Ísland


Ísland - 08.10.1898, Qupperneq 4

Ísland - 08.10.1898, Qupperneq 4
156 ISLAND. Undir fyrfrsögnÍDnI eícuclur feitritað: Helztu bækur íslenzkar. Og í ár vcrður þar fyrir aianni cf:;t á, biaði: Ágúst Bjarna- son: Einar Jónsson: Befsidómur. Mynd. Eimreiðin, 111. Þetta kerrnir skráia okkur, að sé ein af heiztu békuuum sem út hafa komið ú Þlenzku á því herrans ári 1897. Ef mig minuir rétt, þá er þctta ofurlítill greinarstúfur, 10—12 línur, ueðan við mynd í Eirmeiðinni. Og svo er hver maður, sem akrifað hefur liau í það tímarit og nokkur öniur, talinn með- al he’ztu rithöfandanna á árinu. Úr Aidamótum, Tímariti Bókmentaféiagsins, Andvara og Búnaðarritinu eru og allar greinar taldar fram, úr öðrum tímarítum engin. Dr. Yaltýr öuðmundsson er eftir bókaskráani að dæma eiana frjósamastur rithöfuudur á árinu; þar er þess meðal ann&rs getið, að hann hafi ritað um “riki og þjóðhöfðingja beimsins11. Mörgura mundi nú forvitni á að sjá, hvað hinn margum- talaði stórpólitíkus okkar hefði um þetta efni að segja, og þá er að fletta upp Eimreiðinni. Þar verður þá fyrir manni þur upptalning á ríkjunum og er sagt, hvo stór þau séu, hvað þjóðhöfðingjarnir heiti, hvenær þeir hafi fæðst og komið til vaida, og er til skýriugar látið fyigja 20 myndum í ritinu. Þess er og getið að doktorinn hafi ritað „Úr öllum áttum“ í tímarit sitt. En það eru nokkrar srná- greinar á tæplega hálfri blaðsíðu og efa- ið samskonar og blöðia flytja undir fyrir- sögninni: „Hitt og þetta“. í Ameríku koma út þrjú tímarit á íslenzku: Aida- mót, Stjarnan og Svafa. Hver smágrein í Aldamótum er talin meðal „helztu bóka íslenzkra“, en ekkert um getið, hvað hin ritin hafl inni að halda. Hin- um nákvæma og natna höf. bókaskrár- innar hefur þó sést yfir að telja fram ýmislegt, sem prentað er á kápu Eimreið- arinnar, og hefði það þó sómt sér vel í skránDÍ, t. d.: Til heimaiitunar (augl.) Eimr. III., Bezta sjókólade (augi) Eim- reiðin III. o. s. frv. Að teija upp sérstakar tímaritagreinir í bókaskránni er ný upptundning höf. í ár, hver sem hann er. Það hefur ekki tíðkaat áður. Royud-iir væri ekki nema rétt að geta um helzta innihild tímaritanna á einuin stað, þar sem þau eru nefnd i skránni, og er þó engu meiri ástæða til að geta þeirra en ýmsra rit- gerða í blöðunum. Hitt er svo áiappa- legt, einsog hver maður hlýtur að sjá, að telja undir fyrirsögninni: „Halztu bæknr íslODzkar“ sámgreinir eins og þær, sem nefndar eru hér að ofan. Ef menn viija hafa bókaskrána fyllri en hún hetur verið hingað til, þá mundi það heppilegast fyrirkomulag að geta í einu !agi við nafn hvers höf. helztu rit- gerða hans, eins og hér er gert við sum nöfnÍD. Eða, þótt ekki væru nafngreind- ar ailar ritgerðir höf., þá værl þess getið, hvar þeir hefðu skrifað. Það er títt, að sami maðurinn ritar í mörg blöð og tíma- rit. Og flestir eru svo gerðir, að þeir hafa sérstakar mætur á öllu því, sem ein- hver viss maður ritar og vilja gjarnan sjá það alt og lesa. Bókaskráin gæti þá bent mönnum á, hvar það væri að íinna. T. d. væri getið um það við nafn séra Matth. að kvæði hefðu komið frá honum í „Lögbergi“, „Þjóðviljanum“ o. s. frv Setjum nú svo, að einhver vildi sjá og lesa alt sem Guðm. Friðjónsson hefur rit- að árið sem leið og leitaði leiðbeiningar í bókaskrá Bókmontafélagsins. Þar er getið, auk fyrirle8tranna, sem komu út í sér- stöknm bæklingi, um eina smásögu eftir hann, fremur ómerkilega, í Eimreiðinni. En í fyrra kom út eftir hann mikið af kvæðum í „Sunnanfara“ og víðar og mörg ágæt. Ef bókaskránni væri breytt í það horf, sem hér er bent á, yrði hún auðvitað ofurlítið lengri en verið hefur, en undir eins að miklu meira gagni. Skráin yfir útlendar bækur er að lík- indum ekki mikið notuð og mætti hún víat missast alveg. Það eru helztu iunlendar fréttir, og í þeim íslenzka bókaskráiu, sem út ættu að koœa af því, sem í „Skírni" er; að öðru ieyti ætti að Jeggja hann niður. Undan óyeðri. Brimið í naustunum nöldrar, nóttin er lygn og heið, tunglið glottir á grúfu grunar skiptapa og deyð. Tryggur í túni situr með trýaið spert og hátt, spangókr yfir sig eða ýlfrar sárt og lágt. Hrafninn úr fjöllum flýgur fljótt og með væugjagust, steypist úr stálheiðu lofti og stöðvast á lágri bust. Þ&r hvessir hann nefið og krunkar og kyrfir sig góða stund, skuggar sem vofur væflast vængjunum þöndum und. En hundurinn ærist alveg á því slíkt kukl að sjá, hann stökkur á vegg upp með voli og vill hann í burtu hrjá. Krummi er þó hvergi hræddur, krunkar með ólánsspá, hringar í kríngum húsin, heldur svo bygðum frá. Tryggur gólar úr garði, gjálfrið sem bergmál deyr, en sogin i voginum vsxa, og vindurinn hvín — enö meirl Ágúst Bjarnason. Svar. Þegar ég hafði lesið ritdóm „ísafoldar" 21. f.m., 57. tbl., sem ég þykist skilja að hljóði um ræðu þá, er ég flntti á þjóðhá- tíð Borgfirðinga, og sem stendur í 68. tbl. N. A., komu mér í hug orð Festusar við Pál: „Sá mikli lærdómur gerir þig ærð- ann“. Því jafavel þó ræðan, svo sem hún er fram sett í blaðinu, geti ef til vill eigi staðizt alla „kritik“, helzt fyrir það, að burtu hafa fallið orð á tveim stöðum, þá finn ég þó ástæðu til eð eegja. að hér sé sem oftar áfeilisdómum nefnds blc.ðs skelt á hugsunariítið og tilfinningarlaust, og tek ég raér það því eigi nærri. Sam eitt af óteljandi dæmurn um þenn- an sérþótta má minna á ummæli „ísa- foldar“ nýlega um séra Jón Bjarnuson, sem blaðið kallar nýjan stjórnraálahöfund : „Óhætt er að fullyrða, að í ritrabbi hans sé eigi nokkur heil brú, ekki nokkurt orð af viti sagt“. Hver er nú mestur aulinn? öetið þér piltar. Svar: Sá, sem ómögulegt á með að finna orðum sínum stað. Þorst. Jónsson. Upphlaupiö á Krít. Hinn 10. f. m. var skrifað frá bænum Kanea, að af þeim 100 kristinna manna, er farist hefðu þar í óeyrðunum hefðu 50 brunnið til dauða í húsum enska konsúls- ins, er hefðu fiúið þangað undan árásum Múhameðsmanna. Sima kvöldið var manntjónið komið yfir 400 og eignatjónið afarmikið. — All- ir konsúlarnir leituðu hælis á skipunum á höfninni. Eyþórs Felixsonar verzlun í Reykjavík, kaupir EINLITA hesta 3—4 vetra, samt ekki HVÍTA, til 30. þessa mánaðar, fyrir vörur með peningaverði. Rvík 4,/10. — ’98: Gestur Pálsson i 3 sögur óskast til kaups. — Ritstjóri vÍ3ar á. Takið eftir! Nú er aftur kominn þessi ÁÖÆTI skó og vatnsstigvélaáburður, sem hvergi fæst betri í bænum en hjá Jóhannesi Jenssyni. Skósmið. 85 86 87 88 Brandur Menn gleyma: að velja verðnr fyrst; í viljann er Guða lögmál þyrst. t>& vilja átt ei að eíns það, sem er þér fært í hverjum stað; ei að eins það, sem erfltt er — þó ætli rétt að sálga þér. — Nei, þö skalt vilja Ijóst og leynt í logans ógnir ganga beint. Ég píslarvotta víst ei sé í voða-deyð á krossins tré, — nei, hitt, að kjósa krossins deyð að kjósa mitt í holdsin.s neyð, að kjósa andans ógnar-pin, sjá, einmitt það er lausnin þín. Agnes (grlpur um handlegg hans). Ef krafan hræðir hörð sem nú, 6 hrausti vinur, tala þú! Brandur Ef viljinn stenzt í slíkum styr, þá standa opnar kærleíks dyr, þá dalar hann sem dúfa hrein með Drottins friðar viðsmjörs-grein; en hér í klækja-kuldans voða í kærleiks stað skal hatur boða. Já, hatur! (með hryllingi). Ó, að heimsstríðs hyggja í hálfu orði skuli liggja! (gengur fljótlega inn i húsið). Agnes (horflr inn við gættina), Hann krýpur barns síns kodda hjá; hann kyppist við som byrgi grát; hann leggur kinn við lökin smá, sam loiti ráðs, — sem nær við fát. Ó, ó, hve mikil elska sönn, sem önd hans geymir, sterk og sæl. Sitt barn hann elskar, barnsins hæl ei bítur enn þá höggormstönn. (hrópar upp). Hann hrökkur frá með hræðslu fár! Ó, hann er fölur eins og nár! Brandur (kemur út). Kom ekkert boð? Agnes Nei, ekki neitt. Brandur (horflr inn). Hann brennur, svo er barnið heitt, og æðar hans með ákefð slá. En óttast ei! Agnes Hvað gengur á? Brandur Nei, hræðstu ei. (litur út eftir veginum). Svo, — þar sé ég manninn. Maðurinn (maður við garðshliðið). Nú kallar hún þú komir, Brandur Strax! Hvað áttu að segja? Maðurinn Leita lags; hún lá við dogg og sagði þanninn: „Ég heimta prest, — vil hafa sent; gef helming, fái ég sakrament". Brandur Hvað helming? Nei, seg nei! Maöurinn Þá væri ei nógu hreint, sem fram ég bæri. Brandur Hvað, að eins helming, alt er efnt? Maðurinn Já, hvað um það, en hreint og beint það hljóðar svo; ég gloymi seint. Brandur Þá sálu þinni er síðast stefnt, þú sverð að það orð væri nefnt. Maðurinn Já! Brandur Seg þá henni er hefnr sent, að hön fái ekkert sakrament! Maðurinn Þú manst víst ekki, maður, þá að móðnr þinni liggur á? Brandur Ég þekki engan æðri rétt í ættlið manns, en fólkið slétt. Hörð orð, Maðurinn Brandur Hún veit það var ei falt ef vildi’ hann gefa minna en alt. Maðurinn Svo? Brandur Segðu gullkálfs minsti moli í mannsins sál sé skurðgoðs boli. Maðurinn Ég vil með svarsins svipu slá ei sárara en þarf og má. Kannské’ hana geti glatt sú t-ú að Guð sé henni bstri’ en þú! (fer). Brandur Sú huggun hefur heyrst, og mest um heiminn blásið eiturpest; sú mútan drjúg á dómsins stund er dómaranum lögð í mund; sem von er; hér eru víðar dyr; þeir vissu hvernig gengur fyr; þeir sáu fyr við svika-spil að sá hinn gamli slakar til! (Maóurinn kemur aftur með öðrum)

x

Ísland

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísland
https://timarit.is/publication/30

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.