Ísland - 24.10.1898, Blaðsíða 1

ISLAND.
II. ár, 4. ársfj. 1 Reykjayík, 24. okt. 1898. I 41. tölublað.
EKTÁ
PAKKALITIR
OG
INDIGrO (BLÁKKUSTEINN)
FÆST HJÁ
C. ZIMSEN.
HESTHÚS
óskast til leigu. Menn snúi sér
til rítstjórans.
Minnisspjald.
—o—
Landsbankinn opinn dagl. kl. 11 árd.
til 2 síðd. — Bankastjóri við kl. IO/2
—l'/s — Annar gæzlustjóri við kl.
12—1.
Söfnunarsjóðurinn opinn í barnaskól-
anumkl. 5—6 síðd. 1. mánud. f hverj-
um mánuði.
Landsbókbsafnið: Lestrasalur opinn
daglega frá kl. 12.—2 síðd.; á mánud.,
mvlcd. og ld. til kl. 3 sd. — Útlán
sömu daga.
Forngripasafnið opið mvkd. og Id. kl.
11—12 árd.
Bæjar8tjómar-fundir 1. og 3. fmtd. í
mán.,kk 5 síðdegis.
Fátækranefndar-fundir 2. og 4. fmtd. i
mán., kl. 5 síðd.
Náttúrugripasafnið (í Glasgow) opið
hvem sunnudag kl. 2—3 síðdegis.
Okoypis lækning á spítalanum á þriðjud.
og föstud. kl. 11—1.
Okeypis tannlækning hjá tannlækni Y.
Bernhöft (Hótel Alexandra) 1. og
3. mánudag í mánuði hverjum.
Frá fjallatindum til fiskimiða,
—o----
Sumarið er nú farið en veturinn
kominn; hann kom á laugardag-
inn. Síðasta sumardagsmorgun-
inn hvítnaði fyrsta sinn á haust-
inu niður að sjó; það var þunt föl
og tók fljótlega af aftur og þegar
leið á dagin fór að rigna. Ann-
ars hefur tíðin verið inndæl lengi
undanfarandi, stilt og heiðskírt
veður, sólskin um daga, en stjörnu-
bert á kvöldum.
En það er helzt fundið að sumr-
inu, að það hafi verið um of rign-
íngasamt, einkum síðari hlutinn.
Grasspretta hefur verið um alt
land með betra móti og sumstað-
ar, svo sem á austurlandi með
allra bezta móti. Heyskapur hefði
því víðasthvar orðið góður, ef ekki
hefði vantað þurkana. Heyin
hröktust víða, en þurkarnir nú
síðan í síðari hluta september hafa
bætt úr, svo að yfirleitt má telja
meðal heyár eða betur.
Til sjóarins hefur sumarið einnig
verið allgott, þótt þurkaleysið hafi
einnig þar verið til baga.
Pað er verzlunarástandið sem
stendur mönnum nú fyrir þrifum,
markaðsleysið fyrir sauðféð og þar
afleiðandi peningaleysið; en um
það er ekki sumrinu að kenna.
Fomleifafélagsfundur var hald-
inn hér í bænum 18. þ. m. Átti
félagið í sjöði í árslok 1897 1391
kr. 56 au. Forseti (séra Eiríkur
Briem) skýrði fi'á að Árbókin væri
brátt fullprentuð og fylgdi henni
þýðing á ritgerð D. Bruuns um
rannsökn eyðisveita og eyðibýla.
Brynjólfur Jónsson skáld hafði
verið í þjónustu félagsins næstl.
sumar eins og að undanförnu
og hafði rannsakað sögustaði og
örnefni úr Gullþórissögu. Hann
hafði og verið með Dr, Bruun
við fornmenjarannsóknir í Reyk-
hólasveit.
Eitt af fjárkaupaskipum þeirra
Zöllners og Vídalíns er nýlega far-
ið á stað út héðan með 2000
fjár og er ráðgert að flytja þann
fjárfarm til Liverpool og slátra
þar. Er svo áskilið, að engin
kindin megi vera léttari en 105
pd. á fæti, og þá ætlað að verð-
ið muni verða 10 kr. til jafnaðar
fyrir hverja.
Gufubáturinn „Reykjavík" fór
héðan á stað alfarinn 17. þ. m.
Hann á að notast til strandferða
við Noreg í vetur. Hann hefir
haft töluverða vöruflutnínga í suro-
ar á ferðunum upp í Borgarfjörð-
inn eða vestur um, en miklu
minni á suðurferðunum.
Lars Oftedal, norski presturinn
og ritstjórinn alkunni, sem ferð-
aðist hér í sumar, heflr ritað í
blað sitt „Stavanger Aftenblað“
langa ferðapistla frá íslandi. Hann
kom upp til Austfjarða, fór með
skipi norður um land og suður
hingað til Reykjavíkur; kom inn
á flestar hinar stærri hafnir fyrir
norðan og austan. Hér syðra
var hann 8 daga og fór þá til
Þingvalla. Hann hefir tekið vel
eftir ýmsu, verið mjög spurull
um hvaðeina sem fyrir bar og
segir frá mörgu.
Eitt af því sem hann minnist
á er íslenski kvenbúningurinn,
skotthúfan, sjalið og peisufötin.
Margir útlendingar, sem ferðast
hafa hér um, hafa hrósað þessum
„þjóðbúningi", látið sem sér þætti
hann fallegur. Og íslendingar
hafa, eins og skiljanlegt er, það
smáþjóðaeinkenni á háu stigi, að
meta dóma útlendra ferðamanna
um þjóðina eins og goðasvör. Ofte-
dal er ekki á því máli, að peisu-
búningurinn klæði vel; honum
þykir hann afskræmislega ljótur
og kveður hann þar mikið verkefni
fyrir einhverja smekkvísa konu, að
rísa upp og reyna að útrýma honum
úrlandinu. Ogþví ber ekki að neita,
að hann hefur rétt fyTÍr sér; það
er óskíljanlegt hvað það er, sem
ræður því, að íslenzka kvennfólkið
heldur svo fastri trygð við peisu-
búninginn, jafn-ljótur og hann er.
Annað minnist hann líka á, sem
honum þykir ljótt í fari íslendinga,
og það er „ neftóbaks-drykkj an “
sem hann svo kallar. Hann seg-
ist hafa tekið eftir því, að margir
sveitamenn, sem koma hingað til
Reykjavíkur, gengu með svarta
óþerra-pjöru 1 efrivararskegginu,
og skildi hann í fyrstu ekki í,
hvernig á þessu stæði. En á
Austurstræti fékk hann einn dag
ráðning þeirrar gátu. Þar mætt-
ust tveir sveitakarlar, heilsuð-
ust mjög vingjarnlega, (auð-
vitað á þann hátt að þeir kystu
slefuna hvor úr annars skeggi);
síðan tók annar upp úr vasa sín-
um litla „tréflösku“,- segir hann,
og rétti kunningja sínum. Hann
tók á móti, rak stútinn upp í
aðra nösina, hallaði sér aftur á
bak og drakk fast og lengi. Síð-
an skifti hann um, stakk stútnum
uppí hina nösina og fór eins að.
Oftedal spurðist nú fyrir um það,
hvað það væri, sem mennirnir
drykkju með nösunum úr tréflösk-
um og fékk að vita, að þetta væri
neftóbak; þá segist hann fyrst
hafa skilið norska orðtækið að
„drekka ,snús' “ og um leið skildi
hann hvernig stæði á svörtu pjör-
unni í yfirskegginu.
Annars liggur Oftedal vel orð
til Isiendinga, og skal síðar minst
á fleira af því sem hann segir
frá.
97
88
99
100
Fógetinn
Bn fyrst er það í lífsstarfslögnm
að laga sig eftir fólksinB högum.
Brandur
En betur sézt frá hæðum háum
hvað hentar, en í dölum iágum.
Fógetinn
Hin auðgu löndin um það tala,
sem ei á við i þrengslum dala.
Brandur
Ó, þið með ykkar þref og slettur
um þessi landmörk, fjöll og slétturl
Þið heimtið ykkar rétt sem riki,
þó rétt og skyldur allir sviki,
og hrópið svo ef harðna nauðir
um hjálp og segið : Við erum snauðir!
Fógetinn
Sinn tími hvað, hver þegn og þjóð, —
og þessa bygð og einkum nefni,
því hún befur og í heimsins sjóð
sinn hluta lagt þó bresti efni
088 nú, og langt sé liðið síðan;
hún lagði samt til skerflnn fríðan,
því fegri var hún fyr á dögum
á frægðaröld í gömlum sögum;
þá Beli sat í Baldurshaga
var bygðin stærst og Öll vor saga,
og enn þá fágar frægðin stór
þá fornu bræður Úlf og Þór,
og margan dreng, sem forðum fór
að finna gullin vesturlönd,
og brendi þar og brældi strönd.
Guð sjálfan bað hver suður-þjóð
að sefa þeirra grimdarmóð ;
og þetta eðla áablóð
var efalaust frá vorri slóð.
Og hvort þeir kunnu harma að hefna
og höggva, sigla, rœna, stefna!
Og meira enn, ég mætti nefna
einn mann sem héðan krossast lét,
en hvort hann fór, ég hermt ei get.
BRANDUR.
Frá honum kominn hér í sveit
ég hygg sé margur.
FÓGETINN
Enginn veit
því haldið þér?
BRANDUR
Ég hygg af þvi
að hér eru margir likir því,
að festa heit hins fræga manns
sem fór þó ei til krossins lands.
FÓGETINN
Já, við erum af þeim víkings lýð.
Við vorum til á Bela tíð!
Fyrst æddum við í önnur lönd,
svo óðum við um grannans strönd,
og sýndum frændum fal og egg,
og feldum garð og akur hans
og brendum hof og brutum vegg
og bundum margan sigurkranz.
Þó óvist sé um alt það blóð,
sem okkur greinir sögn og ljðð;
en eftir því sem eg hef sagt,
ðg ýkjulaust og glaður þori
að benda á þessa manndóms makt
á miðju okkar frægðarvori;
í sjóðinn höfum við líka lagt
og lífsins hjálpað stóra máli
með björtum eldi, beittu stáli.
BRANDUR
Þó finst mér hér því fæstir trúi,
að frægðin niðjum vanda búi,
mér finst við mæðu-moldar-starf
þið minkið heldur Bela arf.
FÓGETINN
Nú, þvi fer fjærri. Farið þér
í fölmenn boð og gildi hér,
hvar ég er kominn, kennarinn,
klukkari’ og umboðsmaðurinn;
þá á ég von að flestir finni
eð farið er ekki Bela minni.
Með skálum, kvæðum, sumbli, söng,
og svo með ræðuhöldin löng
þeir minnast hans og láta’ hann lifa;
ég sjálfur fann oft þrá og þröng
til þess um hann í ljóðum klifa,
og festa upp mitt fræðispjald
á frægðarinnar skólatjald.
Við skáldskap oft ég skemti mér,
það skapadómur sýnist hér
á okkar bygð — en alt í hófi, —
hann á ei við í hversdags þófi;
nei, skáldin eiga að skemta á kvöldin
þá skyldustörfin eru gjörð,
og langa tekur lúna hjörð
að teyga andans töðugjöldin.
Sá munurinn er okkur á;
þér ætlið bæði að plægja og slá,
þér viljið eftir minni meining
að mætist trú og líf sem eining, —
Guðsriki og rækt á rófum, malti, —
að renni saman hold og andi,
sem púður maður brUggi og blandi
úr brennisteini, koli, salti.
BRANDUR
Sízt fjær?
FÓGETINN
En hérna heimskan hreina,
I höfuðborg það mætti reyna;
prédikið slíka pistla þar,
við plægjum sjó og mýrarnar.
BRANDUR
Nei, plægið fyrst í hyldjúpt haf
alt heimskugort og feðra skraf.
Þú gefur ei dvergum gildi mannB
þó Goliat sé afi hans.
FÓGETINN
En framför vex af frægðarsögum.
BRANDUR
Ef frægð þá inn í lif vort drögum.
En þið, — þið gjörið gleymda hauga
að glæpaskotum landsins drauga.