Ísland - 24.10.1898, Síða 2

162
í SL AND.
„ISLAND"
kemur út á hverjum laugardegi.
Kostar í Reykjavk 3 kr., út um land 4 kr.
erlendis 4 kr. 50 au.
Ritstjóri
Þorstcinn (Sislason
Laugavegi 2.
Afgreiðsla blaðsins: Þingfaoitsstr. 4.
Prentverk Jóns- Olaissonar.
FRÁ ÚTLÖNDUM.
Kpb. 27. sept. 1898.
Enn um Dreyfusmáliö og Esterliazy.
Hinn 24. þ. m. kvað nefndin upp úr-
skurð sinn og var-endurskoðunin feld með
3 : 3. Gegn endurskoðuninni voru 2 dóm-
arar úr ónýtingarréttinum og 1 stjórn-
deildarformaður. Ráðaneytið þykist þó
ekki bundið við þenna úrskui’ð með því
atkvæðin hafi verið jöfn. Brisson vill fyrir
hvern mun fá málið rannsakað á ný og
fylgja þeir Bourgeojs og Declassé. honum
drengilega í því. Sarrien kvað vera deig-
ari að halda málinu til streytu eftir að
þessi úrskurður var kveðinn upp. Loks
hélt ráðaneytið fund með sér í gærj álykt-
aði að endurskoðun skyldi haldið fram og
xúiálið lagt fyrir ónýtingarréttinn, og er nú
alt undir honum komið. Sagt er að Go-
din hafi verið mótfallinn endurskoðun og
muni ganga úr ráðaneytinu.
Blaðið „Observer" hefur birt grein um
ummæli Esterhazy um Dreyfusmálið; hefur
það frásögu sína frá manni, er Esterhazy
hefur - búið hjá um tíih’á.' Kveðst ’Éster-
hazy hafa falsað skjal það, er Dreyfus er
sakaður um að hafa ritað og dæmdúr í
útlegð fyrir, og hafi hann gert það eftir
. skipun Sandherrs og með vitorði Henry’s.
Þeir hafi haft illan grun á Dreyfus, en
vantað sannanir gegn honum og gripið því
til þessara úrræða. Er máske varlegt að
trúa Esterhazy of vel. Mælt er að Ester-
hazy hafi sent hraðskeyti tií Chanoine og
lýst því yfir, að „Observer" fari méð lýgi.
Frásögnin þykir þó óf trúleg til þess að
enginn fótur sé fyrir henni.
P. Holm skraddari dó í gær í fangels-
inu. Hann hafði legið í lungnabólgu og
var á batavegi, on þá fékk hann æðabólgu
og hún reið honum; að fullu. Eigi var
dómur fallinn í máli hans.
■ Frakkar hafa unnið mikinn sigur við
Nzo, 60 kílómetra frá Cavallyfljótinu og
drepið stórum óvini sína þár. 5000 voru
handteknir, en 20,000 gengu á vald Frakka.
Yfir Frökkum var Wölfel lautinant.
Vísindaiegar og verkiegar
uppgöívanir.
--o—
Hráðskrciðasta skipið.
35 milut' danskar á vökunni.
Skip éitt er nefnt Turbania sem er ný-
hlaupið af stokkunum. Uppdrættir til þess
eru gjörðir af Parsons, yngra syni Rosse
lávarðar, er smíða lót sjónpípuna frægu,
sem við hann er kend.
Turbinia er 100 feta löng, 9 feta breið.
Vólin hefur 2100 hesta afl og knýr hún
skipið áfram með 36 mílna hraða á vök-
unni eða 83/4 mílur á hverri stundu. Skip-
ið getur þó ekki farið nema 3 stundir
með slíkum hraða, því þá er það orðið
kolalaust.
Gufuvólin i „Túrbanía" er ðlík öllum
gufuvélum sem nokkru sinhi hafa Verið
látnar í nokkurt skip. Far er engin vog-
arstöng, engin sveif eðá „drifhjól" og yfir
höfuð lítið annað en gufuketillinn. Er guf-
an svo leidd á nokkurs konar vængjaspaða
líkt og á vindmillu — sem er á innri
endanum á ás þeim, sem skrúfurnar eru
á. Gengur ás þessi ineð miklu meiri
hraðá, en áður þekkíst eða fer 2500
snúninga á mínútu hverri, en vanaleg gufu-
vól mundi fara ,i mola við helmingi minni
hraðá. Segir Parssons, að hættulaust
mundí áð lá!tá" snúningana verða 5000 eða
jafnvel 10,000 ef það væri til nokkurs
gagns. Skrúfuásarnir á „Turbaniu11 eru 3
og 3 skrúfur á hverjum ás, hver inn af
öðrum, ávo skrúfurnar eru í raun og veru
9. Hver skrúfa er hér um bil 18 þimil.
að þvermáli.
Parsöns lieldur að smíða megi 15000
'tonna gufuskip á sama hátt, og „Tur-
baniá“ er fari milli írlands og Ameríku á
3 sóiarhringum. Muni það eyða 1500
tons kola á dag, en vélin taki upp svo
miklú minná rúm, að slíkt skip muni geta
haft jáfnmarga farþega og jafnmikinn farm
og 15000 tonna skip nú.
Á Miðjarðarhafinu megi byggja farþega-
flóta er fari milli Marseiíle, ítalskra hafna,
Aþenu, Konstantínopel og Smyrna, er stæðu
við á hverjum degi eða annanhvern dag
til að byrgja sig að kolum og hefðu 10
mílna hraða á stundinni eða 40 mílna á
vökunni. Slík skip þyrftu að vera 5—
600 feta löng og hafa 12000 tonna vatns-
hrynding (deplacemént, ekki farmrými), og
mundu eyða 2000 tonnum kola daglega.
— Jafnvel mætti auka hraðann í 50 míl-
ur á vökunni ef það borgaði sig flutnings
og farþega vegna, en þá yrði kolaeyðslan
3000 tons á dag.
(Review of Reviews).
Hj. Sig.
Opið bréf
til Jóns Helgasonar og Haraldar
Níelssonar.
Guðfræðingunum, kunningjum sínum,
Jóni Ilelgasyni og Haraldi Níelssyni, sendir
Guðmundur Hannesson kveðju sína.
Ég vil í hjartans einlægni spyrja ykkur,
hvort Febrúarblaðið af „Verði ljós“ þ. á.
só ritað af eigin aannfæring ykkar og í
fullri alvöru, eða Drottinn hafi hinsvegar
„boðið ykkur að tala“ á þann hátt sem
þið gerið það.
Hins þriðja mætti að vísu geta til,
nefnilega: að þið rituðuð móti betri vit-
und í þeim tilgangi að rægja og ófrægja
þá- sem aðrar trúarskoðanir hafa en þið.
Ég vil eigi geta þessa -'tíl, 1 enda s'æti slíkt
illa á mönnum sem tala um strángár' sið-
ferðiskröfur.
Ég geri ráð fyrir því, að þið ritið
eftir beztu sannfæringu, fremur en þið
hafið féngið vitran af himnum ofan, þó
fyrstu línur blaðsins fyllilega láti það í
ljósi, en þá veit .ég, satt að segja ekki,
hvgr þið hafið haft. augun.
Til þess að rita , sfika fjarstæðu sem í
blaði þessu stendur þarf tvent : að hafa
ekki lesið éða. að minÆta kosti. ekki skilið
neitt af nýmælum eða hugsunarstefnum
vorrar aldar í vantrúaráttina * og heldur
okki hafa haft augun eða eyrun opin í
dagjegu lífi.
Éað er ekki ætlun mín að rita langt
mál eða taka fyrir nema fá atriði1 í gteininni
ykkar. Ég vildi hins vegar, . að það yrði
., til þess a^. þið skilduð þau fyllilega.
Éið spyrjið: Hvers vegna eru menn van-
trúaðir? Svar: Af því að menn eftir
veíkum mœtti leitd Sannleikans. Ef ekki
lægi sumpart þungur, alvarlegur grunur á,
sumpart væri full vissa fyrir því, að biblí-
an só mannaverk og eigi frekar að marka
en aðrar hinar svonefndu helgu bækur,
að hún só ,víða .skáldskapur, víða þjóðsög-
ur, víða hrein og bein ósanníndi, að
kraítaverk hafi aldrei ' átt sér stað, að
heiminum sé eigi stjórnað samkvæmt
mannlegum hugmyndum um réttvisi og
siðalögmál, að bænir manna til guðs breyti
ekki rás viðburðanna .... — ef eigi alt
þetta væri — þá.yæri vantrúin engin.
Það, að kenning kyrk]"unnar, og yfirleitt
*) Yantrú = trúarskoðanir sem eigi era í
sajnríemi við kirkjnnár kenningu.
101
102
103
104
FÓGETINN
Mitt fyrsta orð ég inni enn:
Ég ætla bezt við skiljum senn.
Hér mun ei yðar skoðun skiljast
en" skörungskapur ýðar dyljast;
það hugarflug, sem fólk fær hér, —
sú fylling lífs að sérhver maður
við hasl sitt unað geti glaður,
er hlutverk einmitt handa mér.
Um elju og dáð míns embættis
ég efa’ að nokkur tali gys.
Tvöfaldað hef ég tölu lýðsing, —
ef til vill meira: þrír mót einum,
því ég hef keiít hér kepni stríðsins
og krækt í fjölda af virinugreinum.
Mót náttúrannar voða-valdi
við hlöðum vegi, byggjum brú. —
BRANDUR
En brúið ei saman líf og trú?
FÓGETINN
A milli fjöru og fjalla-ranns.
BRANDUR
Ei frjálsræðis og guðsviljans!
FÓGETINN '
Nú, fyrst þarf vegi sveit úr sreit(
og síðau um vorn bygðar-reit,
og á því voru allir hér
áður en hingað komuð þér.
í hræring alt þér hafið sett.
Náttlampa-týru og norðurljós -—
má nokkur við það villiskin
sjá hvað sé rangt og hvað sé rétt,
hvað skaði, hagur, skarn og rós?
Þér skekkið öllu, góði vin. '
Nú hatast þeir við storm og styr
er stríddu og unnu saman fyr.
BRANDUR
Þér hrindið mér ci ; hér ég dvel,
mitt hlutverk ég ei sjálfur vel
sem hver sem veit og vill sitt mið
og vilja-loga Drottins við
les hér á jörðu: Sjá þitt svið!
FÓGETINN
Svo dvel, en innan yðar marká;
ég ann þeim vel sem syndga slarka,
að fá hjá yður harðari þvott,
þeir hafa víst af ráðniug gott. ’
En gjörið hér ei helgidág
úr hinum sex,> né meiki upp drag
sem komi himnakongurinn
með hverri sleif, er sigfir irin!
BRANDUR'
Ef yðar ráðs ég ætti að neyta,
ég yrði sál og trú að breyta;
mitt kall er: Sjálfur sjá og vera,
og síðan stefna brautu þvéra;
og þó það kosti kvöT og hrýgð,
þá kveiki’ ég ljós í minni bygð.
Það fólk sem ykkar fylking hratt
i feigðarblund skal vakna glatt.
Svo lengi ykkar tízku-tál
I tjóður batt þess fjalla-sál
þið haflð allan sannleik svelt
og sæmd og lífstáp frá þvi elt;
þér hafið svelgt þess bezta blóð,
brotið til morgs þess hreysti-móð,
smá-holað sundur hverja sál
sem hefði orðið gull og stál. —
En samt má enn þá heíja hríð,
og hljóða svo þið válmið : Stríð!
FÓGETINN
Stríð?
BDANDUR
Stríð?
FÓGETINN
Þér munuð fyrstur falla
ef farið þór í stríð að kalla.
BRANDUR
í stríði því sem stefrit ,e.r að,. .
hinn stærstí sigur væri það.
FÓGETINN .
Nei, Brandur, mjótt er mundángs-bilið,
þér munuð aldrei sigur fá.
BRANDUR.
Ég læt eí bifast.
FÓGETINN
Búið spilið, —
og burt er lífi sóað þá.
Nú stendur opinn auðnu sjóður,
þér eigið þessa fjáðu móður,
og þetta barnið eitt að annast
og eðla konu, mun ei annast
að gæfan yður hossi hlý?
BRANDUR
En ef ég baki að öllu sný,
sem yður þykir ráðið snjalt, ,
og ef ég hlýt. —
FOGETINN
Þá. hrapar alt, —•’
ef hér í okkar hamrahlíð ,
þér hefjið þetta alheimsstríð.
Far út og suður, út til landa
þar allir þora að tala ogstanda;
sjá, þar má lyfta, lýsa, fræða,
og láta hjörtum manna blæða.
Vor blót-fórn er ei blóð, en sveiti
og baráttan um hafrá-hveiti., .
BRANDUR
Hér verð ég þó, mitt heima’ er hér,
og hér ég berst og safna her.
FÓGETINN -
En gætið að. ef illa fer, —
og einkum því, söm missið þér.
BRANDUR
Mitt bezta er týnt, of burt ég for.
FÓGETINN
Sá berst ei vel, sem aleinn er.,
BRANDUR
Mitt lið er hraust, ég hef þá beztu.
FÓGETINN
Ég heyri það, — en ég þá flestu,
(fer).
BRANDUR
(horfir á eftir 'honum)
Sjá heiðursmanninn hér á landi!