Ísland - 15.10.1898, Blaðsíða 2

138
í SLAND.
„ [ S L A N D“
kemur út á hverjum laugardegi.
Kostar í Reykjavk 3 kr., út um land 4 kr.,
erlendis 4 kr. 50 au.
Ritstjóri
Þorsteinn 6ríslason
Laugavegi 2.
Afgreiðsla blaðsius: Þingholtsstr. 4.
Pretverk Jóns Ólaissonar.
að málsskjölin í Dreyfus-málinu sðu um
1000 og þar af séu 600 fölsuð.
Hertoginn af Orleans hefur gefið út opið
bréf og segir þará meðal annars: „Ráðherr-
arnirhafa gjört sig seka í samsæri gegnföður-
landinu. Þótt fleiri hermálaráðgjafar hafi
fullvissað þá um sekt Dreyfus, vilja þeír
ekki játa sekt hans og neita að kalla saman
þingið til að heyra álit þess. Undir því yfirskyni
að þykjast vilja sýna fram á sakléysi þess
manns, er dæmdur hefur verið sem land-
ráðamaður, ætla þeiraðgjöreyða franska her-
inn og setja ált Frakklandi í hættu.— Frakk-
ar! Þetta' munum við aldrei láta viðgang-
ast!“ Það mun nærri sanní, að hertoginn só
farinn að hafa góðar vonir um að geta
fært sér þessar deilur i nyt, til þess að ná
því, sem hann þykist með róttu eíga til-
kall til, og hyggur því bezt að fá herinn í
fylgi með sór. En það er einmitt það,
sem Frakkar ættu ekki að láta viðgang-
ast.
Látinn er Stefán Mallarme, franskt skáld
og rithöfundur, Þegar hann komst til vits
og ára, var sú stefna í skáldskapnum ráð-
andi, að hafa kvæði og skáldrit sem allra
formfegurst, en efnið leið oft við það nokk-
uð, því að yflrlegu mikla og vandvirkni
þurfti til að fullnægja þeim kröfum, er
gjörðar voru. Móti þessu reis Mallarmó og
kærði síg kollóttan um formið, en lagði
aðaláherzluna á það, að koma hugmynd-
unum (og skáldagrillunum ?) á pappírinn
eins og þær myndast í heilanum. Þettá
varð hjá honum oftast svo mikill óskapn-
aður, að varla mun nokkrum auðið að
skilja kvæði hans og, jafnvel ekki Frökk-
um sjálfum og sumír efast um að hann
sjálfur hafi skilið það, sem hann fór með,
en þó fylgdu margir stefnu hans og mun
hann höfundur hínnar „symbólsku“ stefnu,
sem mörg dönsk skájd hafa tekið upp og
-— fleiri, og þótst menn at meiri.
Krítarmálinu héfur þokað lítið átram
síðan síðasti fréttapistiU var ritaður; upp-
reistin er að vísu bæld niður, en alt
gengur þar enn á tréfótum; nú er það þó
fullyrt að England, Rússland, Frakklandog
Ítalía muni ganga í bandálag til þess að
stilla algjörlega til friðar á ' Krít og neyða
soldán til að slaka til og ganga að þeim
skilmálum, er þau setja. Ennfremur að
þau muni sem fyrst senda flota til Dar-
danellanna og jafnvel leiigra, ef þörf krefur.
Eins og kunnugt er, hófu ættingjar Al-
freds Nobels mál út af arfleiðsluskrá hans,
en nú hafa þeir sæzt á málið, þannig að
25 miljónir króna skuli setja á vöxtu og
nota vextina til verðlaunaveitinga, eins og
Nobel ákvað í erfðaskránni. Allar eigur
Nobels voru 31,587,202 krónur.
Stjórnendaskifti í Kína.
Anstræna málið nýja.
Deilan um járnbrautarlagningu í Kíná,
er getið var um síðast, hefur lagast, svo
að ekki lítur út fyrir að hún komi frekar
til greina. En jafnskjótt, sem hún var á
enda kljáð, kom annað til skjalanna, er ó-
víst er hvernig lyktar.
T-saitien, keisari í Kína, hefur verið
frjálslyndur og viljað hefja þjóð sína upp
úr villu og vanþekkingu og leytast við að
laga alt þar í landi eftir siðum hinna
mentúðu nútíðarþjóða. Ráðgjafl hans var
Kang-Ju-Mei, framfaramaður mikill og
hvatti keisara mjög til að koma á endur-
þótum þessum. Meðal annara endurbóta,
er þeir vildu koma á, var stofnun skóla,
er veittu mönnum fræðslu í verklegu, svo
sem járnbrautarlagningu og öllu, er þar til
heyrði, og námugrefti o. fl., ennfremur
vildu þeir koma á póststjórn í sama stíl
og Evrópumenn.
En Kínverjar kunna þessu illa og ekki
sízt keisaradrotningin, er sat að völdum
næst á undan Tsaitien — hann er kjör-
sonur hennar. — Hún er mikil vina Li-
Hung-Changs, enda er talið yíst að hann
hafi ýtt undir hana til stórræðanna, að
stemma stigu fyrir þessum endurbótum.
Og er minst varði tókst henni að steypa
keisara frá völdum, og er nú tekin sjálf
við stjórn.
Keisari var tekinn höndum; einnig átti
að taka Kang-Yu-Mei, en hann flýði og er
mælt að hann sé kominn í skip Englend-
inga; þar er honumborgið. Keisaradrotn-
ingin hefur verið hylt af hirðmönnnm og
eftir fróttum frá Peking að dæma, einnig
af keisaranum; en fréttir frá Shanghai
segja að keisarinn hafi verið myrtur, og
þykir eigi ótrúlegt, að það muni satt.
Talið er og víst; að Li-Hung-Shang taki
aftur við embættum sínum, og vænta Eng-
lendingar sér ekki góðs af því, því að hann
þótti ærið hliðhollur Rússum hið síðasta.
Englendingar munu hafa í hyggju að setja
her á land við Taku, og í dag (24. seft.)
lagðienskt herskip á stað frá London til
Taku og er áfitið, að það ætli að taka
önnur 6 herskip með sér í Tschifu og halda
með þau til Taku.
Annars fer þetta mjög leynt enn þá,
en frá London hefur sú fregn komið að
málið vceri pijög alvarlegt, að því er næst
yrði komist.
Faslxoda-málið.
Ekki er alt klappað og klárt í Nílárdaln-
um enn, þó Mahdíinn sé rekinn á flót.ta.
90 mílur fyrir. sunnan Onídurman er
bær einn, er Fa'ðhoda heitir. I'angað hafði
Mahdíinn, skömmu áður en Jiann beið ó-
sigurinn fyrir Englendingum, sent tvo fall-
byssubáta, en þeir höfðu hörfað undan
þaðan, með því að hvítir menn skutu á
þá og léku þá hart. Bátarnir komust síð-
ar í hendur Englendinga, og báru skeytin,
er voru í þeim, það með sér, að Frakkar
mundu sitja í Fashoda. • Nú hefur fengist
full vissa fyrir því að svo er. Þessum bæ
verða Englendingar að ná, svo að þeir
ráði löndum frá Kap til Kairo.
Foringi Frakka, sá er í Fashoda situr,
mun vera Marchand, og telja menn hann
hafa um 4000 vígra manna.
Englendingar sendu í vor liðsveit frá
Uganda undir forustu Macdonalds norður
eftir og var svo ráð fyrir gjört, að þeir
mættu enska hernum, er hann kæmi norð-
an að. Er Macdonald var kominn norður
að Fashoda, voru Frakkar þar fyrir, en
hann hefur ekki liðstyrk á við þá. Fór
því Kitchener þangað suður eftir. Már-
chand vildi ekki látá bæinn lausan án
leyfls frönsku stjórnarinnar. Setti Kitchener
þar setulið og hélt svo aftur til Omdur-
man. Betta jafnar sig að öllum líkindum
friðsamlega; franska nýlendustjörnin þýkist
ekkert vita um gjörðir Marchand’s og engar
fregnir hafa fengið frá honum síðan í apríl.
Yiðsjái* í Suður-Ameríku.
Landamerkjaþræta hefur komið upp mílli
Ohile og Argentinu og leit um tíma all-
ófriðlega út milii þeirra.' Nú háfa þau
komið sér saman um að leggja málíð í
gjörð, þannig að Viktoria- drotning skeri
úr um landamærin. I3ó er ekki þar með
alt búið, því að Argentina vill ekki hlýta
honnar dómi um nema nokkuð af landa-
mærunum, er þrætan er um, og er því
eigi séð, hverjar afleiðingar málið kunni
hafa.
---------t , ■ i "
Konungurinn og krónprinzinn á Korea
urðu fyrir skömmu snögglega fárveikir
eftir að þeir höfðu matast, en batnaði þó
aftur innan skamms. Grunur leikur á þvi
að eitur hafl verið sett í mat þeirra.
Fjöldi hírðmanna hafa verið teknir, en í
mæli er að ein af hirðmoyjunum hafi
gjört það af afbrýðissemi.
IJmmæli Frakka um Frakklaxid.
„Politiken" tekur upp bréfkafla frá fræg-
um frönskum manni, sem þó er ekki nafn-
greindur, um föðurland hans. Bréfkaflinn
hljóðar svo :
„Mór væri ánægja að því að bréfln frá
Vilhjálmi kejsara til Dreyfus væri gjörð
heyrum kunn. Þau hljóta að vera æði
skringileg, ef sami bjáninn hefur búið þau
til, sem bjó til bréfln, er áttu að hafa far-
ið Schwarzkoppeu og Panizzardi á milli.
til allrar óhamingju er það stjórnin ein,
sem getur birt þau, en hún þorir það
aldrei. Ég er viss um að það voru þessi
ruddalegu svik, er komu því af stað, að
Hanotaux gjörði umrótið hér um árið.
Menn hafa ekki birt þau. .af ótta fyrir að
þau mundu fletta ofan af herstjórnarráða-
neytinu, þar sem þau eðlilega eru samin.
Einu sinni var það þó, að Hanotaux vildi
taka svikarana fasta og refsa þeim. En
embættisbræður hans þorðu það ekki. Þá
lót hann undan siga og hélt sér innan
víggirðinga ríkisleyndardómanna.
Nú þokar sannleikáhuxíi stórum áfram !
En hvernig mun fara fyrir veslings föður-
landinu okkar, hvernig mun það líta út
eftir að þessar skærur eru, á enda? , Her
ogstjórn hlýtur að vera á lágu stigi þar:
sem að slík strákapör (þar á ofan svo
heimskuleg strákapsr) geti haldist uppi.
Bað lítur út fyrir að einhver óhamingja
hvili yfir kakólskum þjóðum. Lítum til
Austurríkis, Spánar, Ítalíu og Frakkiands!
Kaþólskari flytur eitthvert eiturefni, sem er
banvænt. Bað gæti verið viðvörun fyrir
veslingana, sem í löndum mótmælenda
þrá kaþólskuna, af því þeir ‘ eru orðnir
þreyttir á frelsinu."
Eiixi uiu drotningarmorðift.
Betta níðingsverk hefur vakið' sem von
er mikla gremju og reiði gegn stjórnend-
i*n og einnig gegn ítölum yfir höfuð, því
að Caserio, er myrti Carnot, og sá er
myrti ráðaneytisforsetann spánska, voru
báðir ítalskir. Kom það einnig brátt í
ljós í Austurríki, því að þar var ráðist að
ítölum og þeir reknir á brott, urðu af því
róstur nokkrar, en urðu þó sefaðár áður
langt um leið. Stjórnféndur sjálflr hafa
jafnvel lýst vanþóknun sinni á verki þessu,
svo er t. a. m. um belgisku stjörnfénd-
urnar:. Hafa, verið haldnar rannsóknir
miklar í morðmálinu, en eigi hefur Suc-
cheni fengist til að játa að fleiri væri í
yitorði með honum um morð þetta; þó
leikur sterkur grunur á því og hefur i til-
efni af því verið tekinn fjöldi stjórnfénda í
Svíss og víðar,, Luccheni situr sjálfur í
varðhaldi í Genf og bíður þar dóms síns,
sem auðvitað verður æfilangt fangelsi,1 því
að þar eru þau lög, að eigi má lífláta af-
brotamenn. - •
Samkvæmt leyfi frá Franz Jósef skáfu
læknar upp brjóst drotningarinnar og kom
þá í ljós, að sveðja hafði gengið inn 4
lijíirtað og virðist því óskiljanlegt, að.drotn-
ingin skyldi ekki falla þegar niður. Yar
hún síðan kistulögð þar og hkið flutt með
aukajárnbrautarlest til Yínarborgar. Sýndu
Genfbúar mikla hluttekningu, eins og aðriry
því að samhrygðarvottanir hafa komið úr
öllum áttum til keisarans.
Vínarbúar létu og sitt ekkveftir liggja
að sýna hluttekningu og hætti alt viðskifta-
líf þar um þær mundir, því öllum búðum
og opinberum stöðum var lokað, en lög-
reglan hafði nóg að gjöra að halda á reglú,
og svo roíkil varð þyrpingin á götunum
kringum kapelluna, þar sem líkið var, að
kalla varð á brandliðið til að skakka leik-
inn, og þegar fólkið fékk vatnsgusurnar
framan í sig, lét það fyrst undan síga.
Hinn 17. þ- m. var útförin gjörð og var
kista drotningarinnar sett í hvelfinguna,
undir Kapuciner-kistunni.við> hliðina á kistu
Rudolfs sonar hennar. Við útförina var
fjöldi útlendra stórhöfðingja. Meðal annara
Vilkjálmur keisari, krónprinz ítalaogkrón-
prinz Grikkja o. fl.
Elisabet drotning var fædd í Múnchen á
jólakveldið 1837. Fáðir hennar var Maxi-
milian Josef af Bayern, gáfaður maður og
réttlátur og hinn beztí styrktarmaður allra
vísinda og lista. Naut hin fagra hefðar-
mær í æsku .hins bezta.uppeldis og fræðslu.
Sextán ára að aldri var hun gefln Franz
Jósef Austurríkiskeisara, o'g áttu þau tvær
dætur og einn son, Rudolf, er dó voveiflega
fyrir nokkrum árum.
Nokkru eftir að Rudolf fæddist varð
drotningin undarlega veik; var þá leitað
^llra beztu lækna í. rikinu, ;en þeir þóttust
ekki geta vitað osakir sýkinnar; fór drotn:
ing. þá til Bayern og leitaði til síns gamla
lfeeknis þar. Kom það þá í ljós að
hér var um mjög 'illa veiki’ að ræða, er
drotning hafði smittast af. Upp frá þeirri