.
Yflr höfuð skemtu menn sér vel um
daginn.
Veitingatjöldin voru alt af troðfull og
hefðu þau vel mátt vera fleiri eða stærri.
Annars fóru veitingarnar miklu betur en
í fyrra og þraut nú ekkert.
Bréf til „lslands“.
Frá Versallles.
Frakkneski rithöfundurinn nafnkunni, E-
mil Zola, lýsir í einni bók sinni járnbrautar-
lest og talar um hana sem væri hún iif-
aiídi vera. Mér hefur oft dottið þessi iýs-
ing í hug, og því verður ekki neitað, að
þegar járnbrautariestin kemur stynjandi og
másandi með logandi giuið, þá mun mörg-
um þykja hún líkjast ógurlegu rándýri,
sem treður ait undir fótum sér og tekur
ekkert til greina, en veður áfram yflr ak-
ur og engi. En hún er iíka ímynd lífs-
ins í hinum stóru borgum, þar sem það líður
óðhraða áfram, þar sem lífið líkist hring-
iðu: hver dagurinn má heita þegar Iiðinn,
er hann byrjar. Að vera nokkra stund í
Parísarborg og koma eigi til Versailles,
er varla hugsandi; en samt sem áður ætl-
aði mér að veita fullörðugt að komast
þangað, og þann daginn, sem ég loksins
komst af stað, mátti ég einungis vera
burtu 5 kiukkustundir; því að ég var boð-
in í veiziu um kvöldið. Það var 6. dag
maímánaðar. Ég þaut eins og elding nið-
ur „Rué de Rome“, og niður að járn-
brautarstöðinni „St. Lazarre“, einhverri
hinni stærstu í Parísarborg. Ferðin til
til Versala tekur hér um bil þrjá fjórð-
unga stundar. Ég sá mjög eftir að geta
eigi staðnæmst lítið eitt í „Sf. Cloud“; en
það var eigi unt; ég varð að Iáta mér
nægja, að þjóta þar í gegn um og sjá kirkj-
una og höilina áiengdar. Við járnbrautar-
stöðina í Versölum beið almannavagn, sem
ekur upp að höllinni; en með því að
þetta var eigi helgur dagur, voru að eins
fáir komnir til að skoða borgina þann
dag, og enginn með sömu ferðinni og ég.
Vagnstjórar og leiðsögumenn ætluðu því
að rífa mig í sundur í ósköpunum að ná
í mig. Ég flýtti mér því, sem mest ég
gat, að komast inn í aimannavagninn, og
var ég ein i konum upp að höllinni. Ver-
salir hafa sem borg á sér einhvern elli-
svip; strætin eru illa steinlögð, en breið
og stórkostleg. Það má sjá á öllu, að
það er að boði voldugs konungs, að borg
þessi er reist. Höllin er gerð sem skeifa
að lögun, og fyrir framan er stórt stein-
iagt hlað, girt styrkum en lágum stein-
girðingum. Þar eru reistar margar lík-
neskjur merkra frakkneskra hershöfðingja,
svo sem Turenne, Condé. Það var Loð-
vík konungur hinn XIV., hinn mikli skraut-
konungur Frakka, sem reisti þessa stór-
kostlegu höil; en nú er hún gerð að
geymsiustað þjóðgripa. Fyrst skoðaði ég
kapelluna; hún stendur enn óbreytt frá
því, sem hun var á dögum Loðviks XIV.
Fyrir framan altarið liggur dýrmæt ábreiða,
mjög svo snildarlega ofin, og á stólum
þeirra konungs og drottningar er sams-
kon&r ábreiðuvefnaður, sem frægur er um
ailan heim (Gobelin). Sæti þeirra hjóna
eru beint á móti altarinu uppi á loftsvöl-
um, og er innangengt þangað úr herbergj-
um konungs í sjáifri böllinni. Ég hafði
nauman tíma og varð þess vegna áð fara
fljótt yfir salina niðri. Þar er óteijandi
litmyndum og listasmíðum hrúgað saman,
sem skýra sögu Frakka frá elstu tímum.
Á fyrsta iofti eru þeir salir, sem eftir-
tektaverðastir eru, og það svo margir, að
eigi verður tölu á komið í snatri. Alfred
de Musset hefur í einni skáldsögu sinni
aðdáanlega lýst, eigi einungis skrauti
hallarinnar á dögum Loðvíks XIV. og
Madame de Tompadour, heldur einnig erfið-
leikunum að rata höllina. Salirnir bera
ýms nöfn, svo sem t.a.m. Salur Herkúles-
ar, salur Appolons, salur Díönu, salur
vorsins o. s. frv.; en tveir hinir merkileg-
ustu og langstærstu salir eru „speglasal-
urinn“ og „bardagasalurinn“. „Spegla-
salurinn" nær þvers yfir hægri arm hall-
arinnar. Þar eru óteljandi gluggar út að
húsagarðinum, og margar dyr andspænis
iuníhin herbergin; en milii glugganna og
dyranna eru veggirnir úr eintðmum spegl-
um. Hvert sem vér snúum oss, sjáum
vér vora eigin mynd og alt er herbergið
sett logagyltum listum. Ljósahjálmar með
þúsundum glerneista hanga niður úr loft-
inu, en það er líka alsett speglum; jafn-
vel gólfið er gljáandi og hált. Þessi sal-
ur líkist engu fremur en höll þeirri, er
danskt æfintýraskáld lýsir, ee hann talar
um bústað hafmeyjanna. Veggirnir voru
úr marbendlasmíði, gluggarnir úr skæru
rafi, þakið úr skeljum, en í hverri skel
skínandi perla, o.s.frv. Að minsta kosti
voru það hin fyrstu áhrif, er alt þetta
skraut hafði á mig, að ég mintist þessar-
ar lýsiugar H.C.Andersens {Den lille Hav-
frué). Það var í þessum sal, að Vilhjálm-
ur Prússakonungur var tekinn til keisara
alls Þýzkalands eftir ófriðinn milli Frakka
og Þjóðverja 1870—1871. Bardagasalur-
inn er svo nefndur sökum þess, að í hon-
um eru litmyndir af öllum heiztu bardög-
um í sögu Frakklands frá elztu tímum;
en eigi ber því að neita, að Napoleon I.
er sá, sem hér ber aðra ofurliði. Hér eru
stórkostlegar myndir af bardögunum við
Jena, Austeriitz, o.s.frv., en á gólfinu hring-
inn í kring eru marmaralíkneskjur af hers-
höfðingjum Frakka. Eingöngu hin sögu-
legu litmyndasöfn fylla 70 sali. Svo koma
hin skrautlegn herbergi Loðvíks XIV. Það
var hann, sem reisti þessa stóru og skraut-
legu höll, þegar hann var sjálfur algerlega
eínvaldur eftir dauða Mazarins kardínála.
Herbergi hans standa enn óbreytt með
sama húsbúnaði; einkum þykir svefnher-
bergi hans eftirtektavert. Rúm hans
stendur þar uppbúið, og á spegilborðinu
við hlið þess er marmaramynd af drottn-
ingu hans Maríu Theresíu. Til þess að
verða eigi of langorð, skal ég einungis
minna á það, að tímabil Loðvíks XIV. er
tímabil skrauts og dýrðar. Frá honum og
hirð hans breiddist skraut út um alla
Norðurálfuna; og má því geta nærri, að
höll þessi, sem hann reisti og skreytti
sem bezt að honum gat í hug komið, tek-
ur öllu öðru fram að skrauti og dýrðleg-
um útbúnaði. Skemtigarðinn, sem er fyrir
sunnan höllina, hefur Loðvík XIV. einnig
heiðurinn fyrir að hafa stofnað. Hann er
með beinum trjágöngum, en trén klipt;
alt er þar reglubundið og mátað niður;
og alstaðar er þar fult af líkneskjum úr
marmara. Stórkostlegast af öllu eru gos-
brunnarnir; þeir eiga eigi BÍna líka í heim-
inum, hvorki að stærð né að fegurð lista-
smíða þeirra, sem mynda þá. Þeir gjósa
nú einungis á sunnudögum, og ég varð
því að !áta mér nægja að sjá þá, þótt
engin kæmi buaan upp úr þeim. Þá er
ég hafði skoðað þennan stóra og skraut-
lega skemtigarð, gat mér skilizt, að hann
hefði kostað 200,000,000 franka. í inn-
dælu sölskini gekk ég gegn um hann og
til hallar þeirrar, er Loðvík XIV. reisti
handa hjákonu sinni Madame de Maintenon.
Höll sú er nefnd stóra „Tríanon“. Hún
geymir eigi að eins minningartíenjar um
Loðvík XIV. og Madme de Maintenon,
heldur einnig um Napoleon fyrsta, er lét
gera við höllina, því að hún hafði átt ill-
um kjörum og illri meðferð að sæta í
stjórnarbyltÍBgunni. Napóleon bjó þar um
tíma, og þar er til sýnis sveínherbergi
hans, spilasalur og starfstofa, o.s.frv.
Fyrir nokkrum árum ætlaði Viktoría
Engladrottning aðfarayfirtil Frakklands,
eigi svo, að enginn fengi vitneskju um,
hver hún væri, eins og hún var vön, held-
ur opinberlega, og vildi dveija þar um
nokkurn tíma. Sökum þess var einn sal-
urion í „Tríanon11 dubbaður upp, sett þar
inn logagylt rúm, o.s.frv.; en hún kom
aldrei og Frakkar urðu að sitja uppi með
sárt ennið, og hefur þeim víst þótt það
súrt í broti, því að þeir elska eigi óþarfa-
kostnað. Frá stóra „Tríanon" er mjög
skamt tii iitla „Trianons“. Þá höll lét
Loðvík XIV. einnig reisa að upphafi; en
síðar bjó þar María Antoinette, drottning
Loðvíks XVI., og viidi helzt búa þar. Höll
þessi er lítii og lág, herbergin heldur smá,
en mjög skemtileg, og er það mjög skiljan-
legt, að hin unga og barnslega drottning
María Antoinette hlyti að kunna þar vel
við sig. Hér lék hún sér líka eins og barn,
þess ber garðurinn enn þá vott. Ég vildi
að ég gæti lýst honum svo, að lesendur
mínir fengju dálitla hugmynd um, hversu
gagntekin ég var af honum. Rétt fyrir